Mια συστάδα αινιγματικών πυραμίδων άμμου. Mυστηριώδεις κατασκευές, τυχαία διασκορπισμένες σαν ξεχασμένα από καιρό μνημεία, σωροί από χώμα και κάθε τόσο ένας λευκός σωλήνας, να ξεπροβάλλει από το έδαφος. Τοπίο εντελώς έρημο – μια ατελείωτη έκταση σομόν-ροζ σκόνης- με κάποιους θάμνους, να φυτρώνουν εδώ κι εκει.
Αυτά είναι τα πρώτα σημάδια του Coober Pedy- σε ελεύθερη μετάφραση “λευκός άνθρωπος σε μια τρύπα” – μιας πόλης εξόρυξης οπαλίου με πληθυσμό περίπου 2.500 ανθρώπων, στη Νότια Αυστραλία, 846 χλμ βόρεια της Αδελαΐδας, παράλληλα μεστον αυτοκινητόδρομο Stuart.
Οι αμμόλοφοι φτιαγμένοι από χώμα δεκαετιών εξόρυξης, κρύβουν το «μυστικό» της περιοχής: Την υπόγεια διαβίωση.
Σε αυτή τη γωνιά του κόσμου, το 60% του πληθυσμού κατοικεί σε σπίτια χτισμένα μέσα στον πλούσιο σε σίδηρο ψαμμίτη και ιλυόλιθο, βράχο. Σε ορισμένες γειτονιές, τα μόνα σημάδια κατοίκησης είναι τα φρεάτια εξαερισμού που προεξέχουν και το χώμα που έχει απορριφθεί κοντά στις εισόδους.
Ένας διορατικός τρόπος ζωής
Αυτός ο τρόπος ζωής των τρωγλοδυτών της Αυστραλίας, ίσως φαίνεται απλώς εκκεντρικός, αλλά είναι αποτελεσματικό απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα, κυρίως για την διαβίωση το καλοκαίρι όταν η εξωτερική θερμοκρασία φτάνει τους 52C (126F
Φέτος, με τις θερμοκρασίες που χτυπούν τον πλανήτη, να ξεπερνούν τα όρια του «κόκκινου», η συγκεκριμένη πρακτική φαίνεται πιο διορατική από ποτέ.
Στο Coober Pedy, τα υπόγεια κτίρια που έχουν βάθος τουλάχιστον τεσσάρων μέτρων, για να μην καταρρεύσουν οι οροφές τους, επικρατεί πάντα μια ευχάριστη θερμοκρασία.
Ενώ οι κάτοικοι των υπέργειων κτιρίων πρέπει να υπομένουν τον καλοκαιρινό εφιάλτη των καυσώνων, και χειμωνιάτικες νύχτες όπου η θερμοκρασία πέφτει τακτικά στους 2-3 βαθμούς Κελσίου, τα υπόγεια σπίτια διατηρούν την ιδανική θερμοκρασία των 23C (73F) 24 ώρες την ημέρα, όλο το χρόνο.
Σα να μπαίνεις μέσα από μια ντουλάπα
Λίγο πιο πέρα βρίσκεται η κύρια πόλη. Με την πρώτη ματιά, θα μπορούσε να την περάσει κανείς για έναν συνηθισμένο οικισμό της ενδοχώρας – εστιατόρια, μπαρ, σούπερ μάρκετ και πρατήρια καυσίμων. Σε μια κορυφογραμμή που δεσπόζει πάνω από όλα αυτά βρίσκεται το μοναδικό δέντρο της πόλης, ένα γλυπτό από μέταλλο. Το Coober Pedy είναι απόκοσμα άδειο. Τα κτίρια βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και κάτι δεν κολλάει.
Αλλά κάτω από το έδαφος, όλα εξηγούνται. Σε ορισμένα από τα “υπόσκαφα” του Coober Pedy η πρόσβαση γίνεται μέσα από κάτι που μοιάζει με μικρά συνηθισμένα κτίρια, και καθώς μπαίνεις μέσα, τα υπόγεια περάσματα αποκαλύπτονται σταδιακά. Σα να μπαίνεις μέσα από μια ντουλάπα.
