Skip to main content

Ο Προκόπης Παυλόπουλος για το νέο έργο του Γιώργου Τζώρτζη: Μπήκε στα μύχια της ποίησης του Σκαρίμπα

«Ο Γιώργος Τζώρτζης «ράβει» αυτό το «ένδυμα» με βάση το ξάφνιασμα που του προκαλούν πρώτον, οι λέξεις και, ύστερα, οι στίχοι του Γιάννη Σκαρίμπα»

Τα εύσημά του στον σπουδαίο Γιώργο Τζώρτζη για τη μελοποίηση κειμένων και ποιημάτων του αείμνηστου Γιάννη Σκαρίμπα, απένειμε ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, σε μήνυμά του με αφορμή την παρουσίαση των νέων τραγουδιών του καλλιτέχνη υπό τον τίτλο «Αντιγράμματα».

Σο μήνυμά του ο κ. Παυλόπουλος αναφέρει:

Ι. Ο Γιώργος Τζώρτζης συνεχίζει επάξια την μεγάλη κληρονομιά που έχουν αφήσει, σε ό,τι αφορά την μελοποίηση ποιημάτων του Γιάννη Σκαρίμπα, εμβληματικοί συνθέτες όπως ιδίως -και ελπίζω να μην αδικώ τους λοιπούς- ο Γιάννης Σπανός, ο Νικόλας Άσιμος, ο Ανδρέας Ρούσης, ο Διονύσης Τσακνής κ.ά. Είναι προδήλως κοινότοπο, πλην όμως θα το επαναλάβω, ότι η μελοποίηση των ποιημάτων του Γιάννη Σκαρίμπα είναι δύσκολο έργο. Μάλλον είναι, κυριολεκτικώς, ένα σύνθετο μουσικό τόλμημα. Και τούτο γιατί ο Γιάννης Σκαρίμπας έχει αφήσει την δική του, σαφώς μοναδική, σφραγίδα στην Ελληνική Λογοτεχνία -και ιδίως στην Ελληνική Ποίηση- με κυρίαρχο στοιχείο την γλώσσα. Γλώσσα, την οποία διαρκώς αποσυνθέτει αλλά και διαρκώς ανασυνθέτει, σε όλη την λογοτεχνική του διαδρομή, με ένα εντελώς προσωπικό τρόπο, πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της λογοτεχνικής μας παράδοσης. Και είναι ακριβώς αυτή η γλωσσική οιονεί αντίστιξη η οποία, και μεταξύ άλλων φυσικά, κατατάσσει τον Γιάννη Σκαρίμπα, όπως έχει κοινώς ομολογηθεί, στους πρωτοπόρους Έλληνες Λογοτέχνες που εκφράζουν αυθεντικώς το υπερρεαλιστικό κίνημα, προεχόντως στο πεδίο του παραλόγου. Ενός παραλόγου που, ταυτοχρόνως, ξαφνιάζει και τέρπει λυτρωτικά, αφήνοντας πίσω μια ανεξίτηλη γραμμή νοσταλγίας, η οποία τραβάει κατά το άγνωστο και το άπειρο.

ΙΙ. Και εδώ, ακριβώς, εντοπίζεται η εγγενής αξία των τραγουδιών του Γιώργου Τζώρτζη. Δηλαδή στο ότι μέσα από την μουσική των τραγουδιών αυτών μπήκε στα μύχια της ποίησης του Γιάννη Σκαρίμπα, δίνοντας ακόμη και στις, ως την στιγμή που γράφτηκαν, άγνωστες λέξεις των στίχων της την δική του πνευματική πρόσληψη και, ίσως, ένα άλλο «ένδυμα» τέχνης. Έχω την αίσθηση ότι ο Γιώργος Τζώρτζης «ράβει» αυτό το «ένδυμα» με βάση το ξάφνιασμα που του προκαλούν πρώτον, οι λέξεις και, ύστερα, οι στίχοι του Γιάννη Σκαρίμπα. Και αυτό γιατί ο Γιώργος Τζώρτζης ξέρει καλά αυτό το οποίο, αν δεν κάνω λάθος, είχε εκφράσει αποφθεγματικά ο Γιώργος Σεφέρης: Δηλαδή ότι στην ποίηση «μονάδα μέτρησης» είναι η λέξη. Με τον τρόπο δε αυτό ο Γιώργος Τζώρτζης δεν «προδίδει», κάθε άλλο, το ποιητικό πνεύμα του Γιάννη Σκαρίμπα.

ΙΙΙ. Πραγματικά, η έμπνευση μετά από ένα τέτοιο ξάφνιασμα είναι βασικό συστατικό στοιχείο του υπερρεαλισμού του Γιάννη Σκαρίμπα. Εκείνος, με τους στίχους του, είναι σαν να λέει στον αναγνώστη: «Έλα να σου γνωρίσω έναν κόσμο που δεν ξέρεις, γιατί η απλότητά του είναι αδιανόητη στην αυθεντικότητά της και εκρηκτική στην νοηματοδότησή της. Με την σειρά του, ο Γιώργος Τζώρτζης αποκρίνεται με τα τραγούδια του μελοποιώντας αλλά και απαγγέλοντας παρενθετικώς, σαν σε ξεσπάσματα που αναδίδουν οσμές από νοσταλγικό μαράζι: «Φίλοι, επιτρέψατέ μου να σας συστήσω τον Γιάννη Σκαρίμπα, όπως εγώ τον έχω βιώσει με οδηγό την τέχνη μου. Το αν τον εκφράζω με τους δικούς του κανόνες δεν το ξέρω, εσείς θα το κρίνετε. Όμως πιστεύω ότι ο «ερημίτης» της Χαλκίδας μου το συγχωρεί, σε κάθε περίπτωση. Υπό την έννοια ότι ούτως ή άλλως ο ίδιος με την ποίησή του δεν μας προσκαλεί σε ένα πνευματικό «απόδειπνο» μύησης αλλά, πολύ περισσότερο, σε ένα διάλογο ψυχής, όπου οι σκέψεις μπορεί και να βαίνουν παράλληλα, λοξοδρομώντας σαν την θωριά της εξομολόγησης προς τα άστρα, για να θυμηθούμε τον στίχο του Οδυσσέα Ελύτη από τα «επτά νυχτερινά επτάστιχα».