Όταν τα κάνεις όλα ανάποδα, δεν περιμένεις να έχεις καλό αποτέλεσμα. Αυτό συμβαίνει με την ίδρυση των ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Για να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά το εγχείρημα πρέπει να έχεις εξασφαλίσει τις εξής προϋποθέσεις:
1. Τη θωράκιση των δημόσιων Πανεπιστημίων, διότι είναι προφανές ότι χρειαζόμαστε τη δημόσια Εκπαίδευση. Θωράκιση σημαίνει ότι τους παρέχεις τις ίδιες συνθήκες λειτουργίας με τα ιδιωτικά, ώστε να μπορούν να σταθούν στον ανταγωνισμό. Αν τα φορτώνεις με υποχρεώσεις στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν, διότι μειώνεις συνεχώς το διδακτικό προσωπικό και τα υποχρηματοδοτείς, ουσιαστικά τα στραγγαλίζεις.
2. Δεν είναι λογικό να υπάρχουν πτυχία που χορηγούν τα δημόσια Πανεπιστήμια και δεν έχουν τα επαγγελματικά δικαιώματα που αντιστοιχούν στον τίτλο τους. Οι σχολές Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, του Διεθνούς Πανεπιστημίου και του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου χορηγούν πτυχία Μηχανικών χωρίς τα επαγγελματικά δικαιώματα του Μηχανικού. Από το 2018 που ιδρύθηκε το πρώτο και το 2019 που ιδρύθηκαν τα υπόλοιπα έχουν πιστοποιημένα προγράμματα πενταετών σπουδών, αλλά οι απόφοιτοί τους δεν έχουν τα επαγγελματικά δικαιώματα του Μηχανικού. Δεν έχει γίνει τίποτα σ’ αυτά τα 5 χρόνια. Λένε ότι τώρα θα γίνει, διότι είναι προκλητικό να έχουν επαγγελματικά δικαιώματα οι απόφοιτοι των ιδιωτικών ΑΕΙ και όχι των δημόσιων. Να δούμε.
3. Τα Δημόσια Πανεπιστήμια δεν έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν τον αριθμό των φοιτητών που θα εκπαιδεύσουν, ούτε τα προσόντα που αυτοί χρειάζεται να έχουν αυτοί. Ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας και ποτέ δεν ταυτίζεται με τον αριθμό που προτείνουν τα Πανεπιστήμια στο Υπουργείο. Τα προσόντα που πρέπει να έχουν οι φοιτητές τους εγκλωβίζονται στο σύστημα εισαγωγής που είναι τελείως ξεπερασμένο. Δεν γίνεται να αποτελεί κριτήριο εισαγωγής στο Τμήμα Μαθηματικών η επίδοση του υποψηφίου στη Χημεία, για να το πω με μία πρόταση.
4. Τα Δημόσια Πανεπιστήμια σπάρθηκαν στην Περιφέρεια με σκοπό τη μεταφορά πόρων από το κέντρο στην περιφέρεια. Τώρα, φυσικά, τα περισσότερα από αυτά τα Τμήματα θα κλείσουν, λόγω έλλειψης φοιτητών. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν, διότι ιδρύθηκαν για εθνικούς λόγους. Για να επιβιώσουν χρειάζονται στήριξη. Στήριξη δεν αποτελεί να ιδρύεις Τμήμα Ψυχολογίας στο Διδυμότειχο. Στήριξη αποτελεί να διασφαλίσεις ότι το Τμήμα θα έχει φοιτητές. Θα δώσεις, δηλαδή, κίνητρα για να πάνε να σπουδάσουν στο Διδυμότειχο.
5. Τα Δημόσια Πανεπιστήμια χρειάζονται ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας για να πορευτούν. Στο νομοσχέδιο που ψηφίζεται από τα 205 άρθρα τα 100 αφορούν σε τροποποιήσεις και προσθήκες του νόμου 4957/2022, το νόμο της κ. Κεραμέως. Είναι προφανές ότι ο νόμος ήταν γραμμένος πρόχειρα, διαφορετικά δεν θα χρειαζόταν τόσες τροποποποιήσεις. Στο νέο νόμο, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή, κατατέθηκαν από τον Υπουργό 94 νομοτεχνικές βελτιώσεις. Είναι η συντομότερη απόδειξη της προχειρότητας. Μία εξ’ αυτών επιχειρεί να βάλει φρένο στην ίδρυση Τμημάτων που μπορεί να δημιουργήσουν υπερκορεσμό σε κάποια πτυχία. Αν για παράδειγμα θελήσουν να ανοίξουν 20 ιδιωτικές σχολές Νομικής να μπορεί να βάλει φρένο η ΕΘΑΑΕ. Είναι προφανές ότι καλό είναι να υπάρχει κάποιος έλεγχος, για το καλό των πτυχιούχων.
