Η ιδέα έρχεται από τον 19ο αιώνα, όταν άνθισαν οι αγορές με «δόσεις». Η εικόνα των δοσατζήδων με το «τεφτέρι» των χρεών, ήταν μάλιστα γνωστή και στην Ελλάδα των δεκαετιών 1950-1970.
Το σύστημα, που ονομάζεται πλέον BNPL ( buy now, pay later- Αγοράζω τώρα, πληρώνω αργότερα), απογειώθηκε ξανά στις αρχές αυτής της δεκαετίας. Η απήχησή του ήταν λογική αφού το shopping γίνεται πιο ελκυστικό, αν δεν χρειάζεται να πληρώσεις όλο το ποσό αμέσως.
Το κοινό στο οποίο απευθύνονταν αρχικά, ήταν επίσης αρκετά ξεκάθαρο – Gen Zers και Millennials που τους άρεσε να κάνουν παρορμητικές αγορές, αλλά που αντιπαθούσαν τις πιστωτικές κάρτες.
Αλλά τα δεδομένα άλλαξαν. Πλέον, όλο και περισσότεροι συνταξιούχοι και μισθωτοί, γίνονται οπαδοί της εφαρμογής.
Τι δεν έχει αλλάξει; Η μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το πώς οι εταιρείες BNPL μπορούν να βγάλουν χρήματα μακροπρόθεσμα.
Επίσης οι αμφιβολίες παραμένουν: Παρέχουν πράγματι μια φθηνότερη εναλλακτική λύση στις πιστωτικές κάρτες ή απλώς έναν νέο τρόπο για να παρασύρουν τους δανειολήπτες σε επικόνδυνα επίπεδα χρέους.
Το Bloomberg, επιχειρεί μια ακτινογραφία του χώρου του BNPL
1. Πώς λειτουργεί το BNPL;
Συνήθως επιτρέποντας στους καταναλωτές να πληρώνουν για αγορές σε τρεις ή τέσσερις δόσεις. Οι περισσότερες υπηρεσίες BNPL τις κατανέμουν στη διάρκεια μερικών εβδομάδων, συχνά χωρίς τόκους, αν και πολλές χρεώνουν τέλη για καθυστερημένες πληρωμές. Οι δαπάνες για αγορές BNPL εκτοξεύτηκαν από 33 δισ. δολάρια το 2019 σε 300 δισ. δολάρια έως το 2023. Σύμφωνα με την GlobalData, έναν πάροχο ερευνών- το ποσό αυτό θα αυξηθεί σε 570 δισ. δολάρια έως το 2026.
2. Πρόκειται για μια νέα ιδέα;
Όχι ακριβώς. Το «πρόγραμμα δόσεων ” είναι ένα είδος πίστωσης που αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα, καθώς η βιομηχανική επανάσταση προσέφερε καταναλωτικά αγαθά στις μάζες. Η πιο γνωστή περίπτωση ήταν αυτή των ραπτομηχανών Singer που πωλούνταν με “ένα δολάριο προκαταβολή, και ένα δολάριο την εβδομάδα”.
Η πρακτική της προσφοράς εβδομαδιαίων ή μηνιαίων προγραμμάτων πληρωμών εξαπλώθηκε, καθώς οι κατασκευαστές επίπλων, πιάνων, αγροτικού εξοπλισμού και αυτοκινήτων προσπαθούσαν να κάνουν τα προϊόντα πιο προσιτά. Στη συνέχεια, οι πιστωτικές κάρτες διεύρυναν την πρακτική της καθυστέρησης των πληρωμών για την κάλυψη μικρότερων αγορών. Αλλά οι πιστωτικές κάρτες τείνουν να μην αρέσουν στους νέους που προσελκύονται από την BNPL- ως ομάδα, οι νέοι αγοραστές είναι δυσαρεστημένοι με παρόχους που κερδοσκοπούν όταν οι καταναλωτές δεν πληρώνουν τα υπόλοιπά τους.
