Το μέγεθος αυτής της τραγωδίας στο Ιόνιο, αυτή τη φορά δεν μπορεί να μετρηθεί: Πόσες ψυχές βούλιαξαν στο βυθό, κλειδωμένες στο αμπάρι του αλιευτικού; Τετρακόσιες, πεντακόσιες, πολλές εκατοντάδες; Όποιος και αν είναι ο πραγματικός αριθμός, είναι μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες που έχουν συμβεί σε αυτή τη «θάλασσα του θανάτου» που ακούει στο όνομα «Μεσόγειος».
Το μόνο ερώτημα είναι αν η τραγωδία αυτή θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μια τραγωδία που μπορεί να αποδοθεί μόνο σε ανθρώπινα αίτια. Στις 5 Ιουνίου αναχαιτίστηκε από το ιταλικό λιμενικό σκάφος με 90 επιβάτες, εκ των οποίων οι 30 ανήλικοι. Την περασμένη Κυριακή, 90 μετανάστες διασώθηκαν από θαλαμηγό που παρασυρόταν και ένα άλλο ιστιοφόρο με 81 επιβάτες διασώθηκαν την Τετάρτη στη νότια Πελοπόννησο. Γιατί επενέβη τότε το λιμενικό και όχι τώρα; Ειδικά για ένα σαπιοκάραβο που μετέφερε εκατοντάδες;
Οι περισσότεροι πρόσφυγες ξεκινούν από τη Λιβύη, μια χώρα που διαλύθηκε μετά την ανατροπή του Καντάφι, με τη μαφία να κυριαρχεί παντού. Σε συνεργασία με τη μαφία της Τυνησίας. Υπολογίζεται ότι μέχρι στιγμής φέτος περισσότεροι από 1.200 άνθρωποι έχουν πνιγεί από την αρχή του χρόνου. Πάνω από 3.800 νεκροί, το 2022.
Εδώ και αρκετό καιρό, οι λαθρέμποροι που οργανώνουν αυτά τα «ταξίδια των καταραμένων» προς την Ευρώπη, χρησιμοποιούν όλο και μεγαλύτερα σκάφη για να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους. Πάνω από 6.000 δολάρια το κεφάλι!
Δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει τους ανθρώπους που υφίστανται βία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Λιβύης, συχνά μέχρι θανάτου, να επιχειρήσουν να διασχίσουν τη Μεσόγειο, ζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.
Το ερώτημα που τίθεται στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι απλό: αυτοί οι άνθρωποι που πέθαναν σε άλλη μία τραγωδία στα θαλάσσια σύνορα, φεύγοντας από τη βία στη Λιβύη, πληρώνοντας με τη ζωή τους τις πολιτικές της Ένωσης, είχαν εναλλακτική; Τι θα έκαναν οι Ευρωπαίοι στη θέση τους; Η απάντηση δεν βρίσκεται στο λεγόμενο τελευταίο «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο» για τη χορήγηση ασύλου.
Δεν θα έπρεπε να είχε αποπλεύσει
Ένα τόσο μεγάλο πλοίο με τόσο τεράστιο «φορτίο ψυχών» δεν έπρεπε ποτέ να αφεθεί να αποπλεύσει από το Τομπρούκ. Αλλά εφόσον βρέθηκε στη θάλασσα θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα η προστασία των μεταναστών και όχι με την παθητικότητα που φαίνεται να επικρατούσε σε αυτή την περίπτωση. Η εκδοχή ότι οι επιβαίνοντες του πλοίου είχαν αρνηθεί τη βοήθεια του λιμενικού, επειδή στόχος τους ήταν να φτάσουν στην Ιταλία, δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως άλλοθι για να γυρίσουμε σελίδα.
Το ψαροκάικο εντοπίστηκε από την Frontex το απόγευμα της Τρίτης και βυθίστηκε τα ξημερώματα της Τετάρτης. Την ώρα της διάσωσης, οι επιζώντες δεν είχαν πιει νερό για πέντε ημέρες, γεγονός που δείχνει τις θλιβερές συνθήκες του ταξιδιού.
Το σοκ από αυτή την ανθρώπινη καταστροφή πρέπει να ενεργοποιήσει τις ευρωπαϊκές αρχές με πολύ πιο αποφασιστικό τρόπο. Να καταλήξουν σε συμφωνίες το συντομότερο δυνατό, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο επανάληψης τέτοιων τραγικών περιστατικών. Η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να ενεργεί σαν να ήταν μια αναπόφευκτη μοίρα η απώλεια εκατοντάδων ανθρώπινων ζωών.
Υπάρχουν συμβάσεις του ΙΜΟ (Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός), για τη διάσωση στη θάλασσα, όπως αυτή του Αμβούργου και για το δίκαιο της θάλασσας, που θεσπίζουν την υποχρέωση διάσωσης σε περίπτωση ανάγκης, τόσο από εμπορικά σκάφη όσο και από πολεμικά πλοία που συναντούν πλοίο σε κίνδυνο, όσο και από την πλευρά των κρατών, που είναι υπεύθυνα για τις περιοχές έρευνας και διάσωσης (SAR): υπάρχει ατομική υποχρέωση, μεμονωμένων πλοίων, και θεσμική υποχρέωση.
