«Αυτό που συμβαίνει ήδη με τις πυρκαγιές, θα γίνει πιο προβληματικό και χειρότερο» προειδοποιεί ο καθηγητής Γιόχαν Γκέοργκ Γκόλνταμερ, διευθυντής του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (GFMC), που φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Max Planck και στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ.
Σε αποκλειστική του συνέντευξη στη «Ν», ο καθηγητής Γκόλνταμερ στέλνει επίσης ένα σαφές μήνυμα: «Τα μέτρα πρόληψης είναι το κομβικό σημείο για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών».
Ο Γιόχαν Γκέοργκ Γκόλνταμερ, ίσως ο πιο ειδικός σε θέματα πυρκαγιών, δεν μασάει τα λόγια του, καθώς η πύρινη λαίλαπα σαρώνει περιοχές της Αττικής και τη Ρόδο. «Πρόληψη και μετά καταστολή», λέει στη «Ν» ο Γερμανός καθηγητής.
Ο Γκόλνταμερ είχε κληθεί το 2018 μετά την τραγωδία στο Μάτι από την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, για να τεθεί επικεφαλής μιας ανεξάρτητης επιτροπής που θα ανέλυε τα αίτια των δασικών πυρκαγιών και θα πρότεινε μέτρα για την καταπολέμησή τους.
«Βόμβα» στο δάσος
Βρήκαμε τον καθηγητή τηλεφωνικά στο σπίτι του στη Γερμανία, να παρακολουθεί -όπως μας είπε- τις δραματικές εικόνες στην τηλεόραση από τα πύρινα μέτωπα στην Ελλάδα.
«Η συχνότητα, το μέγεθος και η σφοδρότητα των πυρκαγιών θα αυξηθούν. Όταν υπάρχει τόση βλάστηση και οργανική ύλη, η φωτιά καίει πιο έντονα και ο αντίκτυπος της πυρκαγιάς είναι πιο επικίνδυνος». Εξήγησε ότι η φωτιά καίει βαθύτερα στο έδαφος και καταστρέφει στρώματα του εδάφους.
Είναι η ίδια συζήτηση όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, είπε ο καθηγητής και πρόσθεσε: «Αφήνοντας “νεκρό” ξύλο στο δάσος για λόγους βιοποικιλότητας, είναι σαν να έχουμε μια αποθήκη άνθρακα. Αυτό είναι ίσως απαραίτητο, αλλά είναι επίσης μια ωρολογιακή βόμβα. Γιατί όταν ο καιρός είναι ξηρός όπως τώρα στην Ελλάδα, τότε μετατρέπεται σε τραγωδία. Το εύφλεκτο υλικό μετατρέπεται σε παγίδα και αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Αν δεν κάνουμε τίποτα σε αυτή την κατεύθυνση, οι “ωρολογιακές βόμβες” θα συνεχίσουν να εκρήγνυνται. Αυτό είναι αναπόφευκτο».
Πρόληψη χωρίς… γίδια
«Φυσικά και χρειαζόμαστε δυνάμεις πυρόσβεσης, για να ενισχύσουμε το έργο της προστασίας και της κατάσβεσης των πυρκαγιών», λέει ο Γκόλνταμερ. «Αλλά, τα μέτρα πρόληψης είναι το κομβικό σημείο». Προσθέτει μάλιστα γελώντας ότι «ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι να κοιτάξουμε στο παρελθόν για να δούμε πώς αντιμετώπισαν το πρόβλημα οι πρόγονοί μας. Για παράδειγμα, παλιότερα, στην
Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου χρησιμοποιήσαμε τα γιδο-πρόβατα για να τρώνε τα χόρτα και να καθαρίζουν έτσι τα δάση από την εύφλεκτη ύλη. Τώρα όμως είναι το αντίθετο. Δεν υπάρχει καμία χρήση της βιομάζας, οπότε τώρα υπάρχει πάρα πολλή φωτιά.
