Εκδόθηκε η Υπουργική απόφαση που ήταν απαραίτητη ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη συγγραφή των νέων βιβλίων για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα βιβλία θα φτάσουν στα σχολεία το σχολικό έτος 2025-2026. Τα βιβλία της Β Λυκείου το επόμενο έτος και της Γ Λυκείου το 2027-2028. Στον πίνακα βλέπουμε τον αριθμό των βιβλίων, των σελίδων και των 16-σέλιδων που απαιτούνται για το σύνολο των βιβλίων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αν έχουμε μόνο ένα βιβλίο για κάθε μάθημα.
Αποφασίστηκε, όμως, να έχουμε πολλαπλό βιβλίο, ώστε να καταπολεμηθεί η παπαγαλία, που κυριαρχεί στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και σκοτώνει το μυαλό. Ο εξοβελισμός της παπαγαλίας από το σχολείο μας είναι ένα από τα βασικότερα βήματα που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Το πολλαπλό βιβλίο είναι ένας από τους τρόπους που έχουμε για να πολεμήσουμε την παπαγαλία, αν φυσικά εφαρμοστεί σωστά. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι να καταπολεμηθεί η παπαγαλία, που είναι φθηνότεροι: Αν αλλάξει ο τρόπος εξέτασης των μαθημάτων στις προαγωγικές και στις πανελλαδικές, αναγκαστικά θα προσαρμοστούν όλοι και θα τελειώσουμε με την παπαγαλία μια και καλή. Μία τέτοια προσπάθεια έχει ξεκινήσει εδώ και 5-6 χρόνια στα θέματα των Πανελλαδικών, με αργούς ρυθμούς είναι η αλήθεια, αλλά προχωρά σταθερά.
Το πολλαπλό βιβλίο ελπίζουμε ότι θα συμβάλει στην οριστική μας απαλλαγή από την παπαγαλία, που, θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι βόλευε και μαθητές και καθηγητές. Τους μαθητές διότι δεν είχαν να πολυσκοτίζουν το κεφάλι τους με περίεργα πράγματα˙ ήξεραν ότι το μάθημα ήταν από εδώ μέχρι εκεί το μάθαιναν απέξω το έλεγαν και τελείωναν. Οι καθηγητές πάλι μπορούσαν να διορθώσουν στις Πανελλαδικές με βάση αυτά που έγραφε το σχολικό βιβλίο και όποιος έγραφε ακριβώς αυτό που έγραφε και το βιβλίο αρίστευε. Έτσι ξεπερνούσαν το άγχος μήπως αδικήσουν κανέναν, αφού η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων δεν δημοσιεύει απαντήσεις των θεμάτων που η ίδια βάζει.
Πώς θα λειτουργεί το πολλαπλό βιβλίο με βάση την Υπουργική Απόφαση; Δημιουργείται ένα Μητρώο Διδακτικών Βιβλίων (ΜΔΒ) και η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Διδακτικών Βιβλίων. Εδώ εντάσσονται όλα τα διδακτικά βιβλία που έχουν προηγουμένως αξιολογηθεί και εγκριθεί από το Υπουργείο Παιδείας. Κάθε βιβλίο που πληροί τις προδιαγραφές μπορεί να ενταχθεί στο ΜΔΒ. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα μάθημα μπορεί να υπάρχουν 3 εγκεκριμένα βιβλία και σε ένα άλλο μπορεί να υπάρχουν 10 ή και 15 εγκεκριμένα βιβλία. Αριθμητικός περιορισμός δεν υπάρχει. Μια ματιά στον αριθμό των βοηθημάτων που εκδίδουν οι εκδοτικοί οίκοι θα μας δείξει ότι στα βιβλία των τάξεων του Λυκείου και μάλιστα των Πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων θα έχουμε μεγάλο αριθμό βιβλίων που θα εγκριθούν, καθώς υπάρχει αυξημένο συγγραφικό ενδιαφέρον.
