Ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας οι μετεγγραφές και μετακινήσεις φοιτητών του έτους 2023. Ο αριθμός των μετεγγραφομένων φοιτητών είναι φέτος 5.556 και 130 φοιτητές μετακινούνται σε άλλο Τμήμα του Πεδίου τους. Το ποσοστό των μετεγγραφομένων φοιτητών είναι 8,96% του αριθμού των επιτυχόντων στα ΑΕΙ το 2023. Βέβαια δικαίωμα μετεγγραφής με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια έχουν και οι φοιτητές που φοιτούν σε μεγαλύτερα έτη, αλλά ο αριθμός τους πρέπει να είναι πολύ μικρός.
Έγινε μεγάλη προσπάθεια το 2020 να μειωθεί ο αριθμός των μετεγγραφών διότι ο μεγάλος αριθμός των μετεγγραφομένων δημιουργούσε δύο προβλήματα: Το πρώτο υπερπληθυσμός στα Πανεπιστήμια, κυρίως της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, διότι προς αυτές τις πόλεις κυρίως ζητούσαν μετεγγραφή οι φοιτητές και το δεύτερο είναι οι φοιτητές δύο ταχυτήτων καθώς η διαφορά της βάσης μεταξύ αντίστοιχων Τμημάτων ήταν πολλές φορές αρκετές χιλιάδες μόρια με αποτέλεσμα οι μετεγγραφόμενοι φοιτητές να μην μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα στα υψηλόβαθμα Τμήματα στα οποία έπαιρναν μετεγγραφή. Ας δούμε τι άλλαξε από το 2020 και πώς επηρέασε τον αριθμό των μετεγγραφόμενων φοιτητών.
Το πρώτο μέτρο που καθιερώθηκε ήταν η βάση της μετεγγραφής. Για να έχει το δικαίωμα ένας φοιτητής να υποβάλει αίτηση μετεγγραφής για ένα Τμήμα πρέπει η βάση του Τμήματος προορισμού μείον τα μόρια με τα οποία εισήχθη στο Τμήμα επιτυχίας να έχουν διαφορά μικρότερη των 2.750 μορίων. Γιατί 2750 και όχι 2.000 ή 3.000; Γιατί έτσι τους αρέσει.
Πρόκειται για ένα εντελώς αυθαίρετο όριο. Με την καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) το 2021 θα μπορούσε να ισχύει το όριο της ΕΒΕ, αντί για το 2.750. Αυτό, υποτίθεται, ότι είναι το νόημα της ΕΒΕ· διασφαλίζει ότι ο φοιτητής είναι ικανός να παρακολουθήσει τις σπουδές στο Τμήμα και μάλιστα είναι διαφορετική για κάθε Τμήμα. Δεν συνέβη αυτό και παρέμεινε το 2.750 ως ο αριθμός που εξασφαλίζει ότι ο φοιτητής είναι ικανός να παρακολουθήσει τις σπουδές στο Τμήμα προορισμού. Δύο διαφορετικά μέτρα για το ίδιο πρόβλημα. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί κατακόρυφα ο αριθμός των φοιτητών που υπέβαλαν αίτηση μετεγγραφής. Το ποσοστό των μετεγγραφομένων έχει μικρή μείωση, συνεπώς δεν υπάρχει ορατό θέμα.
Ένα άλλο μέτρο που μείωσε τον αριθμό των αιτήσεων μετεγγραφής ήταν ότι τα νέα Τμήματα που ιδρύθηκαν το 2019 κρίθηκαν ως μη αντίστοιχα με τα συνονόματά τους που είναι παλαιότερα, με συνέπεια όσοι επιτυγχάνουν σ’ αυτά να μην έχουν δικαίωμα υποβολής αίτησης μετεγγραφής. Το Τμήμα Ψυχολογίας Φλώρινας, για παράδειγμα, δεν είναι αντίστοιχο με κανένα άλλο Τμήμα Ψυχολογίας, οπότε οι φοιτητές του δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση μετεγγραφής. Γιατί δεν είναι αντίστοιχο; Γιατί έτσι αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας, χωρίς καμία αιτιολόγηση. Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα Τμήματα που ιδρύθηκαν το 2019, όπως Μαθηματικών, Φυσικής, Χημείας, Χημικών Μηχανικών, Γεωπονίας και πολλά άλλα.
Στον πίνακα βλέπουμε ότι το 2019, προ της εφαρμογής της βάσης μετεγγραφής και των νέων αντιστοιχιών ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων μετεγγραφής ήταν 14.636, ενώ το 2020 μειώθηκε σε 9.060. Ο αριθμός των επιτυχόντων στα ΑΕΙ αυξήθηκε το 2020 σε σχέση με το 2019, οπότε ο μικρότερος αριθμός μετεγγραφών οφείλεται στους παραπάνω λόγους.
