Έχω επανειλημμένα τονίσει, ότι η πρόσφατή de facto χρεωκοπία της χώρας οφείλεται κατά κύριο λόγο στο προβληματικό, μη βιώσιμο και μη διατηρήσιμο παραγωγικό μοντέλο. Ένα μοντέλο που στηρίχθηκε κυρίως σε δραστηριότητες χαμηλής και μέσης προστιθέμενης αξίας, στη φτηνή εργασία, στην περιορισμένη έρευνα και καινοτομία και στην υποβάθμιση του φυσικού και πολιτισμικού κεφαλαίου της χώρας.
Οι επιχειρήσεις έντασης γνώσης αντιπροσωπεύουν μόλις το 1/4 της οικονομίας και σε θέσεις σχετικά υψηλών δεξιοτήτων εργάζεται περίπου το 1/3 των εργαζομένων. Αυτή η πραγματικότητα ευδοκίμησε εντός ενός περιβάλλοντος όπου αδύναμοι θεσμοί και πελατειακό κράτος αδυνατούσαν να εμπνεύσουν τη στοιχειώδη εμπιστοσύνη στους πολίτες και να απελευθερώσουν υγιείς παραγωγικές δυνάμεις.
Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου η αποβιομηχάνιση και τελικά η εκτόξευση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους ήταν εκδηλώσεις αυτού του προβληματικού παραγωγικού μοντέλου.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, παρά την περί του αντιθέτου ρητορεία, αναπαράγει εδώ και 4 χρόνια, μία προς μία, τις παθογένειες αυτού του μοντέλου και τις ιδεοληψίες που τις έθρεψαν. Ομνύει στους αυτοματισμούς των αγορών, ενθαρρύνοντας στην πραγματικότητα τα ολιγοπώλια και την κερδοσκοπία, εκτοξεύει το εμπορικό έλλειμμα, πανηγυρίζει για τις αγοραπωλησίες υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων και ας μην αφορούν σε νέες παραγωγικές επενδύσεις, αυξάνει τις ανισότητες και μειώνει τον πραγματικό μισθό, ενώ παράλληλα ευτελίζει τους θεσμούς και επαναφέρει ένα συγκεντρωτικό και πελατειακό κράτος. Όλα αυτά αποτελούν εκδηλώσεις μιας συντηρητικής αντίληψης που στην πραγματικότητα δεν θέλει να αλλάξει τίποτα, γιατί κάποιοι επωφελούνται από αυτή την κατάσταση σε βάρος της πλειοψηφίας.
Αλλά, αν παραμείνουμε στο μοντέλο που μας χρεωκόπησε, γιατί να περιμένουμε διαφορετικά αποτελέσματα στο μέλλον; Πώς είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τις (αλληλένδετες) προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και των ανισοτήτων σε έναν όλο και πιο ασταθή κόσμο; Χρειάζεται λοιπόν να αλλάξουμε και να θωρακιστούμε. Το νέο υπόδειγμα βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης που προκρίνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αναγνωρίζει τη σημασία της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας στην εποχή μας. Η οικονομική, κοινωνική, οικολογική και πολιτισμική ανάπτυξη είναι αλληλένδετες μεταξύ τους.
Στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ περιλαμβάνονται άμεσα μέτρα, αλλά και μέτρα μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα που υπηρετούν τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μοντέλου. Το νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό υπόδειγμα απαιτεί διεύρυνση και ποιοτική αναβάθμιση της παραγωγικής βάσης της χώρας και της παραγωγικής της ικανότητας, με αύξηση των προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, αύξηση του ειδικού βάρους του πρωτογενούς τομέα και ιδίως της βιομηχανίας, ενίσχυση της καινοτομίας και της έρευνας, αύξηση των εξαγωγών και υποκατάσταση εισαγωγών με εγχώρια παραγόμενα προϊόντα.