Οι Εκπαιδευτικοί θα επιλέγουν το βιβλίο που επιθυμούν να διδάξουν από αυτά που ανήκουν στη λίστα των εγκεκριμένων θα το παραγγέλνουν στο Διόφαντο, που εκδίδει τα σχολικά βιβλία, και θα παραλαμβάνουν τα βιβλία που θα μοιράσουν στους μαθητές. Εξασφαλίζεται έτσι η ελεύθερη επιλογή του βιβλίου που κρίνουν οι εκπαιδευτικοί ως το καταλληλότερο για τους μαθητές τους. Οι συγγραφείς θα πληρώνονται ανάλογα με τον αριθμό των αντιτύπων των βιβλίων τους που εκδίδονται, σύμφωνα με τις προτιμήσεις των εκπαιδευτικών. Τελικά θα έχουμε ένα βιβλίο για κάθε μαθητή για κάθε μάθημα. Δεν θα παίρνει, δηλαδή, ο κάθε μαθητής παραπάνω από ένα βιβλίο για κάθε μάθημα.
Καλό ακούγεται, αλλά να δούμε μερικά κρίσιμα στοιχεία. Θα είναι πραγματικά διαφορετικά τα βιβλία; Έτσι θα έπρεπε, αλλά ο ακριβής αριθμός των σελίδων που προβλέπει η Υπουργική Απόφαση δημιουργεί αμφιβολίες για το κατά πόσο θα είναι διαφορετικά μεταξύ τους τα βιβλία. Διότι αν οι προδιαγραφές που θα τεθούν είναι ασφυκτικές θα προκύψουν ίδια μεταξύ τους βιβλία με διαφορετικά χρώματα και φωτογραφίες. Καλό θα είναι να έχουμε βιβλία με υπαρκτές διαφορές, ώστε να έχει νόημα η επιλογή του ενός ή του άλλου σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών.
Ποιο θα είναι το κόστος; Κανείς δεν γνωρίζει και αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του όλου εγχειρήματος. Θα μου πείτε ότι θα τυπωθεί ακριβώς ο ίδιος αριθμός βιβλίων που τυπώνεται και τώρα, αφού κάθε μαθητής θα πάρει ένα μόνο βιβλίο για κάθε μάθημα, συνεπώς το κόστος θα είναι το ίδιο. Η απάντηση υπάρχει στην τελευταία στήλη του πίνακα, όπου υπάρχει ο αριθμός των 16σέλιδων που απαιτούνται για τα βιβλία, αν υπάρχει ένα μόνο βιβλίο για κάθε μάθημα. Έτσι λοιπόν χρειαζόμαστε 3.042 16σέλιδα αν έχουμε ένα βιβλίο για κάθε μάθημα. Αν έχουμε δύο βιβλία για κάθε μάθημα χρειαζόμαστε 2×3.042= 6.084 16σέλιδα. Αν έχουμε 10 βιβλία για κάθε μάθημα χρειαζόμαστε 30.420 16-σέλιδα. Το κόστος παραγωγής αυξάνεται όσο περισσότερα 16σέλιδα χρησιμοποιούνται. Είναι διαφορετικό το κόστος αν κάθε 16σέλιδο τυπώνεται 80.000 και διαφορετικό το κόστος αν 5 διαφορετικά 16σέλιδα τυπώνονται σε συνολικά 80.000 αντίτυπα. Η δημιουργία των φιλμ της τετραχρωμίας και η μετατροπή τους σε εκτυπώσιμη επιφάνεια έχει σημαντικό κόστος. Συνεπώς το κόστος εκτύπωσης παραμένει άγνωστο όσο ο αριθμός των εγκεκριμένων βιβλίων για κάθε μάθημα είναι άγνωστος.