Το 2020 άλλαξε και ο νόμος και για τις μετεγγραφές αδελφών, με σκοπό και πάλι να μειωθεί ο αριθμός των φοιτητών που υποβάλουν αίτηση, διότι σ’ αυτή την κατηγορία δεν υπάρχει ποσοτικός περιορισμός, με αποτέλεσμα όσοι εντάσσονται στην κατηγορία να παίρνουν μετεγγραφή. Πέρα από την εισαγωγή και σ’ αυτή την κατηγορία της βάσης των 2750 μορίων και της αλλαγής των αντιστοιχιών των Τμημάτων θεσμοθετήθηκε η δυνατότητα μετεγγραφής μόνο του αδελφού που είναι στο 1ο έτος σπουδών. Αν, δηλαδή, το πρώτο παιδί της οικογένειας φοιτά στο Μαθηματικών Ιωαννίνων, για παράδειγμα, και το δεύτερο παιδί πετύχει στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πάτρας, τότε μπορεί να ζητήσει μετεγγραφή μόνο ο φοιτητής της Πάτρας. Επειδή δεν υπάρχει αντίστοιχο Τμήμα στα Γιάννενα δεν μπορεί να πάει στα Γιάννενα. Αν οι γονείς τους μένουν εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης η μετεγγραφή δεν μπορεί να γίνει. Σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να κάνει αίτηση μετεγγραφής για την Πάτρα ο φοιτητής των Ιωαννίνων με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Είναι πιθανό να μην πάρει τη μετεγγραφή και να υποχρεωθεί η οικογένεια να συντηρεί τρία σπίτια αν θέλει να σπουδάσουν τα παιδιά της. Το προφανές αν δεν μπορεί ο φοιτητής της Πάτρας να πάει στα Ιωάννινα διότι δεν υπάρχει Τμήμα να έρχεται ο άλλος αδελφός δεν επιτρέπεται. Μία ακόμη αλλαγή έγινε σ’ αυτή την κατηγορία μετεγγραφών. Αν η οικογένεια είχε κατά κεφαλήν εισόδημα κάτω από 5.000 ευρώ κανένα παιδί δεν σπούδαζε εκτός οικογενειακής εστίας. Με τη νέα ρύθμιση μπορεί η οικογένεια να έχει δύο σπίτια, αλλά όχι τρία σπίτια.
Αυτές οι ρυθμίσεις είχαν ως συνέπεια να μειωθεί ο αριθμός των αιτήσεων αδελφών φοιτητών από 3.883 το 2019 σε 1.857 το 2020. Η διαφορά είναι πολύ μεγάλη, που σημαίνει ότι κάποιες οικογένειες συντηρούν υποχρεωτικά τρία σπίτια, πράγμα εξαιρετικά προβληματικό στις μέρες μας με τις τιμές των ενοικίων και του κόστους ζωής..
Ο μειωμένος αριθμός των μετεγγραφών αποτελεί πάγιο αίτημα των Πανεπιστημίων, κυρίως της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, που είναι οι πόλεις που δέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό μετεγγραφών και δεν μπορούν να εκπαιδεύσουν τόσο μεγάλο αριθμό φοιτητών.
Από το 2021 καθιερώθηκε η ΕΒΕ, που αφήνει κάθε χρόνο χιλιάδες κενές θέσεις. Το 2023 έμειναν στην Αθήνα 1340 κενές θέσεις και 1063 στη Θεσσαλονίκη. Αντίστοιχα με μετεγγραφή ή μετακίνηση ήρθαν στην Αθήνα 1395 φοιτητές και στη Θεσσαλονίκη 861. Δεν γνωρίζουμε πόσοι φοιτητές ήρθαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με την κατηγορία των αδελφών φοιτητών, καθώς δεν δημοσιεύτηκαν αυτά τα στοιχεία ανά πόλη. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι έγινε κάτι αντίστοιχο με την κατηγορία μετεγγραφών με κριτήρια, συνεπώς πρέπει να ήρθαν λιγότεροι από 900 φοιτητές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκης.
Η υπερφόρτωση των Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης με χιλιάδες φοιτητές δεν υπάρχει πια. Πρόκειται για κάτι που συνέβαινε πριν το 2020. Με την ύπαρξη κενών θέσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη περίπου ισοφαρίζεται η επιβάρυνση των φοιτητών που έρχονται με μετεγγραφή, που χοντρικά καλύπτουν τις κενές θέσεις. Μόνο στα Τμήματα χωρίς κενές θέσεις, που είναι τα περιζήτητα, αυξάνουν οι μετεγγραφόμενοι τον αριθμό των φοιτητών πέρα από τον αριθμό των εισακτέων.
Αν θέλουμε το σύστημα των μετεγγραφών να γίνει πιο δίκαιο θα πρέπει να αυξηθούν οι δικαιούχοι μετεγγραφής στην κατηγορία αδελφών φοιτητών, διότι είναι πολύ δύσκολο για μια οικογένεια να συντηρεί 3 σπίτια με τις τιμές των ενοικίων και τις τιμές των βασικών αγαθών που υπάρχουν τώρα πια. Ακόμη θα πρέπει να αντικατασταθεί το μέτρο των 2750 μορίων με την υποχρέωση υπέρβασης της ΕΒΕ και, φυσικά, να αρθεί η απόφαση που έκρινε ως μη αντίστοιχα τα νέα Τμήματα. Δεν πρόκειται να αυξηθεί πολύ ο αριθμός των μετεγγραφόμενων αν γίνουν όλα αυτά διότι οι μετεγγραφές με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια έχουν ποσοτικό περιορισμό το 15% των θέσεων των εισακτέων. Οι μόνες μετεγγραφές που θα αυξηθούν είναι με την κατηγορία των αδελφών φοιτητών, με την αύξηση να μην ξεπερνά τους 1.200 φοιτητές, αφού το 4,79% των φοιτητών πήρε μετεγγραφή με την κατηγορία το 2019. Έτσι, όμως, το σύστημα θα γίνει πιο δίκαιο.
Αν θέλουμε το σύστημα να είναι απολύτως δίκαιο πρέπει να καταργηθούν εντελώς οι μετεγγραφές και να υπάρχει πραγματικά φοιτητική μέριμνα, ώστε να έχουν βοήθεια και οι οικογένειες που δεν μπορούν να ζητήσουν μετεγγραφή αφού στην πόλη που μένουν δεν υπάρχουν σχολές για τα παιδιά τους.
* Μαθηματικός – Ερευνητής
[email protected]
www.stadiodromia.gr
