Παγκόσμια Ημέρα: Καθοριστικός ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην κοινωνία

Η 5η Οκτωβρίου καθιερώθηκε το 1994 από  την UNESCO  ως Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών για να μας υπενθυμίζει τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο δάσκαλος στην κοινωνία. Ο δάσκαλος, ανεξάρτητα από τη βαθμίδα που διδάσκει, εκτελεί μία εργασία, που πολλοί θεωρούν λειτούργημα, με πολλές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες.

Κάποιοι συγκρίνουν τις ώρες διδασκαλίας με τις ώρες εργασίας ενός στελέχους γραφείου και τις βρίσκουν λίγες· είναι διότι δεν κατανοούν τη φύση της εργασίας. Από τα μικρά πράγματα, όπως ότι δεν μπορείς να διακόψεις το μάθημα για να πας στην τουαλέτα, μέχρι ότι πρέπει να είσαι συνέχεια στην «πρίζα», διότι πρέπει ταυτόχρονα να κάνεις τα εξής: να σκέφτεσαι, να μιλάς, να γράφεις, να ακούς ερωτήσεις και να απαντάς και να ελέγχεις για την απρόσκοπτη διεξαγωγή του μαθήματος σε 27 μαθητές. Νομίζω ότι μία ώρα διδασκαλίας αντιστοιχεί σε δύο έως τρεις ώρες εργασίας γραφείου. Γι’ αυτό σε όλες τις χώρες του κόσμου οι εκπαιδευτικοί εργάζονται λίγες διδακτικές ώρες και έχουν μεγάλες διακοπές.

Πέρα από τις διδακτικές ώρες υπάρχει η προετοιμασία του μαθήματος, η διόρθωση των διαγωνισμάτων, η βαθμολογία, η ενημέρωση των γονέων, πράγματα φυσιολογικά, που ισχύουν σε όλες τις χώρες.

Στην Ελλάδα ο εκπαιδευτικός έχει τις εξής επιπλέον υποχρεώσεις: να σηκώνει τα τηλέφωνα, να συμπληρώνει κάθε γραφειοκρατικό έντυπο που απαιτούν οι ανώτεροι, να επιτηρεί τους μαθητές στο διάλειμμα, να ανοίγει την πόρτα του σχολείου για να μπει ο κάθε επισκέπτης, να κάνει μικροεπισκευές. Όλα αυτά διότι στα σχολεία δεν υπάρχει γραμματεία.  Με δεδομένο ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί διδάσκουν (ακόμη και ο διευθυντής) δεν υπάρχει ένας άνθρωπος να σηκώνει το τηλέφωνο. Το σηκώνει ένας τυχαίος, που τυχαίνει απλά να περνάει από εκεί. Φυσικά δεν υπάρχει επιστάτης για να επιτηρεί τους μαθητές στα διαλείμματα, να ανοίγει την πόρτα και να κάνει μικροεπισκευές, όπως να αλλάξει μια κλειδαριά που χάλασε.

Ειδικά η γραφειοκρατία, είναι κάτι το απίστευτο, που απαιτεί πολλές ώρες να ασχολείσαι με πράγματα που δεν είναι η δουλειά σου. Η γραφειοκρατία έχει αυξηθεί, αντί να μειωθεί όπως θα περίμενε κανείς με τη χρήση των υπολογιστών. Οι βαθμοί των μαθητών καταχωρούνται στο ηλεκτρονικό σύστημα, αλλά περνιούνται και στο σχετικό βιβλίο με το χέρι. Διπλή δουλειά δηλαδή. Όλα τα νέα πράγματα, που εισήγαγε το Υπουργείο Παιδείας, όπως η αξιολόγηση, οι μέντορες, φέρνουν μαζί τους πολλή χαρτούρα. Και έχει αποδειχθεί στην Ελλάδα ότι λατρεύουμε τον τύπο και όχι την ουσία. Όλα αυτά, λοιπόν, θα μετατραπούν σταδιακά σε στείρα συμπλήρωση εντύπων ή φορμών και θα χάσουν την όποια αξία τους. Διότι το παν είναι να φαίνεται ότι όλα δουλεύουν σωστά, άσχετα με το τι πραγματικά συμβαίνει.