3.Γιατί απογειώθηκε το BNPL;
Για διάφορους λόγους. Πρώτον, οι ηλεκτρονικές αγορές εκτοξεύτηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Και οι επενδύσεις διοχετεύτηκαν σε μια σειρά από νέες νεοσύστατες επιχειρήσεις που προσέφεραν εφαρμογές φιλικές προς το χρήστη και απευθύνονταν σε νέους ανθρώπους που έκαναν αγορές για είδη που κόστιζαν έως 200 δολάρια, συμπεριλαμβανομένων των Klarna, Afterpay, Affirm, Zip και Zilch.
Το μεγαλύτερο μέρος του BNPL δεν αφορά την αγορά ακριβών αντικειμένων– για παράδειγμα για την απόκτηση ενός τζάκετ με την προσδοκία ότι θα το εξοφληθεί γρήγορα.
Το γεγονός ότι γενικά δεν υπάρχουν αυστηροί πιστωτικοί έλεγχοι που εμποδίζουν τις αγορές, βοηθά επίσης. Τέλος, αυτή η πτυχή της βιομηχανίας ταχείας πίστωσης μπόρεσε να αναπτυχθεί με καταιγιστικούς ρυθμούς εν μέρει λόγω της έλλειψης κανονισμών.
4. Πώς έχει αλλάξει ο κλάδος;
Το BNPL ξεκίνησε με επίκεντρο τη μόδα και με καταναλωτική βάση τους Millennial και Gen Z. Όμως το κοινό στις εφαρμογές γρήγορης πίστωσης έχει διευρυνθεί. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, η Klarna δήλωσε ότι η ομάδα 60+ ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ηλικιακή κατηγορία με τις πιο δημοφιλείς αγορές να αφορούν είδη σπιτιού και κηπουρικής.
Αυτό θεωρείται σε μεγάλο βαθμό αντίδραση στην αλματώδη αύξηση του πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια, η οποία κάνει πολλούς καταναλωτές όλων των ηλικιών να αναζητούν τρόπους να παρατείνουν την διάρκεια του μισθού και της σύνταξης μέσα στον μήνα.
Προς απογοήτευση των ρυθμιστικών αρχών, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις εφαρμογές BNPL όχι μόνο για αγορές, αλλά και για να πληρώνουν για διαρκείς δαπάνες, όπως λογαριασμούς ενέργειας, φαγητό σε εστιατόρια, ακόμη και για ψώνια.
5. Πώς τα πήγαν οι εταιρείες του BNPL;
Μετά την αρχική ταχεία ανάπτυξη που οδήγησε σε υψηλές αποτιμήσεις, ορισμένες από τις νεοεισερχόμενες εταιρείες, βρέθηκαν σε ανώμαλη προσγείωση.
Το 2022, η Klarna είδε την αξία της να πέφτει από τα 46 δισ. δολάρια στα 6,7 δισ. δολάρια, η μετοχή της Affirm έπεσε κατά 90% μέχρι το τέλος του έτους, ενώ η Zip είχε χάσει περίπου το 95% της αξίας της. (Οι εταιρείες έχουν ανακάμψει σε κάποιο βαθμό από τότε.)
Αυτό αντανακλούσε τρεις τάσεις. Η μία ήταν η έξαρση νέων ανταγωνιστών στον τομέα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας όπως η Apple και η Amazon, τραπεζών λιανικής όπως η HSBC Holdings και η Barclays, εταιρειών της Wall Street όπως η Goldman Sachs Group και η Citigroup, και νέων σημαντικών παικτών σε προηγουμένως ανεκμετάλλευτες αγορές, όπως η Tabby με έδρα τον Κόλπο και η Huabei στην Κίνα.
Ένας άλλος παράγοντας ήταν η άνοδος των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες στον πόλεμο κατά του πληθωρισμού.
Αυτό αύξησε το κόστος για τις επιχειρήσεις του BNPL που δανείζονταν τα χρήματα με τα οποία πλήρωναν τους εμπόρους ή δάνειζαν τους καταναλωτές, μια επιβάρυνση που αυξανόταν όσο αυξανόταν ο όγκος των δανείων.
