Μέλη ΔΕΠ και εισακτέοι στα ΑΕΙ

Η κατανομή των εισακτέων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας είναι ένα ακόμη πολύ σημαντικό θέμα, μετά, βέβαια, τον ακαδημαϊκό χάρτη, που καθορίζει τι πτυχιούχους παράγουμε. Η κατανομή των εισακτέων ενδιαφέρει κατ’ αρχάς τα μέλη ΔΕΠ των Πανεπιστημίων μας που πρέπει να έχουν τον κατάλληλο αριθμό φοιτητών να εκπαιδεύσουν. Ούτε περισσότερους από όσους χωρούν οι αίθουσες και τα εργαστήρια και, φυσικά, υπαγορεύει ο αριθμός των μελών ΔΕΠ κάθε τμήματος, ούτε λιγότερους από όσους μπορούν να εκπαιδεύσουν σωστά. Ας μην ξεχνάμε ότι στόχος της ΕΕ είναι το 40% των νέων μας να είναι πτυχιούχοι, στόχο που υπερκαλύπτουμε, αφού είχαμε πολύ μεγάλο αριθμό φοιτητών μέχρι την καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ). Συγκεκριμένα είχαμε περίπου 77.000 επιτυχόντες στα Πανεπιστήμια πριν την εισαγωγή της ΕΒΕ και 60.000 τα τελευταία δύο χρόνια που εφαρμόστηκε η ΕΒΕ. Η μείωση του αριθμού των νέων φοιτητών ήταν 22%. Πρόκειται για μία μεγάλη μείωση του αριθμού που ήταν κυρίως αίτημα των Πανεπιστημιακών, που δεν είχαν τη δυνατότητα να εκπαιδεύσουν τόσους πολλούς φοιτητές, χωρίς αίθουσες, εργαστήρια και προσωπικό.

Η αλήθεια είναι ότι και η αγορά εργασίας δεν μπορεί να δημιουργήσει τόσες πολλές θέσεις εργασίας πτυχιούχων και επειδή δεν έχει γίνει ποτέ καμία μελέτη για τους πτυχιούχους που χρειάζεται η οικονομία μας, έχουμε πτυχιούχους που δεν θα βρουν ποτέ εργασία σχετική με το αντικείμενο των σπουδών τους, όπως οι θεολόγοι και πτυχιούχους σε έλλειψη, όπως είναι οι προγραμματιστές, για παράδειγμα.

Οι προσφερόμενες θέσεις στα ΑΕΙ αφορούν και τους φοιτητές, καθώς η ανάπτυξη της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα στηρίχθηκε στην αρχή να δημιουργηθούν πολλές θέσεις στα περιφερειακά Πανεπιστήμια, ώστε να αναζωογονηθεί οικονομικά η περιφέρεια. Αυτό έχει ως συνέπεια για να σπουδάσουν τα παιδιά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης να φεύγουν εκτός της πόλης τους σε μεγάλους αριθμούς. Οι θέσεις που δίνονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη δεν αντιστοιχούν στον πληθυσμό τους που είναι ο μισός της Ελλάδας. Συγκεκριμένα το έτος 2022 ο συνολικός αριθμός των εισακτέων ήταν 72.610. Οι προσφερόμενες θέσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ήταν 29.815, ποσοστό 41%, ενώ ο πληθυσμός τους αποτελεί το 46,8% του συνολικού αριθμού των κατοίκων της χώρας μας, με βάση τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής. Συνεπώς δίνονται στα Πανεπιστήμια 4.211 λιγότερες θέσεις από την αναλογία του πληθυσμού τους. Αυτό αποκτά κρίσιμη σημασία τώρα που η ακρίβεια μας έχει πλήξει όλους. Έτσι οι οικογένειες αγωνιούν για τις μετεγγραφές, που μπορεί να τους βγάλουν από το οικονομικό αδιέξοδο.