Ποιοι είναι αυτοί που τα κάνουν όλα αυτά; Οι εκπαιδευτικοί που ταλαιπωρήθηκαν πολύ από την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010 και τα μνημόνια που έφερε. Οι διορισμοί σταμάτησαν και τα σχολεία γέμισαν αναπληρωτές, που τη μία χρονιά ήταν εδώ και την άλλη εκεί. Γύρισαν την Ελλάδα για μια δεκαετία, να πρέπει να νοικιάσουν σπίτι, να μετακινηθούν προς την εστία τους, να τραφούν με 730 ευρώ. Αντιμετωπίστηκαν ως αξιολύπητοι. Του επέτρεπαν να τρώνε στις λέσχες αξιωματικών, τους έκαναν έκπτωση  στα εισιτήρια των πλοίων, αλλά σπίτι να βρουν να νοικιάσουν στα διάσημα μέρη ήταν αδύνατο με τις τιμές που ζητούσαν οι ιδιοκτήτες. Προφανώς οι ιδιοκτήτες πίστευαν ότι δεν χρειάζονταν τους εκπαιδευτικούς, αφού τα παιδιά τους θα πλούτιζαν από τον τουρισμό.

Μετά από μία δεκαετία που γυρνούσαν σε κάθε άκρη της Ελλάδας άρχισαν οι διορισμοί εκπαιδευτικών ξανά και άρχισαν να διορίζονται. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι τα σχολεία έχουν γερασμένο διδακτικό προσωπικό. Αυτό σημαίνει ότι η επικοινωνία με παιδιά και εφήβους είναι πιο δύσκολη, καθώς τα χρόνια περνάνε. Επίσης τεχνολογική καθυστέρηση, σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα από τη νεότερη γενιά. Στον πίνακα βλέπουμε την ηλικία των εκπαιδευτικών το έτος 2019, διότι αυτά είναι τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΛ.ΣΤΑΤ. Στο διάγραμμα βλέπουμε ότι οι υψηλότερες στήλες είναι στην ηλικία 49-53 και 54-58. Και οι δύο μαζί αποτελούν το 43,45% του εκπαιδευτικού δυναμικού. Αν υπολογίσουμε τους άνω των 49 ετών αυτοί αποτελούν το 51,93% του εκπαιδευτικού δυναμικού. Η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης επιτείνει το πρόβλημα. Ας φανταστούμε μία κυρία ετών 65 να πρέπει να κουμαντάρει 25 πιτσιρίκια του νηπιαγωγείου, που φωνάζουν, και καλά κάνουν, όλη μέρα. Απλά δεν γίνεται.

Η διακοπή των διορισμών για 10 χρόνια δημιούργησε ένα ηλικιακό κενό. Δεν υπάρχουν πολλοί εκπαιδευτικοί κάτω των 34 ετών. Είναι 20.018 και αποτελούν το 12,1% του εκπαιδευτικού δυναμικού. Λογικά οι στήλες θα έπρεπε να έχουν περίπου το ίδιο ύψος, έχοντας αναλογική ηλικιακή εκπροσώπηση. Αυτές είναι κάποιες από τις πληγές που άφησαν τα μνημόνια στην εκπαίδευση.

Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στα φροντιστήρια έχουν λιγότερη γραφειοκρατία αλλά πάρα πολλές ώρες διδασκαλίας, διότι πρέπει να ζήσουν και το καλοκαίρι που έχουν πολύ λιγότερη δουλειά. Ευτυχώς με λιγότερα παιδιά στο τμήμα. Αξιολογούνται σε κάθε λεπτό της διδασκαλίας τους από τους μαθητές, που αν δεν καταλαβαίνουν το μάθημα και δεν μείνουν ευχαριστημένοι ο εκπαιδευτικός θα χάσει άμεσα τη δουλειά του. Και, βέβαια, εργάζονται απόγευμα μέχρι το βράδυ, πηγαίνοντας ανάποδα από τους ρυθμούς μιας οικογένειας, αντιμετωπίζοντας οικογενειακά θέματα.

Βλέπουμε ότι η εργασία του εκπαιδευτικού είναι δύσκολη, είτε εργάζεται στο σχολείο είτε στο φροντιστήριο. Το περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας κάνουν το επάγγελμα από τα δύσκολα. Αν προσθέσουμε και τα προβλήματα βίας των ανηλίκων που έχουν γιγαντωθεί τα τελευταία χρόνια, με τους εκπαιδευτικούς να τα ζουν από κοντά, η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη.

Η παγκόσμια μέρα εκπαιδευτικών καθιερώθηκε για να μας υπενθυμίζει τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο δάσκαλος στην κοινωνία, αφού μέσω αυτών περνάει το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης της ανθρωπότητας από τη μια γενιά στην άλλη. Ας τους δώσουμε τουλάχιστον την ηθική αναγνώριση που τους αξίζει, αφού οικονομικά δε γίνεται τίποτα.