Σημαντικές αλλαγές στις Πανελλαδικές από φέτος

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected]

Πολύ μεγάλες αλλαγές στο σύστημα εισαγωγής ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας με δελτίου τύπου. Οι αλλαγές είναι δύο: η καθιέρωση ελάχιστου ορίου μορίων για να μπορεί να δηλώσει μία σχολή ένας υποψήφιος και η συμπλήρωση του μηχανογραφικού σε δύο φάσεις.

Το ελάχιστο όριο εισαγωγής σε κάθε τμήμα εξαρτάται από δύο παράγοντες: το μέσο όρο των επιδόσεων του συνόλου των υποψηφίων του κάθε Επιστημονικού Πεδίου και ένα συντελεστή που θα επιλέξει κάθε τμήμα. Αυτός ο συντελεστής θα κυμαίνεται μεταξύ 0,65 και 1,10 και θα πολλαπλασιάζεται με το μέσο όρο των επιδόσεων των υποψηφίων. Το αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού θα αποτελεί τα ελάχιστα μόρια που πρέπει να συγκεντρώνει ο υποψήφιος για να έχει δικαίωμα να δηλώσει το τμήμα στο Μηχανογραφικό του δελτίο. Συνεπώς θα έχουμε ένα ελάχιστο όριο εισαγωγής σε κάθε τμήμα, που θα είναι διαφορετικό για κάθε τμήμα ανάλογα με το συντελεστή που θα επιλέξει κάθε τμήμα, δεν θα μπορεί, όμως, να είναι μικρότερο από το 65% του μέσου όρου του πεδίου. Στον πίνακα 1 βλέπουμε τι θα συνέβαινε στις Πανελλαδικές του 2020 αν εφαρμόζονταν τα μέτρα που ανακοινώθηκαν. Ο Μέσος Όρος… του μέσου όρου των επιδόσεων σε κάθε ένα από τα 4 μαθήματα του πεδίου είναι στη στήλη Μ.Ο Επιδόσεων. Αυτός ο αριθμός θα πολλαπλασιάζεται με το συντελεστή που θα επιλέγει κάθε τμήμα. Αν όλα τα τμήματα επέλεγαν το 0,65 θα είχαμε το ελάχιστο όριο εισαγωγής που φαίνεται στην τρίτη στήλη. Παρατηρούμε ότι στα τρία πρώτα πεδία ο μέσος όρος και το ελάχιστο όριο εισαγωγής είναι παραπλήσια. Εξαίρεση αποτελεί το 4^ο πεδίο, όπου οι επιδόσεις είναι πολύ χαμηλότερες, πράγμα που δείχνει ότι οι πιο αδύνατοι μαθητές επιλέγουν το 4^ο πεδίο. Στην τελευταία στήλη βλέπουμε πόσοι υποψήφιοι συγκέντρωσαν λιγότερα από 7000 μόρια που θα αποτελούσε περίπου τη γενική βάση εισαγωγής. Δεν έχουμε ακριβέστερα στοιχεία για τις επιδόσεις των υποψηφίων του 2020 γιατί δεν δημοσίευσε αναλυτικότερα στοιχεία το Υπουργείο Παιδείας. Αν αυτή η βάση ίσχυε πέρυσι τότε θα είχαμε περίπου 17.431 λιγότερους φοιτητές. Ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί με την εφαρμογή του δεύτερου μέτρου.

Η άμεση συνέπεια αυτού του μέτρου από το επόμενο έτος νομίζω θα είναι η ακόμη μαζικότερη στροφή των αδύνατων μαθητών προς το 4^ο Πεδίο, οι χαμηλές επιδόσεις στο οποίο δίνουν μεγαλύτερη σιγουριά στους αδύνατους μαθητές. Αυτό θα έχει ως συνέπεια να “ερημώσει” από υποψηφίους το 2^ο και το 3^ο πεδίο, με αποτέλεσμα να έχουμε χιλιάδες αδιάθετες θέσεις, με συνέπεια το κλείσιμο πολλών τμημάτων. Ένα ακόμη θέμα είναι ποιο θα είναι το ελάχιστο όριο εισαγωγής στα τμήματα που είναι κοινά σε περισσότερα από ένα πεδίο. Πρόκειται για το 34% των τμημάτων. Υποθέτουμε ότι θα υπολογίζεται η μικρότερη από τις βάσεις. Δηλαδή στα Παιδαγωγικά το ελάχιστο όριο θα είναι το 6,37. Δεν έχει διευκρινιστεί από το Υπουργείο τι θα γίνει σ’ αυτή την περίπτωση.

Στον πίνακα 2 βλέπουμε τον αριθμό των υποψηφίων που εισάγονταν στα ΑΕΙ την τελευταία τριετία. Το 2018 έμειναν εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 20.448 υποψήφιοι, χωρίς να υπάρχει καμία βάση. Τόσο εύκολα ρυθμίζεται το θέμα.