Οι προσφερόμενες θέσεις στα ΑΕΙ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης είναι λιγότερες από την αναλογία του πληθυσμού, ενώ ο αριθμός των μελών ΔΕΠ είναι πολύ μεγαλύτερος από τα Πανεπιστήμια της Περιφέρειας. Στον πίνακα βλέπουμε μερικά τμήματα, τον αριθμό των μελών ΔΕΠ του Τμήματος που δίδαξαν στο Τμήμα το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020. Τα στοιχεία αυτά είναι τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στην ΕΛΛ.ΣΤΑΤ. Σε κάθε τμήμα μπορεί να διδάξουν και μέλη ΔΕΠ από άλλα τμήματα. Αυτά δεν έχουν υπολογιστεί στους αριθμούς που δίνουμε. Στην επόμενη στήλη βλέπουμε τον αριθμό των εισακτέων από το Γενικό Λύκειο με εξετάσεις που όρισε το Υπουργείο Παιδείας για το 2022, που συνήθως είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό που ζητούν τα Πανεπιστήμια και στην τελευταία στήλη βλέπουμε τον αριθμό των επιτυχόντων το 2022, από το Γενικό Λύκειο με εξετάσεις και πάλι.

Σ’ αυτούς τους φοιτητές πρέπει να προσθέσουμε τους εισακτέους από τις άλλες κατηγορίες υποψηφίων, που είναι από 10% έως 20% των θέσεων του Γενικού Λυκείου με εξετάσεις. Επιπλέον 8% των θέσεων δίνονται στους αθλητές, τους Έλληνες του Εξωτερικού και στους αποφοίτους των Εσπερινών Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ. Αυτές οι θέσεις δεν καλύπτονται σε όλα τα τμήματα· στα περιζήτητα τμήματα καλύπτονται.

Στα τμήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης πρέπει να υπολογίσουμε και τους φοιτητές που έρχονται με μετεγγραφή, που ήταν 3800 συνολικά σε όλα τα ΑΕΙ της Ελλάδας από την κατηγορία των οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων και άγνωστος αριθμός αδελφών. Το μεγαλύτερο μέρος των μετεγγραφών αφορά τα τμήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Η Αρχιτεκτονική Αθήνας είχε το 2019 – 2020 81 μέλη ΔΕΠ, όσα είχαν οι Αρχιτεκτονικές στα Χανιά, την Ξάνθη και τα Ιωάννινα μαζί! 263 φοιτητές εισήχθησαν και στα τρία αυτά τμήματα έναντι 85 στην Αθήνα. Ακόμη και με διπλασιασμό των φοιτητών από τις μετεγγραφές και τις άλλες κατηγορίες εισακτέων η διαφορά, και πάλι, είναι πολύ μεγάλη.

Το ίδιο και με τα τμήματα Ιατρικής. Το τμήμα της Αθήνας έχει περισσότερα μέλη ΔΕΠ από τα τμήματα της Πάτρας, της Λάρισας, των Ιωαννίνων, της Κρήτης και της Αλεξανδρούπολης μαζί. Συγκεκριμένα στην Αθήνα έχουμε 872 μέλη ΔΕΠ και σε όλα τα άλλα τμήματα μαζί συνολικά 766 μέλη ΔΕΠ, που εκπαιδεύουν 529 πρωτοετείς φοιτητές έναντι 140 πρωτοετών φοιτητών που εκπαιδεύουν οι συνάδελφοί τους στην Αθήνα. Τα τμήματα Ιατρικής Αθήνας και Θεσσαλονίκης ίδρυσαν ξενόγλωσσα τμήματα με δίδακτρα. Αυτό σημαίνει ότι το εκπαιδευτικό τους προσωπικό αρκεί για να εκπαιδεύσει περισσότερους φοιτητές, όπως ακριβώς δείχνουν οι αριθμοί που παραθέσαμε.

