ΟΠΑ-ΣΕΒ: Συμφωνία συνεργασίας φοιτητών, νέων επιστημόνων, πανεπιστημίων και ελληνικών επιχειρήσεων

Τις υπογραφές τους σε μια πρωτοποριακή συμφωνία συνεργασίας, με άμεσα ωφελούμενους τους νέους επιστήμονες και τους φοιτητές, έβαλαν οι διοικήσεις του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και του ΣΕΒ, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, στα γραφεία του Συνδέσμου. Η συμφωνία, όπως αναφέρουν, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων στη χώρα μας με τις επιχειρήσεις.

Ειδικότερα, η συνεργασία ΟΠΑ και ΣΕΒ περιλαμβάνει άμεσα υλοποιήσιμες πρωτοβουλίες και δράσεις σε 3+5 πυλώνες εκπαίδευσης, έρευνας και διασύνδεσης με την αγορά εργασίας κι αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό, την ενδυνάμωση και την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Η υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ ΟΠΑ και ΣΕΒ θεσμοθετεί τη βούληση ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων. Ενισχύει τη δυνατότητα καλλιέργειας των σύγχρονων δεξιοτήτων, που είναι απαραίτητες για τη ψηφιακή και πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων, αλλά και τη δυνατότητα μετασχηματισμού της, υψηλού επιπέδου, έρευνας που παράγεται στο ΟΠΑ, σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες.

Σηματοδοτεί τη συνεργασία σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων μεταξύ φορέων που βρίσκονται στην αιχμή της προσπάθειας ψηφιακού μετασχηματισμού της βιομηχανίας, σύνδεσης της παραγωγής με τη γνώση και έρχεται να απαντήσει στις προκλήσεις της εποχής, που επιβάλουν νέους τρόπους συνεργασίας μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και των επιχειρήσεων, με περισσότερη διάδραση και ανταλλαγή πληροφορίας, απόψεων, και εμπειριών. Παράλληλα, τοποθετεί την ανώτατη εκπαίδευση στο επίκεντρο της αναπτυξιακής διαδικασίας στην οικονομία της γνώσης, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση, ενώ μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα ώστε εκπαίδευση, κατάρτιση, έρευνα και επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.

Η συμφωνία μεταξύ ΟΠΑ και ΣΕΒ αποτελεί μία εμβληματική πρωτοβουλία, και ακολουθεί μια σειρά επιτυχημένων προσπαθειών του ΣΕΒ (με επίκεντρο τα βιομηχανικά διδακτορικά στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, την πρακτική άσκηση σε μέλη του Συνδέσμου, την ακαδημία AI Minds σε συνεργασία με την SAS σε ΑΕΙ της χώρας, όπως και άλλες πρωτοβουλίες), αλλά και του ΟΠΑ (συνεργασίες σε έρευνα, εκπαίδευση και καινοτομία με Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών, Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών, ΕΛΣΤΑΤ κ.ά., καθώς και διεθνούς κύρους πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά και του εσωτερικού).

Η συνεργασία ΟΠΑ-ΣΕΒ ξεκινάει με άμεσα υλοποιήσιμες πρωτοβουλίες σε 3+5 πυλώνες:

«Εφαρμοσμένη Διδακτορική Έρευνα» σε θέματα που άπτονται του ενδιαφέροντος των μελών του ΣΕΒ, μέσω της εκπόνησης εφαρμοσμένων διδακτορικών διατριβών από φοιτητές του ΟΠΑ. Με 50% συγχρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις, το Πρόγραμμα στοχεύει στην διασύνδεση της έρευνας στο ΟΠΑ με τις ανάγκες βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των μελών του ΣΕΒ, ειδικά της βιομηχανίας. Θα προκηρυχθούν πολύ σύντομα έξι (6) ερευνητικές θέσεις σε θέματα Ψηφιακού μετασχηματισμού και θεμάτων αιχμής στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, Διοικητικής Επιστήμης και Διοίκησης Επιχειρήσεων στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, Στατιστικής, Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής επιστήμης, Οικονομικών, Μάρκετινγκ στην ψηφιακή εποχή.

«Διασύνδεση με την έρευνα» με αναλύσεις και μελέτες σε θέματα που απασχολούν τις επιχειρήσεις – μέλη ΣΕΒ, ειδικά τη βιομηχανία, μέσω μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών, αλλά και μεταδιδακτορικής έρευνας, με μικρή συγχρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις. Ξεκινούν άμεσα διασυνδέσεις στα ίδια θέματα με την περίπτωση της εφαρμοσμένης διδακτορικής έρευνας.