Ιδού και το παράδοξο που κατάφερε το Υπουργείο Παιδείας, με τις ρυθμίσεις του: Υποψήφιος με 8.000 μόρια, περνάει τη βάση και εισάγεται στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στην Πάτρα. Αποφοιτά και διαπιστώνει ότι δεν εγγράφεται στο Τεχνικό Επιμελητήριο γιατί το πτυχίο του δεν αναγνωρίζεται ως πτυχίο Πολυτεχνικής Σχολής. Άλλος υποψήφιος γράφει 3000 μόρια και φυσικά αποκλείεται από την εισαγωγή του στα ΑΕΙ. Φοιτά σε κολέγιο Πολιτικός Μηχανικός και εγγράφεται στο ΤΕΕ.

Το δεύτερο μέτρο που ανακοίνωσε το Υπουργείο Παιδείας είναι η αλλαγή στον τρόπο δήλωσης των σχολών στο Μηχανογραφικό Δελτίο. Οι υποψήφιοι θα δηλώνουν τις σχολές σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση θα δηλώνουν λίγες σχολές από αυτές των οποίων πιάνουν το όριο εισαγωγής. Αν δεν πετύχουν σε καμία από τις πρώτες τους επιλογές στην πρώτη φάση θα μπορούν να δηλώσουν στη δεύτερη φάση τα τμήματα στα οποία περίσσεψαν θέσεις, ελπίζοντας να εισαχθούν σ’ αυτές. Στόχος, σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, είναι να δοθεί έμφαση στην εκφρασμένη προτίμηση των υποψηφίων.

Το σύστημα αυτό είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και θα δημιουργήσει προβλήματα στους υποψηφίους καθιστώντας τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου πολύ δύσκολη υπόθεση γιατί θα πρέπει να συνυπολογίσει ο υποψήφιος τη ζήτηση που θα έχει κάθε τμήμα από τους υπόλοιπους υποψηφίους. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Υποψήφιος από το 1^ο πεδίο συγκεντρώνει 8000 μόρια και επιθυμεί την εισαγωγή του σε τμήμα Παιδαγωγικών ή Φιλολογίας. Η χαμηλότερη βάση στο Παιδαγωγικό είναι στην Αλεξανδρούπολη 11800 μόρια το 2020 και η χαμηλότερη βάση είναι στη Φιλολογία Κομοτηνής 7700 μόρια. Το δίλημμα είναι το εξής: Να δηλώσει τα Παιδαγωγικά, που επιθυμεί περισσότερο, αλλά μπορεί να μην εισαχθεί λόγω μορίων και να ρισκάρει μετά στη δεύτερη φάση να μη υπάρχει κενή θέση στις Φιλολογίες ή να δηλώσει τις Φιλολογίες στην πρώτη φάση, όπου έχει περισσότερες πιθανότητες να εισαχθεί, αποφεύγοντας τον κίνδυνο να μείνει εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Νομίζω ότι κανείς δεν μπορεί να απαντήσει στο δίλημμα του υποψηφίου. Αντιλαμβανόμαστε τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν από αυτή τη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού σε δύο φάσεις.

Αναμένεται να δούμε υποψηφίους να εισάγονται σε τμήματα με λιγότερα μόρια από κάποιους άλλους που θα έχουν περισσότερα μόρια και θα μένουν εκτός ΑΕΙ. Η λογική αυτού του μέτρου του Υπουργείου Παιδείας είναι να ευνοήσει το θέλω περισσότερο σε βάρος του είμαι ικανότερος. Αυτό, εν πολλοίς, αντιβαίνει στη φιλοσοφία των Πανελλαδικών Εξετάσεων, που αποτελούν ένα διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων. Σ’ αυτό το διαγωνισμό προηγούνται όσοι κρίνονται ικανότεροι, όσο κι αν αυτό δεν διασφαλίζεται με το παρόν σύστημα εισαγωγής, που εμπεριέχει πολλές αδικίες, όπως έχουμε γράψει επανειλημμένα. Η λογική, δηλαδή, του διαγωνισμού είναι: έχω περισσότερα μόρια, άρα είμαι ικανότερος, συνεπώς προηγούμαι. Τώρα η νέα λογική λέει: το θέλω περισσότερο άρα εγώ προηγούμαι και ας μην είμαι τόσο ικανός όσο εσύ. Εσύ προηγείσαι μόνο αν θέλουμε και οι δύο το ίδιο πράγμα.