Τι γίνεται με τα «δουλεμπορικά»
Το κακό είναι ότι αυτές οι αρχές έχουν θεσπιστεί για τα εμπορικά πλοία, τα σκάφη αναψυχής, τα ιστιοφόρα, αλλά όχι για τα σκάφη στα οποία ταξιδεύουν μετανάστες. Αυτό είναι το δράμα: Υπάρχουν κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται ,αλλά δεν έχουν δημιουργηθεί για τα δουλεμπορικά.
Στην εφαρμογή των κανόνων υπάρχει απόκλιση μεταξύ των κρατών. Αφορά κυρίως δύο πτυχές: η πρώτη είναι η υποχρέωση επέμβασης σε περίπτωση διάσωσης από τα αρμόδια κράτη στην περιοχή έρευνας και διάσωσης (SAR).
Υπάρχει υποχρέωση παρέμβασης, αλλά πού πρέπει να αποβιβαστούν οι διασωθέντες μετανάστες; Η Μάλτα, για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι, ακόμη και αν παρέμβει για να βοηθήσει, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει στη συνέχεια να αποβιβάσει τους ανθρώπους που διασώθηκαν στη Βαλέτα. Αντίθετα, θα πρέπει να μεταφερθούν στο πλησιέστερο λιμάνι. Και κανονικά το πιο κοντινό λιμάνι είναι στο ιταλικό νησί της Λαμπεντούζα. Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει διαφορετική αντίληψη ως προς αυτό από άλλες χώρες, ιδίως την Ελλάδα και τη Μάλτα.
Ναυάγιο στην Πύλο: Προθεσμία να απολογηθούν τη Δευτέρα ζήτησαν οι 9 συλληφθέντες
Η διαφορά στην ερμηνεία
Άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, υποστηρίζουν ότι εάν το σκάφος που μεταφέρει μετανάστες δεν ζητήσει ρητά βοήθεια, θα πρέπει να αφεθεί να πλεύσει, εκτός και αν αρχίσει να βουλιάζει και φανεί ότι έχει πρόβλημα. Το ελληνικό λιμενικό πλησίασε το σκάφος, οι λιμενικοί έδωσαν στους μετανάστες νερό. Από το σκάφος είπαν ότι έπρεπε να συνεχίσουν προς την Ιταλία και τους άφησαν να φύγουν. Θα ήταν διαφορετικά αν, ακολουθώντας την προληπτική προσέγγιση, η Ελληνική Ακτοφυλακή έλεγε: «Όχι, σταματήστε ,δεν είστε ασφαλείς. Δεν μπορείτε να συνεχίσετε , ακολουθείστε μας τώρα στο πλησιέστερο λιμάνι».
Η ΕΕ πρέπει να παρέμβει για να υπάρξει κοινή άποψη μεταξύ όλων των κρατών μελών σχετικά με τις καταστάσεις που νομιμοποιούν τη διάσωση στη θάλασσα. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα κοινό όραμα, εναρμονίζοντας τις διαφορές απόψεων σχετικά με το θέμα των συνθηκών «δυστυχίας», που καθιστούν υποχρεωτική τη διάσωση, ανεξάρτητα από το αίτημα για βοήθεια.
Δεν θα κόστιζε τίποτα να συγκεντρωθούν οι 27 χώρες της ΕΕ γύρω από ένα τραπέζι και να αναζητηθεί μια κοινή θέση σε αυτό το θέμα. Οι νόμοι των επιμέρους χωρών μιλούν για καταστάσεις που απαιτούν βοήθεια. Χρειάζεται όμως μια ερμηνεία των καταστάσεων. Τουλάχιστον πρέπει να υπάρχει ένα βασικό έγγραφο από την Ευρωπαϊκή Ένωση που να λέει ότι αυτά τα σκάφη δεν μπορούν να συνεχίσουν να πλέουν και ως εκ τούτου πρέπει να υπάρξει επιχείρηση διάσωσης. Δυστυχώς, για χρόνια εφαρμόζονται πολιτικές στην Ευρώπη που ανταποκρίνονται σχεδόν αποκλειστικά στις εκστρατείες της ξενοφοβικής ακροδεξιάς.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αρνούνται το ανθρώπινο έλεος στους καταδιωγμένους από τους πολέμους και τη βία που εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στον πλανήτη. Ακόμη και απέναντι σε πολλά παιδιά που έχουν δικαίωμα σε ένα μέλλον όπως τα δικά μας παιδιά.
Ναυάγιο στην Πύλο: Η συγκινητική στιγμή που συναντιούνται δύο αδέρφια από τη Συρία