Τα λογικά βήματα
Ποια θα ήταν η λογική σειρά για να φτάσουμε στην ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων.
Δεν αναφέρομαι καθόλου στο θέμα της συνταγματικότητας ή μη διότι δεν μπορώ να έχω άποψη. Δεν είναι νομικός.
Το πρώτο βήμα θα έπρεπε να είναι η διασφάλιση των όρων εισαγωγής. Θα εισάγονται μαθητές του 2 και του 3 στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και στα Δημόσια δεν θα εισάγονται με 12 και 13; Πρόκειται για απίστευτη αδικία, που μπορεί να λυθεί μόνο με το Εθνικό Απολυτήριο, που θα το αποκτούν οι μαθητές μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων, ώστε να έχουμε το αδιάβλητο, που δεν μπορεί να εξασφαλίσει η Τράπεζα Θεμάτων. Αυτό θα εξασφαλίσει τη γνωστική επάρκεια των φοιτητών των ιδιωτικών και των δημόσιων Πανεπιστημίων. Από εκεί και πέρα το κάθε Πανεπιστήμιο επιλέγει τους φοιτητές του. Δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής για τα δημόσια Πανεπιστήμια, ενώ δεν θα υπάρχει για τα ιδιωτικά.
Αυτό το βήμα είναι προφανές ότι πρέπει να προηγηθεί της ίδρυσης των ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Η κυβέρνηση, λέει, όμως ότι αυτό θα ισχύσει από το 2027, ενώ τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα δεχθούν τους πρώτους φοιτητές τους το 2025. Μέχρι τότε θα ισχύει για τα ιδιωτικά διαφορετική ΕΒΕ από τα δημόσια και δεν προβλέπεται κανείς μηχανισμός για την διασφάλιση της εφαρμογής της.
Κι’ αυτό το Εθνικό Απολυτήριο δεν έχει περιθώρια να περιλαμβάνει κάτι καινούριο, διότι τα προγράμματα σπουδών έχουν ήδη εκπονηθεί και το πολλαπλό βιβλίο ήδη ετοιμάζεται. Περιθώριο αλλαγών και συνολικού σχεδιασμού δεν υπάρχει. Θα βαδίσουμε αναγκαστικά με αυτά που έχουμε, αφού δεν υπάρχει συνολικός σχεδιασμός, ούτε τώρα ούτε είχε υπάρξει ποτέ.
Το σύστημα που καθιερώνει το Υπουργείο Παιδείας σύμφωνα με το οποίο χρειάζεται κάποιος για να εγγραφεί σε ιδιωτικό ΑΕΙ να έχει ξεπεράσει στις Πανελλαδικές την ελάχιστη ΕΒΕ δημιουργεί ανισότητες μεταξύ των υποψηφίων, ιδίως διότι δεν προβλέπεται κανείς μηχανισμός για τη διαπίστωση ότι οι υποψήφιοι φοιτητές ξεπερνούν το όριο της ΕΒΕ, που ορίζει ο νόμος. Το κόλπο των ιδιωτικών ΑΕΙ, παγκοσμίως, είναι το εξής: δεν εκπληρώνεις τις προϋποθέσεις εγγραφής; Δεν σε αποκλείουμε, αλλά υποχρεούσαι να κάνεις ένα έτος προετοιμασίας, που θα σου επιτρέψει να καλύψεις τα μαθησιακά σου κενά και θα αυξήσει το τζίρο μας, διότι το πουλάμε ακριβά. Ας πρόσεχες και ας διάβαζες για να καλύπτεις τις απαιτήσεις μας. Μ’ αυτό τον τρόπο παραβιάζεται το όριο της ΕΒΕ, με τη δικαιολογία ότι ο υποψήφιος έχει περισσότερες γνώσεις από όταν αποφοίτησε από το Λύκειο.
