Το -αρχικό- «go back madame Merkel» δεν λειτούργησε ποτέ αρνητικά για την Άνγκελα Μέρκελ. Από την πρώτη επίσκεψη Τσίπρα στο Βερολίνο, στις 23 Μαρτίου το 2015, η πρώην καγκελάριος θυµάται ότι ανυποµονούσε να γνωρίσει τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Όπως λέει «αισθανόταν πως ήταν έτοιµοι οι δυο τους να εκπλήξουν ευχάριστα τους πάντες µε το θετικό κλίµα ανάµεσά τους – σε µια στιγµή που ο διεθνής Τύπος περιέγραφε τη συνάντησή τους περίπου ως σύγκρουση δύο κόσµων».
Στα πολυαναμενόμενα απομνημονεύματά της με τίτλο «Ελευθερία» (Freiheit: Erinnerungen 1954-2021), που κυκλοφορούν αύριο, 26 Νοεμβρίου, σε τριάντα γλώσσες (στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Έμης Βαϊκούση), η πάλαι ποτέ σιδηρά κυρία της Γερμανίας, αφιερώνει τουλάχιστον δύο κεφάλαια από τις 752 σελίδες, στις επαφές της µε τους Έλληνες πρωθυπουργούς.
Τα συνέγραψε χωρίς συμβούλους, ιστορικούς ή ghost-writer. Απλώς με τη συμβολή της στενής συνεργάτιδάς της, Mπεάτε Μπάουμαν.
«Η Άνγκελα Μέρκελ ανέλαβε την ευθύνη διακυβέρνησης της Γερμανίας για 16 χρόνια, είχε το τιμόνι της χώρας σε πολυάριθμες κρίσεις και διαμόρφωσε τη γερμανική και διεθνή πολιτική και κοινωνία με τις πράξεις και τη στάση της» διαβάζουμε στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου.
Πρόσωπα, πρωθυπουργοί, decision makers, κρίσεις, καθοριστικές στιγμές της σύγχρονης διεθνούς, ευρωπαϊκής και γερμανικής ιστορίας. Όλα και όλοι έρχονται, παρέρχονται και αναλύονται στο βιβλίο Πούτιν, Τραμπ, Ομπάμα, Ερντογάν, αναφέρει η Deutsche Welle.
Με…αγάπη στον Τσίπρα
Σελίδες του βιβλίου, διέρρευσαν σε αγγλική µετάφραση στο παρισινό βιβλιοπωλείο Shakespeare and Company, τέσσερα εικοσιτετράωρα πριν από την επίσηµη κυκλοφορία του. Από το κείµενο αυτό, η «Καθημερινή της Κυριακής» διάβασε τα σηµεία που αφορούν την ελληνική κρίση χρέους καθώς και τις επαφές της τέως καγκελαρίου µε τους πρώην πρωθυπουργούς Γιώργο Παπανδρέου, Αντώνη Σαµαρά και Αλέξη Τσίπρα. «Για τους δύο πρώτους η αποτίµησή της δεν είναι ιδιαίτερα θετική, ενώ είναι σαφής η καλή προσωπική της χηµεία µε τον Τσίπρα, στον οποίο αφιερώνει και το µεγαλύτερο µέρος των αναµνήσεών της που αναφέρονται την Ελλάδα».
Όσα δεν «είχε αντιληφθεί» ο ΓΑΠ
«Το συναίσθηµα που εκφράζει η τέως καγκελάριος για τον Γιώργο Παπανδρέου είναι η έκπληξη. Εκπληξη για τη στάση του, ακόµη και όταν, λίγο µετά την εκλογή του, ανακοινώθηκε η αναθεώρηση του ελλείµµατος από 3,7% σε 12,7%.
