Δόθηκε στη δημοσιότητα το νομοσχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση. Φυσικά έχουμε μία ακόμη αλλαγή ονόματος. Τα ΙΕΚ μετονομάζονται σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ). Η ιστορία με τις μετονομασίες είναι απίστευτη στην ελληνική εκπαίδευση. 7 φορές άλλαξε όνομα το Υπουργείο Παιδείας από το 2009. Δηλαδή κάθε 2 χρόνια αλλάζει όνομα. Νέο λογότυπο, πεταμένα λεφτά σε σφραγίδες, πολύς κόπος για το τίποτα. Η αλλαγή ονόματος μερικές φορές συνοδεύτηκε και με αλλαγές στο αντικείμενο. Ο πολιτισμός και ο αθλητισμός πήγαν και ήρθαν στο Υπουργείο. Δεν είναι μόνο το Υπουργείο Παιδείας. Είναι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, που έγινε ΙΕΠ, η Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας που έγινε ΕΘΑΑΕ και πολλά ακόμη. Κάποιες φορές οι αλλαγές γίνονται για να επιτευχθούν άλλοι στόχοι· συνήθως όμως γίνονται για λόγους μάρκετινγκ. Το “νέο” χρειάζεται και νέο όνομα, ίσως επειδή δεν έχει, τελικά, κάτι νέο να μας δείξει.
Το κύριο περιεχόμενο του νέου νόμου αποτελεί τροποποιήσεις και προσθήκες κυρίως στο νόμο 4763/2020. Πρόκειται για νόμο που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση, του ίδιου κόμματος πριν από μόλις 4 χρόνια. Το νομοσχέδιο μας λέει ότι χρήζει πολλών τροποποιήσεων ο νόμος 4763. Γενικά είναι καλό να διορθώνουμε τα λάθη, αλλά όταν οι αλλαγές είναι πάρα πολλές, μπορούμε να υποθέσουμε ότι απλά δεν είχε μελετηθεί το θέμα προ τετραετίας, γι’ αυτό χρειάζεται τώρα εκτεταμένες αλλαγές. 21 από τα 40 άρθρα του νέου νομοσχεδίου αποτελούν τροποποιήσεις ή προσθήκες στο νόμο 4763/2020. Πρόκειται για σαφή ομολογία ότι κάτι δεν πήγε καλά με τον προηγούμενο νόμο για να χρειάζεται τόσο μεγάλες αλλαγές. Και δεν πρόκειται, σ’ αυτή την περίπτωση, για αλλαγή κόμματος στην εξουσία, που έχει γίνει συνήθεια πια το γκρέμισμα όλης της δουλειάς της προηγούμενης κυβέρνησης. Η ίδια κυβέρνηση είναι, απλά ο Υπουργός άλλαξε.
Η πάγια πρακτική όλων των κυβερνήσεων είναι να αλλάζουν τους νόμους και, τα ονόματα και, τελικά, όλα τα ίδια να μένουν. Η αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι μεγαλειώδης (όπως δείχνουν όλες οι έρευνες) και οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες: Δεν υπάρχει σχέδιο και συναίνεση του πολιτικού προσωπικού στην υλοποίησή του και δεν δίνονται χρήματα για την ανάπτυξη της Εκπαίδευσης. Η αλήθεια είναι ότι αν δεν έχεις σχέδιο και χρήματα να δώσεις δεν πρόκειται να δεις προκοπή.