«Διασύνδεση με τη Βιομηχανία» μέσω πρακτικής άσκησης για φοιτητές του Πανεπιστημίου από τις επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒ. Η δράση ξεκινά άμεσα με στόχο την καλύτερη διασύνδεση των φοιτητών με την αγορά, αλλά και για να παρέχει την δυνατότητα ενδυνάμωσης  των εταιρειών με νέα στελέχη που κατέχουν  σύγχρονες δεξιότητες.

Επιπλέον, η συνεργασία αφορά:

«Αναβάθμιση δεξιοτήτων» με εξειδικευμένα προγράμματα του ΟΠΑ για τις ψηφιακές δεξιότητες, που απαιτούνται στην αγορά εργασίας.

«Ψηφιακός μετασχηματισμός» με εκπαιδευτικά προγράμματα για στελέχη επιχειρήσεων, αλλά και με εξειδικευμένη ομάδα του ΟΠΑ που θα λειτουργούν ως μέντορες των επιχειρήσεων για τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό.

«Διασύνδεση με την καινοτομία» μέσω προγραμμάτων, για νεοφυείς, αλλά και υφιστάμενες επιχειρήσεις, για τη μετατροπή νέων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες προς την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέσα από τις υπηρεσίες του Κέντρου Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας του ΟΠΑ.

«Διασύνδεση με την αγορά εργασίας» μέσω συναντήσεων με στελέχη επιχειρήσεων και επισκέψεων σε επιχειρήσεις για τη μεταφορά εμπειριών από την αγορά προς τους φοιτητές.

«Ανταλλαγή Τεχνογνωσίας» μεταξύ των δύο οργανισμών και των επιχειρήσεων για διαρκή βελτίωση της διασύνδεσης εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας.

Μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας, ο πρύτανης του ΟΠΑ, καθηγητής Δημήτρης Μπουραντώνης, τόνισε: «Η συνεργασία μας με τον ΣΕΒ, όπως και με άλλους φορείς της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ανοίγουν νέους ορίζοντες τόσο για τους φοιτητές και τη νέα γενιά όσο και για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους σε αυτές. Είναι η υλοποίηση της σύνδεσης μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πραγματικής οικονομίας. Αυτή η ουσιαστική σύνδεση που ξεκινάει σήμερα, μόνο οφέλη μπορεί να επιφέρει σε ολόκληρο το οικοσύστημα της ελληνικής οικονομίας. Τα οφέλη αυτά θα αναδυθούν άμεσα μέσα από τις πρωτοποριακές δράσεις που αρχίζουν, ήδη, να υλοποιούνται μεταξύ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΣΕΒ. Είναι πραγματικά η σηματοδότηση μιας νέας εποχής για ένα καλύτερο μέλλον των νέων επιστημόνων και των επιχειρήσεων της χώρας».

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΣΕΒ, Ευθύμιος Βιδάλης, σημείωσε: «Στη νέα εποχή της γνώσης και σε έναν κόσμο που αλλάζει, η συνεργασία των επιχειρήσεων με την ανώτατη εκπαίδευση και την έρευνα αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για τη σύνδεση με την αγορά εργασίας, την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, την πράσινη μετάβαση, την αξιοποίηση της καινοτομίας στην παραγωγή. Η συνεργασία ΟΠΑ – ΣΕΒ δημιουργεί πολύ θετικά οφέλη σε φοιτητές, νέους ερευνητές, και επιχειρήσεις. Εστιάζει σε δράσεις άμεσης υλοποίησης όπως τα εφαρμοσμένα βιομηχανικά διδακτορικά, οι μεταπτυχιακές εργασίες σε θέματα που ενδιαφέρουν τα μέλη του ΣΕΒ, η πρακτική άσκηση φοιτητών του ΟΠΑ σε επιχειρήσεις – μέλη του ΣΕΒ, αλλά και τη διασύνδεση των αποφοίτων του ΟΠΑ με την αγορά εργασίας».

Παρόντες στην υπογραφή ήταν ο αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Μάθησης του ΟΠΑ, Γιώργος Λεκάκος, κι ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΣΕΒ, Γιώργος Ξηρογιάννης, οι οποίοι αναλαμβάνουν το συντονισμό του προγράμματος συνεργασίας.