Θυµάται ότι στο πρώτο τηλεφώνηµά της, ο Ελληνας πρωθυπουργός περιέγραφε µεν την κατάσταση στη χώρα του ως τεταµένη, χωρίς όµως να δίνει την εντύπωση πως έχει αντιληφθεί τον επείγοντα χαρακτήρα της. Μετά την επιµονή των Νικολά Σαρκοζί, Εµανουέλ Μπαρόζο και Χέρµαν βαν Ροµπέι πραγµατοποιήθηκε συνάντηση στις Βρυξέλλες για την Ελλάδα. Ολοι είχαν αντιληφθεί και συµφωνήσει ότι έπρεπε να δανείσουν την Ελλάδα. Ολοι, εκτός από τη Μέρκελ και τον Παπανδρέου, έγνεψαν καταφατικά.
Ο άµεσα ενδιαφερόµενος δεν είχε µιλήσει. Η καγκελάριος τον ρωτάει τι θέλει ο ίδιος, πραγµατικά. Εκείνος απαντά ότι δεν θέλει τίποτε, αλλά η χώρα του βρίσκεται σε δεινή κατάσταση. Σε νέα ερώτησή της, η Γερµανίδα ζητάει να µάθει πότε θα παρουσιάσει η Αθήνα σχέδιο για την εξοικονόµηση 4% του ΑΕΠ.
Ο Παπανδρέου τής απάντησε ότι χρειάζεται χρόνο. Η Μέρκελ δεν πιστεύει αυτό που ακούει. ∆εν πιστεύει ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός φερόταν σαν να έχει όλο τον χρόνο στη διάθεσή του. Κοιτάζει τον Κορσέπιους, σύµβουλό της για τα ευρωπαϊκά και µετέπειτα γενικό γραµµατέα του συµβουλίου της Ε.Ε., και συνεννοούνται µε το βλέµµα ότι είναι καλύτερα να σιωπήσει.
Η µοναδική αναφορά στον Αντώνη Σαµαρά είναι σύντοµη. Η µεταρρυθµιστική του κόπωση επισηµαίνεται µόνον ως παρένθεση πριν από την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία.
Ο «τετραγωνισμός» του κύκλου
Οι αρχικές εντυπώσεις της για τον Τσίπρα είναι θετικές, παρά το γεγονός ότι κατά την πρώτη του επίσκεψη στο Βερολίνο σταµάτησε για να χαιρετήσει τους οπαδούς του από το Κόµµα της Αριστεράς (Ντι Λίνκε), προτού πατήσει το κόκκινο χαλί που είχε στρωθεί για εκείνον στην καγκελαρία. Η καλή προσωπική τους σχέση φτάνει µέχρι και τον Ιανουάριο του 2019, όταν δείπνησαν για τελευταία φορά σε ψαροταβέρνα του Πειραιά.
Η Μέρκελ θυµάται ότι στη συνοµιλία της µε τον Τσίπρα τόνισε τη βούλησή της να µείνει η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, κάτι που προϋπέθετε να εργαστούν Αθήνα και Βερολίνο συντονισµένα. Είχε ήδη από το 2012 σκεφθεί πολύ για το ελληνικό ζήτηµα. Είχε ακούσει τα επιχειρήµατα όσων συνηγορούσαν υπέρ του Grexit (µε πρώτον τον υπουργό Οικονοµικών, Βόλφγκανγκ Σόιµπλε). ∆εν είχε όµως πειστεί. Η πεποίθηση που είχε αταλάντευτα σχηµατίσει ήταν ότι η Ελλάδα έπρεπε να µείνει στη νοµισµατική ένωση.
Λίγο αργότερα, η µεταξύ τους χηµεία είναι τόσο καλή ώστε οι δύο πολιτικοί φτάνουν στο σηµείο να µιλήσουν για τις οικογένειές τους. Πηγαίνοντας στην αίθουσα όπου τους περίµεναν, περιέγραψε ο ένας στον άλλο την προσωπική του διαδροµή στην πολιτική. Εκείνος της µίλησε και για την οικογένειά του, εκείνη για τον σύζυγό της, Γιόακιµ, και τους γιους του.
Ο Τσίπρας κερδίζει τη συµπάθεια της καγκελαρίου και της δίνει την εντύπωση πως ήταν ανοιχτός στη συνεργασία και ήθελε να ανιχνεύσει τον δρόµο του σε αχαρτογράφητα νερά.