Φθηνός φυσικός κλιματισμός και προσιτές τιμές για τα σπίτια
Εκτός από την άνεση, ένα ακόμη πλεονέκτημα της υπόγειας διαβίωσης είναι η εξοικονόμηση χρημάτων για τα νοικοκυριά. Παρότι το Coober Pedy παράγει όλη την ηλεκτρική του ενέργεια – το 70% της οποίας τροφοδοτείται από τον άνεμο και την ηλιακή ενέργεια – η λειτουργία του κλιματισμού είναι απίστευτα ακριβή. “Για να ζεις πάνω από το έδαφος, πληρώνεις μια περιουσία για θέρμανση και ψύξη” λέει ο Τζέισον Ράιτ, κάτοικος του Coober Pedy. “Το καλοκαίρι η θερμοκρασία είναι συχνά πάνω από 50C (122F).
Από την άλλη τα υπόγεια σπίτια είναι σχετικά προσιτά σε τιμή. Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης δημοπρασίας, ένα μέσο σπίτι τριών υπνοδωματίων πωλήθηκε για περίπου 40.000 AU$ (21.000 λίρες Αγγλίας ή 26.000 δολάρια ΗΠΑ). Αν και πολλά από αυτά τα ακίνητα απλώς είχαν τις στοιχειώδεις ανέσεις ή έχρηζαν ανακαίνισης, η ψαλίδα των τιμών σε σχέση με τα σπίτα στην πλησιέστερη μεγάλη πόλη, την Αδελαΐδα, είναι μεγάλη, καθώς εκεί η μέση τιμή κατοικίας είναι 700.000 AU$ (361.000 λίρες Αγγλίας ή 457.000 δολάρια ΗΠΑ).
Μια περίπτωση μοναδική
Το ερώτημα είναι, αν θα μπορούσαν τα υπόγεια σπίτια να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και αλλού; Και γιατί δεν είναι πιο διαδεδομένα;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η κατασκευή σκαμμάτων στο Coober Pedy είναι μοναδική. Ο πρώτος, είναι τα βράχια – “είναι πολύ μαλακά μπορείτε να τον χαράξετε με έναν σουγιά ή με το νύχι σας”, λέει ο Μπάρι Λιούις, ο οποίος εργάζεται στο κέντρο ενημέρωσης τουριστών.
Πίσω στις δεκαετίες του 1960 και του 70, οι κάτοικοι του Coober Pedy επέκτειναν τα σπίτια τους με τον ίδιο τρόπο που δημιούργησαν τα ορυχεία οπαλίου – χρησιμοποιώντας εκρηκτικά, αξίνες και φτυάρια. Ορισμένα δεν απαιτούσαν πολύ σκάψιμο, με πολλούς ντόπιους να χρησιμοποιούν εγκαταλελειμμένα φρεάτια ορυχείων ως αφετηρία. Σήμερα συχνά σκάβονται με βιομηχανικό εξοπλισμό διάνοιξης σηράγγων. “Ένα καλό μηχάνημα διάνοιξης σηράγγων μπορεί να διανοίξει περίπου έξι κυβικά μέτρα (211 κυβικά πόδια) βράχου ανά ώρα, οπότε θα μπορούσατε να φτιάξετε ένα σκάμμα σε λιγότερο από ένα μήνα”, λέει ο Ράιτ.
Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι δυνατή η εκσκαφή με το χέρι – έτσι όταν οι κάτοικοι χρειάζονται περισσότερο χώρο, μερικές φορές απλώς αρχίζουν να σκαλίζουν. Και ως περιοχή εξόρυξης οπάλου, δεν είναι καθόλου απίθανο ένα έργο ανακαίνισης να αποφέρει στο τέλος απρόσμενα κέρδη. Ένας άνδρας ανακάλυψε έναν μεγάλο πολύτιμο λίθο να προεξέχει από τον τοίχο όταν εγκαθιστούσε ένα ντους, ενώ ένα τοπικό ξενοδοχείο ανακάλυψε οπάλια αξίας 1,5 εκατ. δολαρίων AU (774.000 λίρες/ 985.000 δολάρια) κατά την κατασκευή μιας επέκτασης.
Τι γίνεται με τους σεισμούς
Παραδόξως, ο υπόγειος τρόπος ζωής μπορεί επίσης να παρέχει κάποια προστασία από τους σεισμούς, τους οποίους ο Ράιτ περιγράφει ως έναν δονούμενο θόρυβο που φτάνει σε ένα κρεσέντο και μετά μεταφέρεται στην άλλη πλευρά του καταφυγίου.