Διασυνδέοντας την Ανώτατη Εκπαίδευση με την αγορά εργασίας και την παραγωγή – Πού βρισκόμαστε σήμερα

Α. Η ψηφιακή επανάσταση, οι νέες τεχνολογίες και οι προκλήσεις της πράσινης μετάβασης, αλλάζουν καθοριστικά τα δεδομένα, δημιουργώντας νέες ανάγκες σε δεξιότητες, και επαγγέλματα και εντείνοντας τη ζήτηση για εργαζόμενους υψηλών προσόντων.

• Το 14% των εργαζομένων στην Ε.Ε. απασχολείται σήμερα σε θέσεις εργασίας, που ενδεχομένως να εκλείψουν στο μέλλον, λόγω του ψηφιακού αυτοματισμού, ενώ το 40% σε θέσεις εργασίας που θα μετασχηματισθούν σημαντικά και το 34% σε θέσεις εργασίας που θα υποστούν αλλαγές εξαιτίας του ψηφιακού αυτοματισμού.
• Περίπου 4 στις 10 θέσεις εργασίας στην ΕΕ θα μετασχηματιστούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης και του ψηφιακού αυτοματισμού. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), έως το 2025 ο νέος καταμερισμός των καθηκόντων μεταξύ ανθρώπων, μηχανών και αλγορίθμων θα έχει ως αποτέλεσμα την μετεξέλιξη 85 εκ. θέσεων εργασίας, αλλά και τη δημιουργία 97εκ. νέων θέσεων με νέα χαρακτηριστικά.
• Tο 85% των θέσεων εργασίας και των ειδικοτήτων του 2030 δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί.
• Μόνο το 1,8% των εργαζομένων στην Ελλάδα κατέχει εξειδικευμένες δεξιότητες Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), έναντι 3.9% στην ΕΕ, και η Ελλάδα κατατάσσεται στην 27η θέση. Oι ελλείψεις δεξιοτήτων είναι μεγάλες, ιδιαίτερα στους τομείς της ενέργειας και των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, παρά τα πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων (39,9% μεταξύ των νέων ηλικίας 15-24 ετών, έναντι 16,1% στην ΕΕ, και 28,5% ηλικίας 25-29 έναντι 10% στην ΕΕ το 2018) και τα χαμηλά ποσοστά απασχόλησης αποφοίτων όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων.
• Η συμμετοχή στη δια βίου μάθηση στην Ελλάδα είναι 30% κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό δυσχεραίνει την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων – ιδίως των ψηφιακών – και την προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας.
• Υπολογίζεται πως, λόγω των νέων τεχνολογιών, το 40% των εργαζομένων, χαμηλών αλλά και υψηλών προσόντων (στην ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, κοκ) θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Παράλληλα, μειώνεται σημαντικά και ο ωφέλιμος χρόνος ζωής των δεξιοτήτων. Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει τη ζήτηση για εργατικό δυναμικό με σύγχρονα προσόντα και δεξιότητες.
• Σύμφωνα με το πρόγραμμα PIAAC (Programme for the International Assessment of Adult Competencies) του ΟΟΣΑ που εξετάζει τις δεξιότητες ανάγνωσης, αρίθμησης και επίλυσης προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον ατόμων ηλικίας 16-65 ετών, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 17^η  θέση σε 19 κράτη μέλη της ΕΕ που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, με επιδόσεις πολύ κάτω του μέσου όρου του ΟΟΣΑ.
• Στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων του CEDEFOP, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση με 17% (με μέσο όρο της ΕΕ το 66%) ως προς την αντιστοίχιση δεξιοτήτων (skills matching), υστερεί σημαντικά τόσο ως προς την ενεργοποίηση των δεξιοτήτων (skills activation) με 45% έναντι 79% της ΕΕ, όσο και ως προς την ανάπτυξη δεξιοτήτων (skills development) με 43% έναντι 76% της ΕΕ, ενώ στη συνολική κατάταξη καταλαμβάνει την προτελευταία θέση.
• H Ελλάδα βρίσκεται στην 25η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την ψηφιακή ωριμότητα των επιχειρήσεων.
• Η ελληνική οικονομία παραδοσιακά πραγματοποιεί χαμηλό όγκο τεχνολογικών και μηχανολογικών επενδύσεων, γεγονός το οποίο συνέβαινε και προ πανδημίας (περίπου 1% του ΑΕΠ, έναντι 2,3% στην ΕΕ).
• Μόνο 7,1% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει υιοθετήσει υπηρεσίες Cloud, ποσοστό χαμηλότερο του ενός τρίτου του ευρωπαϊκού μέσου όρου (20,3%).
• Μόνο 4 στις 10  επιχειρήσεις στη χώρα μας  διαθέτει κουλτούρα και διαδικασίες λήψης διοικητικών αποφάσεων που βασίζονται σε ανάλυση δεδομένων (data analytics).
• Μόλις το 3% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα αξιοποιούν λύσεις Τεχνικής Νοημοσύνης έναντι 45% στις άλλες προηγμένες χώρες.
• Μόνο 5 στις 10 εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις της χώρας έχουν επενδύσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της «εσωτερικής» εφοδιαστικής αλυσίδας.

