Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected],
www.stadiodromia.gr
Το Υπουργείο Παιδείας μελετά την καθιέρωση του Εθνικού Απολυτηρίου, διαβάζουμε στην «Καθημερινή». Σύμφωνα με τις πληροφορίες της εφημερίδας, η Τράπεζα θεμάτων θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο για το Εθνικό Απολυτήριο. Οι μαθητές όλων των τάξεων του Λυκείου θα εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα Γενικής Παιδείας με το 50% των θεμάτων να επιλέγονται από την Τράπεζα Θεμάτων και το άλλο 50% από τους διδάσκοντες, όπως μέχρι τώρα. Στα 4 μαθήματα της Γ Λυκείου που αντιστοιχούν στο κάθε Επιστημονικό Πεδίο η επιτήρηση και η διόρθωση των γραπτών γίνεται από καθηγητές άλλων σχολείων, αλλά τα θέματα θα επιλέγονται από την Τράπεζα Θεμάτων. Θα υπάρχει προσαρμογή του βαθμού του προφορικού στο γραπτό, όπως υπήρχε παλαιότερα. Ο βαθμός του Εθνικού Απολυτηρίου θα προκύπτει από τους βαθμούς των δύο ή των τριών τάξεων· δεν έχει αποφασιστεί ακόμη. Για την εισαγωγή στα κρατικά Πανεπιστήμια θα μετράνε μόνο οι βαθμοί των 4 μαθημάτων, ενώ για την εισαγωγή στα ιδιωτικά ΑΕΙ θα μετράει ο βαθμός του Εθνικού Απολυτηρίου. Στόχος του Υπουργείου είναι, λένε, οι μαθητές να διαβάζουν όλα τα μαθήματα και όχι μόνο τα 4 εξεταζόμενα.
Φυσικά όλα αυτά είναι ακόμη υπό συζήτηση, αλλά η εικόνα που δίνεται είναι ότι πρόκειται για μία σαλάτα από όλα όσα έχουν μέχρι στιγμής εφαρμοστεί. Δεν εμφανίζονται αρχές, ούτε υπάρχει η προτεραιότητα της δίκαιης αξιολόγησης των μαθητών. Η εισαγωγή στα κρατικά ΑΕΙ θα γίνεται με τα 4 μαθήματα και τα 4 Επιστημονικά Πεδία, που υπάρχουν και τώρα, μόνο που το σύστημα που ήταν αδιάβλητο αλλά όχι δίκαιο θα κινδυνεύσει να χάσει και το αδιάβλητο.
Έχουμε γράψει πολλές φορές ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του υπάρχοντος συστήματος είναι ότι παραβιάζει την αρχή ότι όσοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή να έχουν εξεταστεί στα ίδια μαθήματα. Έτσι ο ένας υποψήφιος για τις σχολές της Πληροφορικής από το 2ο Πεδίο εξετάζεται σε Φυσική και Χημεία και ο άλλος από το 4ο σε Οικονομία και Πληροφορική (εκτός από τα Μαθηματικά και τη Γλώσσα που είναι κοινά). Στα Παιδαγωγικά τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα: Αρχαία, Λατινικά και Ιστορία από τη μία, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία από την άλλη. Μετά συγκρίνονται οι υποψήφιοι, που εξετάστηκαν σε διαφορετικά μαθήματα, για να εισαχθεί αυτός που έχει μεγαλύτερη βαθμολογία, κρινόμενοι σε ανόμοια πράγματα· μαθήματα, δηλαδή, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας, όπως πολύ εύκολα μπορεί να διαπιστώσει όποιος κοιτάξει τα στατιστικά των Πανελλαδικών. Γι’ αυτό το πρόβλημα, που είναι το κορυφαίο, ούτε λέξη. Η αρχή όσοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή να έχουν εξεταστεί στα ίδια μαθήματα πάει περίπατο, όπως πήγαινε τόσα χρόνια. Και μάλιστα αν έχουν εξεταστεί σε διαφορετικά θέματα μέσω της Τράπεζας Θεμάτων θα παραβιάζεται και η αρχή όσοι υποψήφιοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή και εξετάζονται στα ίδια μαθήματα να έχουν διαγωνιστεί στα ίδια θέματα. Πώς θα γίνει η σύγκριση μεταξύ δύο υποψηφίων και θα περάσει αυτός που έχει 5 μόρια παραπάνω όταν έχουν εξεταστεί σε διαφορετικά θέματα; Αντί να προχωράμε μπροστά και να λύνουμε προβλήματα, δημιουργούμε καινούρια. Το κόστος των Πανελλαδικών είναι ότι επιτηρούν και διορθώνουν άλλοι καθηγητές. Αφού αυτό το αναλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας δεν είναι σημαντικό κόστος τα κοινά θέματα. Αν δεν υπάρχουν η δικαιοσύνη του συστήματος κατεβαίνει πολλά σκαλιά παρακάτω.
