Ο Γιάννης Μπαλάφας γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς το 1945.
Σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός και εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (1976-1980), στην Αντιπροσωπεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) από το 1975 μέχρι το 1982 και στο Πειθαρχικό Συμβούλιο του ΤΕΕ από το 1991-2000.
Εργάστηκε σε μεγάλο γραφείο μελετών, για χρόνια διατηρούσε ιδιωτικό γραφείο (άδειες, μελέτες, κατασκευές), εργάστηκε επίσης σε μεγάλη κατασκευστική εταιρεία.
Από το 1966 συμμετείχε στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη.
Στα χρόνια της δικτατορίας είχε αντιστασιακή δράση.