 Β. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και τη μετάβαση των νέων από την εκπαίδευση στην απασχόληση (OECD).  

• Φαινόμενα, όπως τα υψηλά ποσοστά νεανικής ανεργίας, το brain drain, η ατελής και φθίνουσα τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, η αδυναμία σύζευξης προσφοράς και ζήτησης εργασίας των εξερχομένων από την εκπαίδευση, καταδεικνύουν τη δυσκολία ενσωμάτωσης των νέων στην αγορά εργασίας.
• Η έλλειψη εργασιακής εμπειρίας είναι ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην υψηλή ανεργία των νέων αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης αλλά και στην απασχόληση σε θέσεις χαμηλότερων προσόντων.
• Η διδακτορική βαθμίδα συνήθως δεν αποτελεί πεδίο αλληλεπίδρασης μεταξύ της έρευνας που παράγεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και των επιχειρήσεων, παρά το υψηλό επίπεδο επιστημονικής αριστείας των ελληνικών Α.Ε.Ι.
• Η πρακτική άσκηση πρέπει να αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της αγοράς εργασίας. Στην Ελλάδα, η πρακτική άσκηση είναι σχετικά υποβαθμισμένη και χαρακτηρίζεται από προαιρετικό χαρακτήρα, μικρή διάρκεια, εξάρτηση της χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ, και γραφειοκρατικές διαδικασίες.
• Η πρακτική άσκηση πρέπει να προσεγγισθεί ολιστικά, μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διευκόλυνσης της μετάβασης των νέων από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας. Η πρακτική άσκηση έχει σημαντικά οφέλη τόσο για τις επιχειρήσεις, καθώς αξιοποιούν νέες γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και για τους νέους, καθότι οι επιχειρήσεις με τον τρόπο αυτό δημιουργούν μια δεξαμενή αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού.
• Πανεπιστήμια και επιχειρήσεις χρειάζεται και μπορούν να συνεργαστούν, με δομημένο και συστηματικό τρόπο, μέσα σ΄ ένα πλαίσιο αμοιβαίας κατανόησης των αναγκών.

Γ. Η Ελλάδα, επιδεικνύει μεν θετικά στοιχεία και τάσεις βελτίωσης, εξακολουθεί δε να χαρακτηρίζεται από μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία, με αποτέλεσμα να καθίσταται επιτακτική η σύνδεση εκπαίδευσης και επιχειρήσεων αλλά και ένα ταχύτερο scale up του συνολικού οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας.

• Παρόλο που οι Έλληνες επιστήμονες συμμετέχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό στα ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα, κατέχοντας την 6^η  θέση της σχετικής κατάταξης, η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις τελευταίες θέσεις σε διεθνείς δείκτες στην παραγωγή καινοτομίας (αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, κλπ.), γεγονός που αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης και του brain drain.
• Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αντιμετωπίζει διαρθρωτικές αδυναμίες και υστέρηση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με τον σύνθετο δείκτη καινοτομίας του «European Innovation Scoreboard 2020», η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των χωρών με “Μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία” και καταλαμβάνει την 20^η  θέση με σκορ (83,47) μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Η συγκέντρωση / αριθμός των επιχειρήσεων που επενδύουν σε έρευνα και ανάπτυξη είναι πολύ μικρή / μικρός (2,8/16,2 στο σύνθετο δείκτη) και οι δημόσιες προμήθειες που αφορούν σε εξελιγμένα τεχνολογικά προϊόντα είναι συγκριτικά μικρές / περιορισμένες (2,6/3,5). Οι αρνητικές επιδόσεις αποτυπώνονται παρά το γεγονός ότι ως χώρα καταγράφουμε ελαφρώς υψηλότερες επιδόσεις ως προς τους κατοίκους που διαθέτουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, γεγονός που συμβάλλει στη διαχρονική απαξίωση των δεξιοτήτων.