Οι υποψήφιοι για τα Δημόσια ΑΕΙ θα κρίνονται από το βαθμό στα 4 μαθήματα (συνεπώς δεν θα διαβάζουν τα υπόλοιπα) και οι υποψήφιοι για τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα κρίνονται από το βαθμό του Εθνικού Απολυτηρίου (συνεπώς θα τα διαβάζουν όλα). Παράλογο; Εντελώς. Ανόμοιος τρόπος αξιολόγησης για το ίδιο πράγμα: την εισαγωγή στα ΑΕΙ. Το λογικό είναι ίδια κριτήρια εισαγωγής και αν ένας υποψήφιος δεν εισαχθεί στην Ιατρική του Δημόσιου ΑΕΙ, αλλά στην Οδοντιατρική, τη Βιολογία ή οπουδήποτε αλλού, να μπορεί να πάει στην ιδιωτική Ιατρική. Να έχει, δηλαδή, μία επιλογή παραπάνω, που θα είναι ακριβότερη μεν, αλλά θα εκπληρώνει το όνειρό του. Μόνο έτσι μπορεί να γίνει και να έχει νόημα.
Θα μετρούν οι βαθμοί και άλλων τάξεων, πέραν της Γ Λυκείου. Λογικό είναι να μετρούν οι βαθμοί της Β, αλλά όχι της Α Λυκείου. Η Α Λυκείου είναι μία τάξη αναγνωριστική. Τα παιδιά ανακαλύπτουν τα μαθήματα, τις προτιμήσεις τους, τις ικανότητές τους και κάνουν τις επιλογές τους για τις επόμενες τάξεις. Δεν πρέπει να μετράει η βαθμολογία της Α Λυκείου, για να μην τιμωρούνται τα παιδιά που ψάχνονται.
Η τράπεζα θεμάτων που προσπαθεί το υπουργείο να καθιερώσει, μπορεί να καταργήσει το αδιάβλητο των εξετάσεων. Τα θέματα είναι διαφορετικά, αλλά πρέπει να είναι ίδιου βαθμού δυσκολίας, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο και δεν έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής. Το αναγνωρίζει και το ίδιο το υπουργείο Παιδείας αυτό και γι’ αυτό έδωσε στους καθηγητές τη δυνατότητα να έχουν τρία θέματα από την ηλεκτρονική κλήρωση και να επιλέγουν το ένα. Αυτό ακριβώς δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν ακατάλληλα θέματα, που θα παρακαμφθούν από την τελική επιλογή των διδασκόντων.
Υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα με την Τράπεζα Θεμάτων. Δεν υπάρχει μηχανισμός που να βεβαιώνει ότι τα θέματα που έδωσε η Τράπεζα Θεμάτων σε ένα σχολείο είναι αυτά που τέθηκαν. Μπορεί οι διδάσκοντες να έδωσαν άλλα θέματα. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει. Η Τράπεζα Θεμάτων αποτελεί μία πρόταση του ΟΟΣΑ, που σκοπό έχει να βάλει στοιχεία εξωτερικής αξιολόγησης με πολύ μικρό κόστος. Πράγματι μπορεί να το κάνει αυτό, αλλά φυσικά δεν μπορεί να αποτελεί ένα πολύ αξιόπιστο εργαλείο, ώστε να στηριχθεί η εισαγωγή στα ΑΕΙ σ’ αυτό. Υπάρχει και ένα άλλο πρόβλημα με την Τράπεζα Θεμάτων. Μάθηση θεωρείται η εξάσκηση μόνο στα θέματα της Τράπεζας, από όλους τους μαθητές που αρνούνται πεισματικά οτιδήποτε πέραν της Τράπεζας.
Είναι προφανές ότι υπάρχει έλλειμμα στόχων που φέρνει έλλειμμα ιδεών, Τι μπορεί να γίνει; Να τεθούν οι αρχές που πρέπει να εκπληρώνει ένα σύστημα που θα μετρά τις επιδόσεις των υποψηφίων. Αν μας ενδιαφέρει να εξετάσουμε την επάρκεια γνώσεων των υποψηφίων, τότε η Τράπεζα Θεμάτων μας αρκεί. Αν μας ενδιαφέρει να κατατάξουμε τους μαθητές σε σειρά κατάταξης τότε πρέπει να είναι δίκαιο και αδιάβλητο το σύστημα. Σ’ αυτή την περίπτωση η Τράπεζα Θεμάτων είναι ακατάλληλη. Πρέπει οι υποψήφιοι να εξετάζονται στα ίδια μαθήματα και στα ίδια θέματα προκειμένου να λειτουργήσει η κατάταξη. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η κατάταξη δεν είναι δίκαιη. Δεν θα μπορέσει να σταθεί σε βάθος χρόνου. Αν μας ενδιαφέρει η επάρκεια και ταυτόχρονα η κατάταξη, τότε είναι προφανές ότι η Τράπεζα Θεμάτων είναι ακατάλληλη. Αν μας ενδιαφέρει η κατάταξη να είναι δίκαιη, τότε πρέπει να τηρείται η αρχή ότι όσοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή θα έχουν εξεταστεί στα ίδια μαθήματα και στα ίδια θέματα. Ανάλογα με το τι θέλεις να κάνεις υπάρχουν και τα ανάλογα εργαλεία. Το πρώτο βήμα είναι να αποφασίσουν στο Υπουργείο Παιδείας τι ακριβώς θέλουν να κάνουν και μετά να επιλέξουν τα εργαλεία που κάνουν αυτή τη δουλειά. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να κάνουν αυτό. Μάλλον προσπαθούν να ταιριάξουν πολλά και διαφορετικά εργαλεία, που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί και αποτύχει παταγωδώς σε κάτι που είναι θολό.
Στόχος είναι να καταργηθεί η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που αποτελεί την πιο θεσμική ομολογία ότι το Απολυτήριο Λυκείου πιστοποιεί απλά την παρουσία του μαθητή στο σχολείο και τίποτε πέραν αυτού. Το Απολυτήριο Λυκείου πρέπει να πιστοποιεί ότι ο κάτοχός του είναι ικανός να προχωρήσει στην επόμενη βαθμίδα της Εκπαίδευσης. Σε όλες τις χώρες του κόσμου η απόκτηση του Απολυτηρίου γίνεται μέσω εξετάσεων που αποτελούν εξωτερική αξιολόγηση με κοινά θέματα σε επίπεδο περιφέρειας ή κράτους. Η καθιέρωση του Εθνικού Απολυτηρίου είχε επιχειρηθεί πριν από 25 χρόνια, όπως και πολλά άλλα πράγματα, αλλά ναυάγησε. Τότε το Εθνικό Απολυτήριο απαιτούσε την εξέταση σε Πανελλαδικές όλων των μαθημάτων της Β και της Γ Λυκείου, πράγμα υπερβολικό, που οδήγησε στην αποτυχία του. Φοβάμαι ότι μία αστοχία και τώρα θα μας πάει άλλα 25 χρόνια πίσω.