Επρεπε όµως η νέα ελληνική κυβέρνηση να εφαρµόσει τις απαιτήσεις της τρόικας χωρίς να αθετήσει τις προεκλογικές υποσχέσεις της. Επρεπε δηλαδή, όπως γράφει η Μέρκελ, να τετραγωνιστεί ο κύκλος. Η συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε µετά τη σύσκεψη µε τους συνεργάτες και το δείπνο, περιγράφεται µε ενθουσιασµό ως επικοινωνιακό έργο τέχνης. Ηταν αµφότεροι φιλικοί και µειλίχιοι, χωρίς να αποκλίνουν επί της ουσίας από τις θέσεις τους. Οι αβυσσαλέες διαφορές παρέµεναν. Είχε όµως, σύµφωνα µε τη Μέρκελ, διαπιστωθεί η κοινή βούληση να αρθεί το αδιέξοδο.
Πολιτικό εγχειρίδιο διαχείρισης κρίσεων
Αποσπάσματα, προδημοσίευσε και η εφημερίδα Zeit,που έχουν να κάνουν κυρίως με τις σχέσεις Γερμανίας και Ρωσίας, τις συχνές επαφές που είχε με τον Βλάντιμιρ Πούτιν (και που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ξεχωριστό βιβλίο) αλλά και με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Πούτιν και το σκυλί του
Όπως αναφέρει η Deutsche Welle, για τον Πούτιν γράφει ότι «ήταν μονίμως σε επιφυλακή, μήπως και του συμπεριφερθεί κάποιος άσχημα. Ήταν πάντα έτοιμος να απολαύσει παιχνίδια εξουσίας με το σκυλί του και να κάνει τους άλλους να τον περιμένουν». Μια αναφορά στο περίφημο στιγμιότυπο με το μαύρο λαμπραντόρ του Πούτιν στο Κρεμλίνο, εν ώρα επίσημης συνάντησης, κι ενώ ο Πούτιν γνώριζε τον φόβο της Μέρκελ για τους σκύλους. Όσο για τον Τραμπ, η ίδια θυμάται ότι θαύμαζε τον Πούτιν και ότι έβλεπε τα πάντα ως «εργολαβία». Για τον Ελον Μασκ, που πλέον μεταπηδά στην πολιτική δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ, εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι ένας επιχειρηματίας, ο οποίος έχει τους περισσότερους δορυφόρους γύρω από τη γη, θα λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις.
Επιμένει για Ουκρανία και Nord Stream
Στο βιβλίο της η Μέρκελ υπεραμύνεται του «όχι» που είπε το 2008 για μια γρήγορη ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ γιατί, όπως διατείνεται, γνώριζε τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο για τη Ρωσία και τον Πούτιν. Δικαιολογεί την άρνησή της ως ένα μέσο προστασίας απέναντι στην «επιθετικότητα του Πούτιν όπως λέει». Αποκαλύπτει μάλιστα ότι ο Πούτιν της είχε πει: «Δεν θα είσαι για πάντα καγκελάριος. Και τότε, θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Και αυτό ακριβώς θέλω να εμποδίσω».
Για όσα της επιρρίπτουν οι πολιτικοί της αντίπαλοι για φιλορωσική στάση αναφορικά με το δίκτυο αγωγών Nord Stream, θεωρεί ότι η στήριξη του συγκεκριμένου πρότζεκτ ήταν σωστή δεδομένου ότι η γερμανική βιομηχανία χρειαζόταν εναγωνίως φθηνό ρωσικό αέριο.
Έντονες αντιδράσεις
Πάντως όσα έρχονται στο φως σχετικά με την Ουκρανία και τη Ρωσία, προκαλούν ήδη αντιδράσεις. Ο πρώην πρέσβης της Ουκρανίας στο Βερολίνο Αντρίι Μέλνικ, μιλώντας στο Spiegel, αποκαλεί «αποτυχημένη» την εξωτερική πολιτική της Μέρκελ, ειδικά ως προς την Ουκρανία και τη Ρωσία. «Θα ήταν ένδειξη δύναμης και όχι αδυναμίας να παραδεχόταν τουλάχιστον στα απομνημονεύματά της το φιάσκο, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοιες καταστροφές».
