Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected],
www.stadiodromia.gr
Τα παιδιά πρέπει να είναι στο σχολείο μέχρι τα 18 τους χρόνια και το σχολείο πρέπει να είναι σχολείο, πράγμα καθόλου αυτονόητο στην Ελλάδα, όπως απέδειξε ο αναπληρωτής βιολόγος που παραιτήθηκε από ένα ΕΠΑΛ πριν λίγους μήνες, αλλά και το πιο πρόσφατο περιστατικό με καπνογόνα που πέταξαν μέσα σε σχολείο και κάποιους μαθητές να κυνηγούν καθηγητή. Ας βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά.
Τα παιδιά πρέπει να είναι στο σχολείο μέχρι τα 18 τους. Είναι απαραίτητο για να αποκτήσουν όσο περισσότερο γίνεται γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να προσαρμοστούν στις κοσμογονικές αλλαγές που θα έρθουν στο προσεχές μέλλον. Το πρόβλημα που υπάρχει σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι ότι δεν γνωρίζουμε πως θα είναι αυτός ο κόσμος, ώστε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας γι’ αυτόν από τώρα. Μοναδική λύση να τους δώσουμε τα εφόδια ώστε να προσαρμοστούν στις αλλαγές όταν αυτές γίνουν, όποια κατεύθυνση και αν έχουν. Για να αποκτήσουν αυτά τα εφόδια δεν πρέπει να σταματούν το σχολείο μετά το Γυμνάσιο, αλλά να συνεχίζουν και στο Λύκειο˙ πρέπει, δηλαδή, να γίνει υποχρεωτική η εκπαίδευση μέχρι τα 18. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να εξοπλίσουμε τα παιδιά μας με τις απαραίτητες δεξιότητες επιβίωσης σ’ ένα άγνωστο κόσμο.
Ένα παιδί που εγκαταλείπει το σχολείο στα 15 του έχει πάρει τις στοιχειώδεις γνώσεις για να ανταποκριθεί στο σήμερα. Δεν έχει, όμως, κανένα υπόβαθρο για να αντιμετωπίσει το αύριο. Δεν είναι ικανό να ανταποκριθεί στις αλλαγές που θα έρθουν και μας είναι άγνωστες αυτή τη στιγμή. Αν, λοιπόν, σταματήσει το σχολείο στα 15 θα είναι ο μελλοντικός λειτουργικά αναλφάβητος, ο άνθρωπος που θα κινδυνεύει, περισσότερο από τους άλλους να βρεθεί στο περιθώριο της κοινωνίας στα 40 του. Είναι σα να είναι ακρωτηριασμένο.
Το να βρίσκεται το παιδί στο σχολείο μέχρι τα 18 του ενώ αποτελεί αναγκαία συνθήκη δεν είναι από μόνο του αρκετό, αν το σχολείο δεν μπορεί να του δώσει αυτά που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει το μέλλον. Και εδώ είναι, πιστεύω, ένα πολύ δύσκολο σημείο. Να μείνουν τα παιδιά στο σχολείο αλλά να μην πέσει το επίπεδο και να μην έχουμε γεγονότα βίας, που όλο και συχνότερα παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια. Να είναι τα παιδιά στο σχολείο όχι καταναγκαστικά. Θέλει πολύ δουλειά αυτό.
Σε 26 χώρες από τις 38 που εξέτασε το δίκτυο Ευρυδίκη της ΕΕ οι μαθητές μένουν στο σχολείο και μετά τα 15 τους χρόνια, που τελειώνει η υποχρεωτική Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Σε 16 χώρες μένουν μέχρι τα 16, σε δύο μέχρι τα 17 και σε 5 μέχρι τα 18. Τις 12 χώρες που κρατούν τα παιδιά μέχρι τα 15 τους στο σχολείο μπορείτε να δείτε στον πίνακα. Η Πορτογαλία, που μας έχει πια ξεπεράσει, κρατά τα παιδιά της στο σχολείο μέχρι τα 18. Η Γερμανία, ο γνωστός βιομηχανικός κολοσσός, κρατά τα παιδιά της στο σχολείο μέχρι τα 18 σε 12 κρατίδια και μέχρι τα 19 σε 4 κρατίδια. Είναι προφανές ότι χρειάζονται τεχνίτες για τη βιομηχανία τους, αλλά δεν βάζουν τα παιδιά από τα 16 στη δουλειά, όπως θέλουμε να κάνουμε εμείς. Και η Φινλανδία, που πριν από λίγα χρόνια ήταν η χώρα που θαύμαζαν κάποιοι τα εκπαιδευτικά της επιτεύγματα, μέχρι τα 18 τα κρατάει τα παιδιά στο σχολείο.
Φυσικά να μένουν τα παιδιά στο σχολείο απλά για να λέμε ότι τα κρατάμε μέχρι τα 18 δεν έχει κανένα νόημα. Σημασία έχει να αποκτούν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να προσαρμόζονται στην οποιαδήποτε, άγνωστη αυτή τη στιγμή εξέλιξη. Πρέπει, δηλαδή, να μαθαίνουν πως να μαθαίνουν μόνα τους, αλλά πρέπει να έχουν ένα γενικό υπόβαθρο που θα τους επιτρέψει να μάθουν καινούρια πράγματα. Η γλώσσα, τα μαθηματικά και οι φυσικές επιστήμες είναι τα μαθήματα που απαιτούν υπόβαθρο για να τα παρακολουθήσεις, αλλά είναι και τα μαθήματα που πάνω τους θα “πατήσει” κάποιος που θέλει να ανοιχτεί σε καινούρια πράγματα. Για να μάθεις προγραμματισμό πρέπει να ξέρεις μαθηματικά, για παράδειγμα. Δεν γνωρίζεις μαθηματικά δεν μπορείς να γίνεις προγραμματιστής. Το να μάθεις πώς να μαθαίνεις είναι κάτι δύσκολο για το σχολείο μας, που δεν έχει καταφέρει να απαλλαγεί από την παπαγαλία, αν και βαδίζουμε στον 21ο αιώνα. Περιμένουμε με το πολλαπλό βιβλίο να απαλλαγούμε από την παπαγαλία, αλλά μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο εύκολα. Θα έπρεπε να γίνει κεντρικός στόχος του εκπαιδευτικού μας συστήματος η καταπολέμηση της παπαγαλίας, που σκοτώνει το μυαλό.
Το τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά μας ώστε να επιβιώσουν στον άγνωστο κόσμο που θα ζήσουν είναι περίπου αυτά. Αυτή πρέπει να είναι η βάση εκκίνησης για το σχεδιασμό της εκπαίδευσης των παιδιών μας.