Η πίεση του πληθωρισμού σήμαινε επίσης ότι περισσότερα δάνεια της BNPL κατέστησαν επισφαλή.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, η Klarna ανέφερε ότι οι ζημίες της είχαν τριπλασιαστεί λόγω του υψηλού λειτουργικού κόστους και των δανειακών ζημιών. Έκτοτε, η εταιρεία δήλωσε ότι όλο και περισσότεροι αποπληρώνουν εγκαίρως με τα ποσοστά αθέτησης να βρίσκονται στο-χαμηλότερο επίπεδό τους, – 1%. Παρόλα αυτά, σχεδόν το ένα τέταρτο των χρηστών της BNPL δεν πραγματοποίησε μία ή περισσότερες πληρωμές το τελευταίο εξάμηνο του 2023 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
6. Ποιο είναι το επιχειρηματικό μοντέλο του BNPL;
Υπάρχουν διάφορα, αλλά όλα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: όταν ένας πελάτης χρησιμοποιεί την επιλογή «αγοράζω τώρα, πληρώνω αργότερα» ως επιλογή πληρωμής, ο πάροχος BNPL πληρώνει στον έμπορο το πλήρες ποσό.
Ορισμένες εταιρείες χρεώνουν τους καταναλωτές με τέλη. Άλλες κερδίζουν χρήματα από τη διαφήμιση ή έχουν ανοίξει μοντέλα συνδρομής για επιπλέον κανάλια εσόδων.
Επιπλέον έχουν συναφθεί σημαντικές συνεργασίες με τον τομέα των ταξιδιών και της φιλοξενίας, ενώ ορισμένες έχουν ξεκινήσει και χρεωστικές υπηρεσίες.
7. Πού βρίσκουν τα χρήματα για την πληρωμή των εμπόρων;
Οι παίκτες του BNPL χρησιμοποιούν συχνά τις τράπεζες ως πηγή χρηματοδότησης. Ορισμένες νεοσύστατες επιχειρήσεις εξασφαλίζουν επίσης χρηματοδότηση από επενδυτές για να πληρώσουν τις αγορές εκ των προτέρων.
Για παράδειγμα, η δανειακή διευκόλυνση της Zilch χρηματοδοτείται από την Goldman Sachs.
Η Klarna είναι τράπεζα, οπότε μπορεί να χρησιμοποιήσει καταθέσεις πελατών από συμβατικούς τραπεζικούς λογαριασμούς που προσφέρει στη Σουηδία και τη Γερμανία για να χρηματοδοτήσει τη δραστηριότητά της.
8. Ποια είναι τα μειονεκτήματα του BNPL;
Οι ρυθμιστικές αρχές και οι συνήγοροι των καταναλωτών ανησυχούν ότι θα μπορούσε να μετατραπει σε μια μορφή ανεύθυνου δανεισμού.
Οι καταναλωτές που αντιμετωπίζουν την επιτάχυνση του πληθωρισμού και την αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσαν να φορτωθούν χρέος χρησιμοποιώντας διάφορες εφαρμογές και στη συνέχεια να υπερβούν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ή να αναλάβουν χρέος από πιστωτικές κάρτες για την εξυπηρέτηση των λογαριασμών τους BNPL.
Το Citizens Advice Bureau στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι ένας στους πέντε χρήστες του BNPL είχε χάσει ή έκανε καθυστερημένη πληρωμή BNPL τους τελευταίους δώδεκα μήνες και σχεδόν το ένα τρίτο που έπρεπε να κάνει πληρωμή τον τελευταίο μήνα δανείστηκε χρήματα για να αποπληρώσει τις δόσεις του.
Γενικότερα, η πιθανότητα το BNPL να οδηγήσει τους καταναλωτές σε μια αλληλουχία δανεισμού θα μπορούσε να δημιουργήσει κρυφούς κινδύνους για το τραπεζικό σύστημα.
naftemporiki.gr