Για να μειώσουμε την ποσότητα του εύφλεκτου υλικού πρέπει να δημιουργηθούν διάδρομοι και ζώνες πυροπροστασίας δασών. Να “κατακερματίσουμε” το τοπίο. Με τη δημιουργία ζωνών θα υπάρχει λιγότερο εύφλεκτο υλικό και οι πυροσβέστες θα μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση και να λειτουργούν αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών» λέει ο Γερμανός καθηγητής και προσθέτει: «Το να αγοράζουμε συνεχώς πυροσβεστικά αεροπλάνα ή να ζητάμε εναέρια βοήθεια από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν αποτελεί λύση. Πρέπει να δώσουμε τη μεγαλύτερη προσοχή στα μέτρα πρόληψης των πυρκαγιών, για να περιορίσουμε το εύρος των καταστροφών».
Στη Γερμανία, λέει ο καθηγητής Γκόλνταμερ, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα τοπίο ανθεκτικό στη φωτιά. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει μόνο το κράτος. Είναι και ευθύνη της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη ή από το ένα έτος στο άλλο. Είναι μια μακρά διαδικασία. Απαιτεί αναδιάρθρωση για την αντιμετώπιση της ευπάθειας του τοπίου. […] Οι παράπλευρες συνέπειες θα γίνονται επίσης πιο προβληματικές, όσον αφορά τις κατολισθήσεις και τη διάβρωση. Και όλα αυτά οδηγούν σε μια αλυσίδα επικίνδυνων φαινομένων που δεν θα αποφευχθούν, αν δεν αντιμετωπίσουμε το θέμα στη ρίζα του».
Όλα τα πολιτικά κόμματα πρέπει να εργαστούν από κοινού
Πριν από πέντε χρόνια, μετά την τραγωδία στο Μάτι, η τότε κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα είχε ζητήσει από τον καθηγητή Γκόλνταμερ να συντάξει σχετικό πόρισμα για τις πυρκαγιές. Τι ακολούθησε; «Αυτό που συνέβη είναι ότι με αυτές τις προτάσεις αντιμετωπίσαμε την αναγκαιότητα αλλαγής των εργαλείων αντιμετώπισης των πυρκαγιών. Τονίσαμε την ανάγκη δημιουργίας μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας που θα έχει ρόλο όχι μόνο να συντονίζει αλλά να αναπτύσσει ένα σχέδιο αντιπυρικής και ίσως να εξετάζει μέτρα πρόληψης. Γνωρίζουμε φυσικά ότι όλες οι προτάσεις που έχουμε διατυπώσει στην έκθεσή μας, δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν από τη μία μέρα στην άλλη. Είναι μία μακροπρόθεσμη διαδικασία, που απαιτεί συναίνεση και ενιαία δράση για να επιτευχθεί. Φυσικά, στις ευρωπαϊκές χώρες, οι κυβερνήσεις αλλάζουν με τις εκλογές, αλλά η φιλοσοφία μας είναι ότι όλα τα πολιτικά κόμματα πρέπει να εργαστούν από κοινού, με διακομματική συναίνεση, για τον κοινό σκοπό, για το κοινό καλό. Είναι μια μεγάλη πρόκληση, αναμφίβολα».
Κλιματική κρίση
Ο καθηγητής Γκόλνταμερ προειδοποιεί ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ και επιδεινώνεται. «Η κατάσταση δεν είναι επίπλαστη, αντιμετωπίζουμε μια κλιματική κρίση» είπε, προσθέτοντας ότι η δημιουργία υπουργείου για το Κλίμα στην Ελλάδα ήταν η σωστή απόφαση.
Κληθείς να στείλει ένα μήνυμα στον ελληνικό λαό, ο καθηγητής Γκόλνταμερ τονίζει: «Προστατέψτε τη χώρα σας, προστατέψτε το σπίτι σας. Προστατέψτε το χωράφι και το δάσος σας, αφαιρώντας προσεκτικά όλα τα εύφλεκτα υλικά από το δάσος.
Και αν δεν ξέρετε πώς να το κάνετε, τότε μπορούμε να συμβουλευτούμε τις αρχές. Διαχειριστείτε τη γη σας. Για να περιορίσουμε την απειλή, όταν η φωτιά πλησιάζει το σπίτι μας, την περιουσία μας, τη γειτονιά μας, σίγουρα δεν μπορούμε να αντιδράσουμε μόνοι μας. Όλη η γειτονιά πρέπει να τρέξει να βοηθήσει την κοινότητα».