Αυτή η αλλαγή είναι πολύ κρίσιμη για τους επιστήμονες που θα παράγει η χώρα την επόμενη δεκαετία, ώστε να αποφασίζεται στο πόδι. Μια τέτοια απόφαση θα έπρεπε να έχεις στηριχθεί σε έρευνες ετών. Πέρα από την τόσο σημαντική αλλαγή φιλοσοφίας η αναστάτωση που θα φέρει στους υποψηφίους με τα διλήμματα τεχνικής φύσεως στη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού δελτίου θα είναι πολύ μεγάλη, καθώς θα μετράει τι θα δηλώσουν οι υπόλοιποι υποψήφιοι. Ο παράγων τύχη και σωστή εκτίμηση θα καταστεί βασικός στη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού, κάτι που πιστεύω ότι είναι άδικο.

Φυσικά θα πρέπει να αλλάξει και το χρονοδιάγραμμα υποβολής του Μηχανογραφικού και έκδοσης των αποτελεσμάτων. Στη διάρκεια της πρώτης φάσης του Μηχανογραφικού οι υποψήφιοι θα πρέπει να γνωρίζουν τη βάση εισαγωγής σε κάθε τμήμα, συνεπώς θα πρέπει να έχουν εκδοθεί οι βαθμολογίες των Πανελλαδικών πριν ξεκινήσει η υποβολή του Μηχανογραφικού στην πρώτη φάση. Αν τα αποτελέσματα εκδοθούν στα τέλη Αυγούστου, όπως κακώς συνηθίζεται τόσα χρόνια, μετά θα έχουμε τη δεύτερη φάση υποβολής Μηχανογραφικού, που θα φέρει την ανακοίνωση των βάσεων στα μέσα Σεπτεμβρίου, παρατείνοντας την αγωνία των υποψηφίων και των οικογενειών τους περισσότερο, αντί να τη μειώσει.

Τελευταίο αλλά όχι έσχατο είναι ο αιφνιδιασμός με την ισχύ των νέων μέτρων από τις προσεχείς Πανελλαδικές Εξετάσεις. Το Υπουργείο Παιδείας ισχυρίζεται ότι δεν επηρεάζονται οι υποψήφιοι. Και όμως επηρεάζεται η επιλογή Πεδίου που ήδη έκαναν. Το ελάχιστο όριο εισαγωγής είναι σημαντικά χαμηλότερο στις σχολές του 4^ου Πεδίου. Η διαφορά είναι, σύμφωνα με τα δεδομένα του 2020, είναι 1130 μόρια λιγότερα στο 4^ο Πεδίο από το 2^ο. Αυτό ίσως άλλαζε την επιλογή πεδίου κάποιων υποψηφίων.

Πέρα από αυτό φέτος έχουμε υποψηφίους που τα δύο τελευταία έτη της φοίτησής τους ένα σημαντικό μέρος της εκπαίδευσής τους το πέρασαν σε συνθήκες εγκλεισμού και με τηλεκπαίδευση. Αυτό προφανώς έκανε πιο δύσκολη τη μελέτη τους. Οι επιδόσεις τους, λοιπόν, αναμένεται να είναι πολύ χειρότερες από τους υποψηφίους των προηγούμενων ετών, καθιστώντας την εισαγωγή της οποιασδήποτε βάσης εισαγωγής πέρα από αιφνιδιαστική και άδικη.

Επιπλέον τσάκισε την ψυχολογία τους, γιατί οι έφηβοι θέλουν να γνωρίσουν τον κόσμο και τη ζωή. Αυτό γίνεται μόνο έξω από το σπίτι, γι’ αυτό και ο εγκλεισμός τους δημιούργησε πολύ περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα από όσα δημιούργησε σ’ εμάς τους μεγάλους. Σα να μην έφταναν όλα αυτά θα έχουν να αντιμετωπίσουν και το νέο σύστημα εισαγωγής με όλες τις παρενέργειες που μπορεί να εμφανίσει και δεν τις γνωρίζουμε από τώρα.

Το ερώτημα που προκύπτει τελικά είναι ποια προβλήματα λύνουν οι νέες ρυθμίσεις; Φοβάμαι κανένα. Τα προβλήματα είναι γνωστά και τα έχουμε πει πολλές φορές. Ας τα δούμε επιγραμματικά: Οι Πανελλαδικές εξετάσεις δεν είναι δίκαιες γιατί υπάρχουν οι κοινές σχολές, όπου εισάγονται υποψήφιοι που έχουν εξεταστεί σε διαφορετικά μαθήματα, συγκρίνονται, δηλαδή, με ανόμοια κριτήρια. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι τα κριτήρια εισαγωγής σε αρκετές σχολές είναι άσχετα με τις σπουδές στη σχολή, όπως είναι η εξέταση των υποψηφίων για τα τμήματα Μαθηματικών στη Χημεία, που δεν θα δουν ποτέ ξανά στη ζωή τους, όταν βγουν από το εξεταστικό κέντρο. Αυτά είναι τα μεγάλα προβλήματα των Πανελλαδικών, εκ των οποίων κανένα δεν λύνει το σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας. Αντίθετα θα προσθέσει και άλλα καθιστώντας τη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού Δελτίου υπόθεση, τύχης, στρατηγικής και εκτίμησης.