Ωστόσο, το πόσο ασφαλείς είναι οι υπόγειες κατασκευές κατά τη διάρκεια σεισμικής δραστηριότητας εξαρτάται αποκλειστικά από το πόσο μεγάλες, πολύπλοκες και βαθιές είναι.
Επιπλέον, ο ψαμμίτης είναι δομικά σταθερός χωρίς την ανάγκη υποστηλωμάτων, οπότε είναι δυνατόν να δημιουργηθούν (κυριολεκτικά) σπηλαιώδεις χώροι με ψηλά ταβάνια, σε όποιο σχήμα θέλετε, χωρίς πρόσθετα υλικά.
Στην πραγματικότητα, η διάνοιξη σηράγγων στο Coober Pedy είναι τόσο απλή, που πολλοί ντόπιοι ζουν σε περίτεχνες, πολυτελείς κατοικίες, με υπόγειες πισίνες, αίθουσες παιχνιδιών, μεγάλα μπάνια και σαλόνια υψηλών προδιαγραφών. Ένας ντόπιος περιέγραψε στο παρελθόν το υπόγειο σπίτι του ως “σαν κάστρο”. Επίσης δεν λείπουν οι εκκλησίες αλλά και τα κάμπινγκ.
Υπάρχουν βεβαίως και μειονεκτήματα σε αυτά τα καταφύγια. Για παράδειγμα τα υπόγεια σπίτια, αν και όχι συχνά ,μπορεί να καταρρεύσουν αν χτιστούν σε κακό έδαφος.
Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος οι κάτοικοι να μπερδεύονται και κατά λάθος να μπαίνουν μέσα στο σπίτι ενός γείτονα.
Ο Ράιτ πάντως θα συνιστούσε την «υπόγεια» ζωή, ανεπιφύλακτα σε όποιον υποφέρει αυτή τη στιγμή από τις αδικαιολόγητα υψηλές θερμοκρασίες. “Δεν υπάρχει λόγος να το σκέφτεσαι ,όταν βιώνεις αυτή τη ζέστη”, λέει.
Δεν είναι ο μοναδικός υπόγειος οικισμός
Το Coober Pedy δεν είναι ο πρώτος, ούτε καν ο μεγαλύτερος υπόγειος οικισμός στον κόσμο.
Ένα αντίστοιχο παράδειγμα υπογειας ζωής βρίσκεται στην Καππαδοκία. Η περιοχή βρίσκεται σε ένα άνυδρο οροπέδιο και είναι διάσημη για την εντυπωσιακή, σχεδόν παραμυθένια γεωλογία της, με ένα τοπίο από σμιλευμένες κορυφές, καμινάδες και βράχους. Αλλά αυτό που βρίσκεται ανάμεσά τους είναι πραγματικά εντυπωσιακό.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, όλα ξεκίνησαν με μερικές εξαφανισμένες κότες. Το 1963, ένας άνδρας γκρέμιζε το υπόγειο του σπιτιού του για να ανακαλύψει τι γινόταν όταν τα πουλερικά του εξαφανίζονταν συνεχώς.
«Κατάβαση» στην γιγαντιαία υπόγεια πόλη της Καππαδοκίας (φωτογραφίες)
Σύντομα διαπίστωσε ότι εξαφανίζονταν μέσα σε μια τρύπα. Ο άνδρας είχε ανακαλύψει ένα μυστικό πέρασμα – ένα απότομο υπόγειο μονοπάτι που οδηγούσε σε έναν λαβύρινθο από θαλάμους και άλλους διαδρόμους. Αυτή ήταν μία από τις πολλές εισόδους στη χαμένη πόλη του Derinkuyu.
Το Derinkuyu είναι μόνο μία από τους εκατοντάδες σπηλαιώδεις οικισμούς και πιστεύεται ότι χτίστηκαν γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ.. Κατοικήθηκε σχεδόν για χιλιετίες – με τα δικά της φρεάτια εξαερισμού, πηγάδια, στάβλους, εκκλησίες, αποθήκες και ένα τεράστιο δίκτυο υπόγειων κατοικιών – και χρησίμευσε ως καταφύγιο έκτακτης ανάγκης για έως και 20.000 ανθρώπους, σε περίπτωση εισβολής.
naftemporiki.gr