Το δεύτερο βήμα. Μετά την καθιέρωση του Εθνικού Απολυτηρίου θα έπρεπε να λυθούν όλες οι εκκρεμότητες των Δημόσιων ΑΕΙ, όπως είναι τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους. Παράλληλα θα έπρεπε να ληφθούν τα μέτρα προστασίας των δύο, τουλάχιστον, Πανεπιστημίων που πρέπει να προστατευτούν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Τα μέτρα αυτά δεν μπορεί παρά να είναι η φοίτηση των φοιτητών με ελάχιστο κόστος, ώστε να έχει νόημα να πάει κάποιος που δεν έχει χρήματα τόσο μακριά για να σπουδάσει. Φυσικά ούτε σ’ αυτό το επίπεδο έχει γίνει κάτι, ενώ έπρεπε να προηγηθεί της ίδρυσης των ιδιωτικών Πανεπιστημίων.
Το επόμενο βήμα, αφού έχουν γίνει όλα τα προηγούμενα, θα έπρεπε να είναι η ίδρυση των ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Δυστυχώς εδώ ακολουθείται η αντίστροφη σειρά. Πρώτα ιδρύουμε τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, μετά θα διαπιστώσουμε το χάος που θα δημιουργηθεί, διότι δεν προηγήθηκαν τα απαραίτητα προηγούμενα βήματα και μετά θα προσπαθήσουμε να μαζέψουμε ό,τι μπορεί να μαζευτεί. Προφανώς δεν είναι τρόπος αυτός να πάει μπροστά η Εκπαίδευση.
Βιασύνη – μία χρόνια ασθένεια
Η βιασύνη αποτελεί χαρακτηριστικό διαχρονικό γνώρισμα όλων των Υπουργών Παιδείας τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια. Πρόκειται για το άγχος να φανεί ότι παράγουμε έργο, άσχετα με την ποιότητα αυτού του έργου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η έκφραση που κυριαρχεί είναι η καινοτομία. Δεν είναι σκοπός η καινοτομία. Δεν θέλουμε καινοτομία κι ό,τι να’ ναι. Θέλουμε καλή λειτουργία.
Η καινοτομία αν είναι στο πόδι φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Γι’ αυτό η Εκπαίδευσή μας πάει από το κακό στο χειρότερο. Οι δείκτες χειροτερεύουν συνεχώς τα τελευταία 25 χρόνια. Το χαρακτηριστικότερο, νομίζω, παράδειγμα καινοτομίας, που αποδείχθηκε κενοτομία είναι οι αλλαγές ονόματος στο Υπουργείο Παιδείας. 7 φορές άλλαξε όνομα από το 2009 μέχρι τώρα. Δηλαδή κάθε δύο χρόνια.
Η Δια βίου μάθηση μπαίνει στον τίτλο και βγαίνει, ο πολιτισμός πάει κι έρχεται στο Υπουργείο, το ίδιο και ο αθλητισμός. 7 φορές άλλαξαν όλες οι σφραγίδες του Υπουργείου, των εποπτευόμενων φορέων, των σχολείων. Μιλάμε για πάρα πολλά χρήματα πεταμένα σε καινοτομίες που, τελικά, αποδεικνύονται κενοτομίες. Αν μάλιστα σκεφτεί κανείς ότι τώρα είμαστε ακριβώς εκεί που ήμασταν το 2009, δηλαδή το Υπουργείο Παιδείας περιλαμβάνει επιπλέον τον αθλητισμό και τα θρησκεύματα είναι να τρελαίνεσαι με τα χρήματα που πετάχτηκαν απλά για τις σφραγίδες, τις ταμπέλες, τα επιστολόχαρτα και όλα τα υπόλοιπα.
Το όλο εγχείρημα θα κριθεί από τη συμπεριφορά που θα έχουν οι επόμενες κυβερνήσεις έναντι του Δημόσιου Πανεπιστημίου. Αν δουν τα ιδιωτικά ΑΕΙ ως ευκαιρία να μειώσουν τη χρηματοδότηση και τις θέσεις στα Δημόσια ΑΕΙ, τότε θα οδηγηθούμε σε συρρίκνωση των Δημόσιων ΑΕΙ, πράγμα κακό για τη χώρα μας. Αν ενισχυθεί, πραγματικά το Δημόσιο Πανεπιστήμιο δεν θα υπάρξει πρόβλημα.
*Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι μαθηματικός και ερευνητής
www.stadiodromia.gr