Το επόμενο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα πληρώνονται οι συγγραφείς ή οι εκδοτικοί οίκοι που θα αναλάβουν τη συγγραφή του κάθε βιβλίου. Θα πληρώνονται ανάλογα με τον αριθμό των αντιτύπων των βιβλίων τους που θα τυπωθούν σύμφωνα με τις επιλογές των Εκπαιδευτικών, λέει η Υπουργική Απόφαση. Θα έχουν κίνητρο οι συγγραφείς να αυξήσουν τον αριθμό των αντιτύπων των βιβλίων τους, τις πωλήσεις τους δηλαδή. Αυτό, όπως έχει αποδειχθεί μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα, όπως όλοι γνωρίζουμε από τον τομέα των φαρμάκων. Υπάρχουν οι ιατρικοί επισκέπτες που διαφημίζουν στους γιατρούς τα φάρμακα της εταιρείας τους, υπάρχουν τα “δωράκια” σε γιατρούς (από ταξίδια με τη μορφή συνεδρίου, μέχρι λάπτοπ). Κάτι ανάλογο θα συμβεί και με τα βιβλία, σε πολύ μικρότερη έκταση φυσικά, καθώς ο τζίρος είναι πολύ μικρότερος. Θα υπάρξουν οπωσδήποτε, όμως, προωθητικές ενέργειες των βιβλίων. Προφανώς θα κερδίσουν οι εκδοτικοί οίκοι έναντι των μεμονωμένων συγγραφέων ή των μικρών ομάδων, που δεν θα έχουν τη δυνατότητα προωθητικών ενεργειών. Δημιουργώντας, δηλαδή, ανταγωνισμό μεταξύ των συγγραφέων αναπόφευκτα θα οδηγηθούμε σε αθέμιτες πρακτικές από αυτούς που θα επιθυμούν να κατακτήσουν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Διότι αν τα παιδιά διδάσκονται στο σχολείο το βιβλίο μιας συγγραφικής ομάδας, θα είναι ευκολότερο να αγοράσουν οι μαθητές και το βοήθημα που θα έχει εκδώσει η ίδια συγγραφική ομάδα, οπότε τα κέρδη των συγγραφέων αυξάνονται πολύ πέραν της αμοιβής από το κράτος για τα σχολικά βιβλία που πήραν οι μαθητές.
Μέχρι τώρα γινόταν διαγωνισμός συγγραφής των βιβλίων επιλεγόταν ένα, η συγγραφική ομάδα έπαιρνε την αμοιβή της και ο Διόφαντος εξέδιδε τον απαιτούμενο αριθμό βιβλίων. Θα μπορούσε να γίνεται το ίδιο με τη διαφορά ότι τώρα θα επιλέγονται δύο ή τρία το πολύ βιβλία σε κάθε μάθημα. Οι συγγραφικές ομάδες θα παίρνουν την αμοιβή τους και ο Διόφαντος θα εκτυπώνει τον αριθμό βιβλίων που επιλέγονται από τους Εκπαιδευτικούς, χωρίς να σχετίζεται η αμοιβή των συγγραφέων με τον αριθμό βιβλίων που εκτυπώθηκαν.
Κάνοντας συγκεκριμένο τον αριθμό των βιβλίων (δύο έως τρία βιβλία για κάθε μάθημα) επιτυγχάνεται ο στόχος της καταπολέμησης της παπαγαλίας και επιπλέον μπορεί να προϋπολογιστεί το κόστος εκτύπωσης των βιβλίων, αφού ο αριθμός των 16σέλιδων και του χαρτιού θα είναι γνωστός εκ των προτέρων. Σημαντικό, όμως, είναι ότι δεν θα έχουμε τις προωθητικές ενέργειες από τους συγγραφείς προς τους εκπαιδευτικούς, που συνήθως κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Η ρύθμιση που προτείνεται θα μπορούσε να ισχύσει αν κάθε μαθητής έπαιρνε ένα κουπόνι για κάθε βιβλίο και πήγαινε στο βιβλιοπωλείο να προμηθευτεί το βιβλίο που επέλεξε (από τη λίστα με τα εγκεκριμένα) ο διδάσκων το κάθε μάθημα. Αυτό σημαίνει ότι οι εκδοτικοί οίκοι θα αναλάμβαναν την εκτύπωση και τη διανομή των βιβλίων στα βιβλιοπωλεία. Οι μαθητές θα έπαιρναν δωρεάν τα βιβλία, αλλά το κόστος για το Δημόσιο θα ήταν τουλάχιστον τριπλάσιο και ως γνωστόν δεν υπάρχουν λεφτά για πέταμα. Συνεπώς το πλαίσιο εκτύπωσης και διακίνησης των βιβλίων καλώς διατηρείται από το Υπουργείο Παιδείας, διότι επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του κόστους. Ο αριθμός των εγκεκριμένων βιβλίων είναι αυτό που πρέπει να αλλάξει και να γίνει περιορισμένος.
