Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις της Ευρώπης, είναι ώριμες πια να εξομαλυνθούν, εκτιμά το Bloomberg.
Πριν από έναν χρόνο ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντήλλασσαν πυρά. Πριν από τρία χρόνια, οι χώρες έφτασαν κοντά στο χείλος του πολέμου. Τώρα, οι δύο «καβγατζήδες σύμμαχοι» στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ κάνουν μια ιστορική προσπάθεια συμφιλίωσης.
Και οι δύο πλευρές θα κερδίσουν εάν μπορέσουν να γυρίσουν σελίδα σε δεκαετίες αλληλοκατηγοριών.
«Δεν θα έχουμε τίποτα να κερδίσουμε από μια πολύ επιθετική Τουρκία που κόβει τους δεσμούς της με τη Δύση και θα είναι πρόβλημα για εμάς», είπε ο Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Bloomberg Television στη Νέα Υόρκη. «Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου μπορούμε να είμαστε εύλογα αισιόδοξοι ότι η Τουρκία κατανοεί επίσης πού βρίσκονται τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά της».
Από την επανεκλογή του τον Ιούνιο ο Ερντογάν έχει βάλει στόχο να αποκαταστήσει την οικονομική αξιοπιστία της Τουρκίας, διορίζοντας νέους επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και υπουργό Οικονομικών για να αφήσει πίσω τις πολιτικές της υπερβολικής χαλάρωσης. Παρά τις απότομες αυξήσεις των επιτοκίων και τη νηφάλια ρητορική ωστόσο η λίρα έχει υποχωρήσει 32% φέτος και η χώρα χρειάζεται να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.
Και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η προσέγγιση μπορεί να είναι καίριας σημασίας για αυτές τις προσπάθειες – εν μέρει επειδή η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμβάλλει στο να εξυψώνονται οι διαφωνίες της με την Τουρκία σε ανησυχίες για όλη την κοινότητα.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Bloomberg οι Έλληνες αξιωματούχοι είναι έτοιμοι να ασκήσουν μόχλευση σε συγκεκριμένα μέτρα που επιδιώκει η Τουρκία από την Ευρώπη, που κυμαίνονται από την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας έως το εμπόριο.
Το κοινοβούλιο της ΕΕ νωρίτερα αυτό το έτος επέκρινε την Τουρκία, επικαλούμενο τη διαμάχη για την Κύπρο. Έκθεση της ΕΕ ανέφερε ότι η ένταξη της Τουρκίας «δεν μπορεί να προχωρήσει υπό τις παρούσες συνθήκες».
Με την επανεκλογή και των δύο ηγετών αυτό το καλοκαίρι, ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν έχουν πλέον το πολιτικό κεφάλαιο για να επιλύσουν τις διαφωνίες που ταλαιπωρούν τη σχέση εδώ και δεκαετίες.
Το Κυπριακό και η ενέργεια
Το κυπριακό βαραίνει σε μια περίοδο που ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει ρίξει σκληρό φως στην ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Η πρόοδος θα επέτρεπε την εξαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στις τουρκικές αγορές και την Ευρώπη μέσω αγωγού από το νησί.
Η πορεία προς την προσέγγιση σχεδιάζεται με μια σειρά συναντήσεων υψηλού επιπέδου που θα πραγματοποιηθούν έως τον Δεκέμβριο, όπου αυτά τα θέματα θα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οι ηγέτες συναντήθηκαν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες, και δημοσίευσαν πανομοιότυπες «αναγνώσεις» που επιβεβαιώνουν την αποφασιστικότητά τους να διατηρηθεί η θετική δυναμική.
Πολιτική βούληση, αλλά και ελάχιστο κοινό έδαφος
Η πρόκληση είναι ότι, ενώ μπορεί να υπάρχει άνευ προηγουμένου πολιτική βούληση μεταξύ των δύο πλευρών, υπάρχει ελάχιστο κοινό έδαφος, σχολιάζει το Bloomberg. Σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την ουσία των συνομιλιών και τη διαπραγματευτική θέση κάθε πλευράς, οι λύσεις είναι πιθανό να παραμείνουν απρόσιτες όταν η Ελλάδα και η Τουρκία μετά βίας μπορούν να συμφωνήσουν για το πλαίσιο επίλυσης των προβλημάτων τους.
Η προτίμηση της Ελλάδας είναι να παρακάμψει το ζήτημα της επίλυσης των θαλάσσιων συνόρων, παραπέμποντάς το στα διεθνή δικαστήρια. Είναι μια διαφωνία που το 2020 έφερε τα δύο κράτη μέλη του ΝΑΤΟ στα πρόθυρα στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Ωστόσο, η Τουρκία θέλει να αντιμετωπίσει τον κόμπο των αμοιβαίων διαφωνιών ως πακέτο, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις, οι οποίοι ζήτησαν να μην κατονομαστούν επικαλούμενοι την ευαισθησία των συνομιλιών.
«Μιλάμε μόνο για μια βασική διαμάχη. Και η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μιλήσουμε ουσιαστικά με την Τουρκία, αν συνεχίσει να αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών», είπε ο Μητσοτάκης. «Κανένας πρωθυπουργός- σίγουρα όχι εγώ- δεν θα ήταν διατεθειμένος να μπει σε αυτή τη συζήτηση. Άρα αυτό είναι εκτός τραπεζιού. Και το έχω ξεκαθαρίσει στον πρόεδρο Ερντογάν».
Παράπλευρα κέρδη
Η απόσταση μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών μπορεί να μην είναι μοιραία για τη βελτίωση της σχέσης, όταν υπάρχουν τόσα πολλά παράπλευρα κέρδη που μπορούν να επιτευχθούν.
«Για την Άγκυρα το πιο σημαντικό πράγμα είναι να καλλιεργήσει την εντύπωση ότι θέλει νέες συνομιλίες», δήλωσε ο Ράιαν Γκίνγκερας, καθηγητής εθνικής ασφάλειας. Η Τουρκία επιδιώκει «να εμπλακεί σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης προς όφελος του ευρωπαϊκού κοινού», είπε στο Bloomberg.
Η Ελλάδα εν τω μεταξύ επιδιώκει να αξιοποιήσει την πρόσφατη οικονομική πρόοδο και η μόνιμη απειλή πολέμου δεν βοηθά, σημείωνει το Bloomberg. Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας αυξήθηκε δύο βαθμίδες από τον Moody’s την περασμένη εβδομάδα, φέρνοντάς την ένα βήμα μακριά από το καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας που κατείχε για τελευταία φορά πριν από 13 χρόνια.