Η ίδια εικόνα υπάρχει και στα υπόλοιπα τμήματα του πίνακα. Αυτή η εικόνα σχηματίζεται από τον αριθμό των εισακτέων που καθορίζει το Υπουργείο Παιδείας. Προφανώς πρόκειται για επιλογή του Υπουργείου. Μετά μπαίνει στην εξίσωση και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ), που αφήνει πολλές κενές θέσεις στα τμήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, που επέλεξαν υψηλό συντελεστή για τον υπολογισμό της ΕΒΕ. Έχουμε από 95 κενές θέσεις στη Φιλολογία Αθήνας και Θεσσαλονίκης, 30 έως 37 κενές θέσεις στα τμήματα Μαθηματικών Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Φυσικά οι περισσότερες κενές θέσεις μένουν στα τμήματα της περιφέρειας, όπως βλέπουμε στον πίνακα.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι έχουμε κακή κατανομή των μελών ΔΕΠ σε σχέση με τον αριθμό των φοιτητών που εκπαιδεύουν. Ένας μάνατζερ που θα έκανε τέτοια διαχείριση των ανθρώπινων πόρων θα είχε απολυθεί άμεσα, διότι πρόκειται για απίστευτη σπατάλη ανθρώπινων πόρων αυτό που γίνεται με τον αριθμό των φοιτητών. Το πρόβλημα εντάθηκε με την εισαγωγή της ΕΒΕ. Στο τμήμα Μαθηματικών Αθήνας 53 μέλη ΔΕΠ θα εκπαιδεύσουν 150 φοιτητές, ενώ στο Μαθηματικών Σάμου 25 μέλη ΔΕΠ θα εκπαιδεύσουν 48 φοιτητές, αν παρακολουθήσουν όλοι οι φοιτητές που πέτυχαν στη Σάμο.

Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη έχουμε πολλά μέλη ΔΕΠ, δεν έχουμε αρκετές αίθουσες, το πρόσφατο παράδειγμα με το φοιτητή της Νομικής Θεσσαλονίκης που έπεσε από το παράθυρο διότι καθόταν στο περβάζι, είναι χαρακτηριστικό. Πολλά μέλη ΔΕΠ και λίγες αίθουσες δεν επιτρέπουν την εκπαίδευση πολλών φοιτητών. Στα περιφερειακά Πανεπιστήμια έχουμε αρκετά μέλη ΔΕΠ και λίγους φοιτητές, λόγω ΕΒΕ. Οι λύσεις είναι δύο: η πρώτη είναι να στελεχωθούν τα περιφερειακά Πανεπιστήμια με ικανό αριθμό μελών ΔΕΠ, που όπως φαίνεται περισσεύουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και να επιδοτηθούν οι φοιτητές να σπουδάσουν Μαθηματικά στη Σάμο, για παράδειγμα. Όταν μιλάμε για επιδότηση σημαίνει να εξασφαλίσουν στέγη και τροφή με 100 ευρώ το μήνα, όχι να τους δίνει το Υπουργείου Παιδείας 100 ευρώ το μήνα. Η δεύτερη λύση είναι να χτιστούν οι απαιτούμενες αίθουσες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ώστε να μη στοιβάζονται οι φοιτητές και να μπορούν να παρακολουθούν όλοι τα μαθήματα. Η αποψίλωση των περιφερειακών Πανεπιστημίων από φοιτητές δεν λύνει κανένα πρόβλημα, όπως διαπιστώνουμε.

Φυσικά τα μέλη ΔΕΠ δεν έχουν μόνο ως σκοπό να εκπαιδεύουν τους φοιτητές. Ένα άλλο θέμα που υπάρχει είναι ότι τα τμήματα με μεγάλο αριθμό ΔΕΠ έχουν περισσότερες δυνατότητες να παράγουν αξιόλογο ερευνητικό έργο. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να πετύχουν υψηλές θέσεις στις διεθνείς κατατάξεις. Ο συναγωνισμός με τα τμήματα της περιφέρειας είναι άνισος. Η Ιατρική Αθήνας με τα 872 μέλη ΔΕΠ είναι λογικό να παράγει μεγαλύτερο ερευνητικό έργο από την Ιατρική Αλεξανδρούπολης με τα 133 μέλη ΔΕΠ. Αυτό πιθανόν να έχει επιπτώσεις στην αξιολόγηση των τμημάτων από την ΕΘΑΑΕ, που καθορίζει τη χρηματοδότηση των τμημάτων, αφού το 20% της χρηματοδότησης κατανέμεται με βάση την αξιολόγηση της ΕΘΑΑΕ.