Στο νέο προοδευτικό αναπτυξιακό υπόδειγμα είναι αναγκαίος ο παραγωγικός πλουραλισμός. Ο ρόλος των μεγάλων επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των μεταποιητικών μονάδων είναι αυτονόητα σημαντικός και στρατηγικός. Ταυτόχρονα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η συλλογική κοινωνική επιχειρηματικότητα αντιμετωπίζονται ισότιμα και στηρίζονται ως εξίσου σημαντική αναπτυξιακή δύναμη με κατάλληλα κίνητρα, χρηματοδοτικά εργαλεία και δομές υποστήριξης με ανακατεύθυνση των Ευρωπαϊκών Πόρων.
Στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εντάσσονται επίσης μέτρα που δίνουν διέξοδο σε προβλήματα που κληρονομούμε και που κρατούν πίσω την οικονομία. Είναι τα μέτρα για την διέξοδο από το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, αλλά και τα μέτρα απέναντι στις ολιγοπωλιακές συμπεριφορές και την αισχροκέρδεια. Τα υπερκέρδη στον τομέα της ενέργειας και αλλού, εκτός από το εισόδημα των νοικοκυριών, πλήττουν την υγιή επιχειρηματικότητα.
Οι ενεργειακές κοινότητες υπό ένα νέο καθεστώς θα έχουν κεντρικό ρόλο στον ενεργειακό μετασχηματισμό και στην αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας. Κάθε επιχείρηση θα έχει τη δυνατότητα να μειώσει το ενεργειακό της κόστος και το ανθρακικό της αποτύπωμα μέσω αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ διασφαλίζοντας έτσι την ανθεκτικότητά της.
Η στροφή στο νέο υπόδειγμα είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Δεν μπορεί να υλοποιηθεί αυθορμήτως με βάση τους «αυτοματισμούς» που έχει αναπτύξει η ελληνική οικονομία. Απαιτεί σχέδιο και προοδευτικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες πρέπει να συντονίσει και να υλοποιήσει ένα σύγχρονο δημοκρατικό Αναπτυξιακό Κράτος. Στη διεθνή βιβλιογραφία, ο όρος «αναπτυξιακό κράτος» χρησιμοποιείται για να περιγράψει σύγχρονα παραδείγματα οικονομικής μετάβασης στα οποία το κράτος ανέλαβε ενεργό ρόλο στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεωρούμε ότι το νέο Αναπτυξιακό Κράτος δεν μπορεί να έχει συμπεριφορά και ικανότητες νηπίου, που πάντα έχει ανάγκη από κάποιον να του πει τι να κάνει και πως να το κάνει.
Το δυστύχημα των Τεμπών μας δείχνει (με τραγικό τρόπο) ότι το κράτος πρέπει να αναπτύξει τέτοιες ικανότητες, ώστε από τη μία να ανακτήσει τη στοιχειώδη αυτονομία σχεδιασμού και υλοποίησης ολοκληρωμένων δημόσιων πολιτικών και έργων και από την άλλη να έχει μια ισότιμη σχέση με τον ιδιωτικό τομέα, να συνεργάζεται με αυτόν με όρους αμοιβαίου οφέλους και όχι παρασιτισμού.
Το νέο Αναπτυξιακό Κράτος βασίζεται στο ανθρώπινο δυναμικό γι’ αυτό χρειάζεται νέες και νέους επιστήμονες. Επίσης χρειάζεται δημόσια εργαλεία πολιτικής σε κρίσιμους τομείς όπως στο χρηματοδοτικό τομέα (Αναπτυξιακή Τράπεζα – εμπορική τράπεζα υπό δημόσιο έλεγχο) ή στον ενεργειακό τομέα (πχ ΔΕΗ).
Τέλος στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα δεν χωρούν εκπτώσεις στο Κράτος Δικαίου, στην ποιότητα της δημοκρατίας και των θεσμών. Τι είδους επενδυτής είναι αυτός που θα έρθει στη χώρα όταν γνωρίζει ότι υπάρχει ένα σκοτεινό και ανεξέλεγκτο δίκτυο παρακολουθήσεων και ότι δεν θα βρει ποτέ το δίκιο του στην Ελληνική Δικαιοσύνη;