Η έλλειψη σχεδίου είναι προφανής. Ας δούμε και την έλλειψη χρημάτων. Πηγή μας ο ΟΟΣΑ και η ετήσια έκθεσή του Education at a glance 2023. Τα χρήματα που δαπανώνται ανά μαθητή συνολικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στη χώρα μας είναι 6.901 δολάρια. Η επίδοση αυτή μας κατατάσσει στην 33η θέση σε 39 χώρες. Λιγότερα χρήματα από εμάς δαπανούν μόνο η Χιλή, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Τουρκία, η Κολομβία και το Μεξικό, όπως μπορείτε να δείτε στον πίνακα. Όλες οι άλλες χώρες δαπανούν περισσότερα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από εμάς. Η χώρα που βρίσκεται στην 32η θέση, ακριβώς από πάνω μας, η Ουγγαρία δηλαδή, δαπανά 7.772 δολάρια, 12,62% περισσότερα από εμάς. Φυσικά μας ξεπερνούν σε επενδύσεις στην Εκπαίδευση όλες οι πρώην ανατολικές χώρες, με μοναδικές εξαιρέσεις, προς το παρόν, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
Στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση βρισκόμαστε στην 24η θέση, με 8.127 δολάρια, στις 28 χώρες που δίνουν στοιχεία στον ΟΟΣΑ για την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Κάτω από εμάς στην κατάταξη, ως προς τις επενδύσεις, είναι η Τουρκία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και το Μεξικό. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 13.216 δολάρια και της ΕΕ-25 είναι 13.072. Δηλαδή στην Ευρώπη δίνουν, κατά μέσο όρο, για την Επαγγελματική Εκπαίδευση 60,84% παραπάνω χρήματα από αυτά που επενδύουμε εμείς. Η Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι ακριβότερη από τη Γενική, λόγω των πολλών εργαστηρίων που πρέπει να διαθέτει.
Χρόνια τώρα ακούω όλους τους Υπουργούς Παιδείας να επαναλαμβάνουν ότι θέλουν να ενισχύσουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση, να τη συνδέσουν με την αγορά εργασίας, ώστε οι μαθητές να μαθαίνουν σύγχρονες ειδικότητες και να βρίσκουν δουλειά με την αποφοίτησή τους. Πολύ ωραία παχιά λόγια, χωρίς λεφτά και σχέδιο. Στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, που έχουν ως πρότυπο ανάπτυξης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, το ποσοστό των μαθητών που φοιτούν στην Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι περίπου 50%, ενώ στη χώρα μας περί το 30%. Σ’ αυτές τις χώρες η στροφή προς την Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι βίαιη· υπάρχει βαθμολογικό όριο που όσοι μαθητές δεν πιάνουν δεν έχουν δικαίωμα να φοιτήσουν στη Γενική Εκπαίδευση και πηγαίνουν υποχρεωτικά στην Επαγγελματική. Όμως, σ’ αυτές τις χώρες βρίσκουν αξιοπρεπή εργασία και καλούς μισθούς, διότι έχουν, μέχρι στιγμής, ισχυρή βιομηχανία. Στην Ελλάδα θα ήταν παράλογη η βίαιη κατεύθυνση προς την επαγγελματική Εκπαίδευση με τις θέσεις εργασίας και τους μισθούς που παρέχονται. Αν θέλουμε να γίνει ελκυστική η Επαγγελματική Εκπαίδευση πρέπει οι απόφοιτοί της να μπορούν να βρουν αξιοπρεπή δουλειά σε συνθήκες και μισθό.
Πέραν αυτών στην Ελλάδα δεν έχουμε και την τεχνική κουλτούρα, καθώς το πρότυπο είναι του άνδρα που δεν ξέρει να αλλάξει ούτε μια λάμπα στο σπίτι του. Έγινε κάποια προσπάθεια με την εισαγωγή του μαθήματος της Τεχνολογίας στο Γυμνάσιο, χωρίς, φυσικά, επιτυχία, όπως και όλα τα άλλα.
Όποια καλά στοιχεία έχει το νομοσχέδιο, δεν θα μπορέσουν να ευδοκιμήσουν διότι το πρόβλημα δεν λύνεται με ένα νόμο, όσο καλός και αν είναι. Είναι πολύ βαθύτερο.
Συγκρίνοντας τις επενδύσεις που κάνουμε στην Εκπαίδευση στην Ελλάδα και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης PISA, νομίζω ότι οι επιδόσεις των μαθητών μας είναι ανάλογες της σημασίας που δίνουμε στην Εκπαίδευση και των επενδύσεων που κάνει το κράτος μας σ’ αυτήν. Με άλλα λόγια, σε σχέση με αυτά που δίνουμε στην Εκπαίδευση καλά τα πηγαίνουν τα παιδιά μας. Απλά δεν τα πηγαίνουν καλά σε σχέση με τον κόσμο στον οποίο πρέπει να ζήσουν.
*Μαθηματικός – Ερευνητής
www.stadiodromia.gr
