Τα τελευταία χρόνια το κοινωνικοπολιτικό κλίμα στη Γερμανία έχει αλλάξει άρδην. Ακροδεξιές αντιλήψεις που επί δεκαετίες θεωρούνταν καταδικαστέες γίνονται πάλι κοινωνικά αποδεκτές. Μεγάλες οι ευθύνες της πολιτικής.
Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν η Άγκελα Μέρκελ δεν είχε πει τόσο απροκάλυπτα ότι η Γερμανία έχει ένα εντονότατο πρόβλημα ρατσισμού. «Το μίσος είναι δηλητήριο. Το δηλητήριο αυτό υπάρχει στις κοινωνίες μας και ευθύνεται για πολλά εγκλήματα», είπε η γερμανίδα καγκελάριος μετά την ακροδεξιά επίθεση μίσους στο Χάναου.
Ήταν η τρίτη φορά σε διάστημα μόλις εννέα μηνών που ένας ακροδεξιός έσπειρε τον τρόμο. Τον Ιούλιο του 2019 είχε δολοφονηθεί από νεοναζί ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός και επικεφαλής των διοικητικών υπηρεσιών του Κάσσελ Βάλτερ Λίμπκε ενώ τον περασμένο Οκτώβριο άλλος ακροδεξιός σκότωσε δυο ανθρώπους στο Χάλε αφού προηγουμένως είχε επιχειρήσει, ανεπιτυχώς, να εισέλθει σε κατάμεστη εβραϊκή συναγωγή. Οι πρόσφατες συλλήψεις 12 ακροδεξιών καταδεικνύουν ότι προφανώς σχεδιάζονταν και άλλες επιθέσεις εναντίον πολιτικών, αιτούντων άσυλο και μουσουλμάνων.
Όλα ευθύνη του AfD;
Από πού πηγάζει όμως όλο αυτό το μίσος στο οποίο αναφέρεται η καγκελάριος Μέρκελ και όχι μόνο; Τι είναι αυτό που τροφοδοτεί τη ρατσιστική βία και την ακροδεξιά τρομοκρατία στη Γερμανία; Η ξενοφοβία δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Σχετικές έρευνες δείχνουν ότι το 15-20% περίπου των Γερμανών έχει αντίστοιχες ή παρόμοιες αντιλήψεις. Βέβαια, κανείς δεν γεννιέται ρατσιστής.
Με αφορμή τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Χάναου πολλοί «δείχνουν» για άλλη μια φορά προς τη μεριά του εθνολαϊκιστικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία AfD. «Διαπιστώνουμε πως το AfD έχει δηλητηριάσει προ πολλού το κοινωνικό κλίμα, ότι υποδαυλίζει το μίσος και διχάζει την κοινωνία», είπε ο γενικός γραμματέας των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών Λαρς Κλίνγκμπαϊλ ο οποίος χαρακτηρίζει το AfD «τον πολιτικό βραχίονα της άκρας δεξιάς».
Γεγονός είναι ότι το εθνολαϊκιστικό/ακροδεξιό κόμμα δεν υποτιμά απλώς τη σημασία του εθνικοσοσιαλισμού, αλλά επιχειρεί να καταστήσει και πάλι κοινωνικά αποδεκτή την ρατσιστική ιδεολογία. Συνειδητά και πολύ στοχευμένα εξαπολύονται φραστικές και άλλους είδους επιθέσεις εναντίον ανθρώπων των οποίων το όνομα ή η εξωτερική εμφάνιση παραπέμπει σε μεταναστευτική βιογραφία. «Το να βλέπεις τους ανθρώπους σαν εχθρούς και τον εαυτό σου ως κάτι καλύτερο είναι ένα δηλητήριο το οποίο διεισδύει όλο και βαθύτερα στην κοινωνία μας και το οποίο οδηγεί σε τέτοιες πράξεις», είπε η απερχόμενη πρόεδρος της CDU Κραμπ-Καρενμπάουερ.
Ο Χ. Ζέεχοφερ έχει κατηγορηθεί επανειλημμένως για «φλερτ» με ακροδεξιά συνθήματα και αντιλήψεις
Οι δυο τόποι του εγκλήματος στο Χάναου ήταν μπαρ με ναργιλέδες με πελάτες, ως επί το πλείστον, νεαρούς άνδρες με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Το AfD έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό εκστρατεία κατά των λεγόμενων Shisha-Bar. Με το επιχείρημα ότι σε αστυνομικούς ελέγχους που γίνονται σε τέτοια μαγαζιά διαπιστώνονται συχνά φορολογικές παραβάσεις, το AfD επιχειρεί να τα συνδέσει συλλήβδην με εγκληματικές δραστηριότητες.
Ο ρόλος αστυνομίας και κυβέρνησης
Οι ακροδεξιοί δεν φέρουν όμως την αποκλειστική ευθύνη για την εντεινόμενη ακροδεξιά τρομοκρατία στη Γερμανία, εκτιμά o βουλευτής της Αριστεράς Μπόιτιν. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμη και πριν την προσφυγική κρίση πολιτικοί όπως ο νυν υπ. Εσωτερικών Ζέεχοφερ τροφοδοτούσαν την ξενοφοβία, όπως λέει. «Ήταν άνθρωποι σαν και αυτόν, που ως ηθικοί αυτουργοί έσπερναν το μίσος». Ο Ζέεχοφερ είχε πει, για παράδειγμα, το 2011, ότι θα καταπολεμήσει «μέχρις εσχάτων» ενδεχόμενη «διείσδυση των μεταναστών στα γερμανικά ασφαλιστικά ταμεία». Το 2015 ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει τη μετανάστευση «μητέρα όλων των προβλημάτων».
Τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και τα Ηνωμένα Έθνη καλούν εδώ και χρόνια τη γερμανική κυβέρνηση να κάνει περισσότερα στο πεδίο καταπολέμησης των διακρίσεων, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού. Οι ειδικοί προτείνουν, μεταξύ άλλων, τη μεταρρύθμιση του γερμανικού Ποινικού Κώδικα. Η υποδαύλιση του μίσους, για παράδειγμα, διώκεται σήμερα μόνον σε περιπτώσεις που «διαταράσσεται η κοινή ειρήνη», κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο να τεκμηριωθεί.
Στο στόχαστρο κριτικής βρίσκεται όμως και η γερμανική αστυνομία, που στη σειρά δολοφονιών της ακροδεξιάς NSU είχε αποκλείσει για μεγάλο διάστημα το ενδεχόμενο ακροδεξιάς τρομοκρατίας. Τον εντεινόμενο κίνδυνο υποτιμούσε όμως για πολλές δεκαετίες και η γερμανική πολιτική. Σύμφωνα με το ίδρυμα Amadeu Antonio από το 1990 πάνω από 200 άνθρωποι στη Γερμανία έχουν δολοφονηθεί από ακροδεξιούς (η γερμανική κυβέρνηση κατεβάζει τον αριθμό των θυμάτων στους 100). Και παρότι η νυν συγκυβέρνηση έχει προχωρήσει τελευταία στη λήψη μιας σειράς μέτρων για να καταπολεμήσει την ακροδεξιά τρομοκρατία, πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι η αντίδραση αυτή έρχεται πολύ αργά.
Ζαμπίνε Κίνκαρτς
Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης
