Η Τουρκία γιορτάζει εφέτος μια σημαντική επέτειο: Η χώρα των 85 εκατομμυρίων κατοίκων γίνεται 100 ετών. Και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν,θέλει πολύ να γιορτάσει την επέτειο αυτή ως νέος Κεμάλ Ατατούρκ. Όσο και αν διαφωνεί σε πολλά με τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας. Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία ο Ερντογάν βλέπει ότι στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν το αργότερο ως τον Ιούνιο, δεν διακυβεύεται απλά η δική του του τύχη, αλλά και το ίδιο το καθεστώς του.
Αν και πολλοί, εντός και εκτός Τουρκίας, έχουν ταυτίσει πλέον την Τουρκία με τον Ερντογάν, για πρώτη φορά από το 2002 που το κόμμα του –το AKP- βρέθηκε για πρώτη φορά στην εξουσία, ουδείς μπορεί να στοιχηματίσει υπέρ του. Τα σενάρια που ανοίγονται είναι πολύ πιο σύνθετα.
Πρώτον, οι αριθμοί δείχνουν το αντίθετο. Έρευνα του ινστιτούτου Yoneylem έδειξε ότι για το 63% των ερωτηθέντων, η Τουρκία «κυβερνιέται με άσχημο τρόπο». Το 58,7% λέει ότι «δεν θα ψήφιζε ποτέ τον Ερντογάν» και το 55,6% δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Οι αριθμοί προβλέπουν εύκολη νίκη των αντιπάλων και ιστορική ήττα για τον νυν πρόεδρο, αλλά σε κάθε περίπτωση μια ομαλή και δημοκρατική μεταβίβαση της εξουσίας θα είναι είναι πολύ δύσκολη.
Ο Ερντογάν είναι πολιτικά «άρρωστος», ο δυσθεώρητος πληθωρισμός και η δύσκολη οικονομική κατάσταση για την πλειονότητα των ανθρώπων στη γειτονική χώρα-παρά τις προσπάθειες εξωραϊσμού με τις συντάξεις και κάποιες μισθολογικές αυξήσεις-έχουν μειώσει σημαντικά τη δημοτικότητα του Ερντογάν, αλλά και του κόμματός του AKP. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το AKP λαμβάνει επί του παρόντος μόλις το 30%.
Οι πιθανότητες για τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης να αναλάβουν την εξουσία με δημοκρατικό τρόπο είναι μεγαλύτερες από ποτέ, αν και ακόμη δεν έχουν καταλήξει σε κοινό υποψήφιο κατάφεραν να συμφωνήσουν σε έναν κοινό υποψήφιο, που είναι ο διακηρυγμένος στόχος.
Πονηρές και επικίνδυνες κινήσεις
Ο Ερντογάν γνωρίζει καλά τον κίνδυνο. Και με πονηρές αλλά άκρως προκλητικές και αμφισβητήσιμες κινήσεις, προσπαθεί να ανατρέψει το κλίμα και να παραμείνει στην εξουσία. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζει μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες τον Απρίλιο ή τον Μάιο, υπό συνθήκες που θα έχει δημιουργήσει ο ίδιος. Κυρίως μέσω της υποδαύλισης μιας κρίσης στο εξωτερικό, προκειμένου να συσπειρώσει εθνικιστικά ένα τμήμα του πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτό, μια επιλογή του Ερντογάν ήταν να στείλει και πάλι στρατεύματα και τανκς στη Συρία για να πλήξει τους Κούρδους. Η προσέγγισή του τελευταία όμως με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν , μάλλον αποκλείει αυτό το ενδεχόμενο, καθώς η Μόσχα επιθυμεί να συμφιλιωθεί ο Ερντογάν με τον σύρο πρόεδρο Ασσαντ, όπως λέει στη «Naftemporiki.gr», ο πολύ γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν. Αντί λοιπόν, για μια νέα χερσαία επέμβαση στη Συρία, ο Ερντογάν δεν αποκλείεται να τεντώσει ακόμη πιο επικίνδυνα το σχοινί κατά της Ελλάδας ,όχι μόνο φραστικά αλλά και με προκλητικές κινήσεις αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Πιστεύοντας ότι έτσι θα μπορούσε να δώσει στον Ερντογάν μερικές, επιπλέον, ποσοστιαίες μονάδες στις εκλογές.
«Το σακί με τα κόλπα»
Δεν τελειώνει όμως «το σακί με τα κόλπα» του Τούρκου προέδρου. Ο εξοβελισμός και οι δικαστικές διώξεις των πολιτικών του αντιπάλων, όπως του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, αναμένεται να μπει στο προσκήνιο, με ακόμη πιο αντι-δημοκρατικό τρόπο
Σε κάθε περίπτωση, τα σενάρια που θα μπορούσαν να προκύψουν μετά τις εκλογές στη Γείτονα, είναι τουλάχιστον τρία:
Το πρώτο είναι ο Ερντογάν να κερδίσει και να εδραιώνει τη βασιλεία του, σπέρνοντας το χάος και τον πανικό. Τα ελεγχόμενα σε ποσοστό 90% από τον Ερντογάν, μέσα μαζικής ενημέρωσης, θα είναι το κλειδί στην προσπάθειά του να επιβιώσει πολιτικά. Μόνο δυο-τρεις εφημερίδες πρόσκεινται στην αντιπολίτευση, που ελπίζει μόνο στα κοινωνικά δίκτυα και τον εξόριστο Τύπο. Με τον νέο νόμο που εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο τον Οκτώβριο, δημοσιογράφοι και χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης απειλούνται με φυλάκιση έως και τρία χρόνια, για διάδοση ψευδών ειδήσεων : Λίγους μόλις μήνες πριν από τις εκλογές, αυτό δίνει στον Ερντογάν ένα τεράστιο πλεονέκτημα.
Τούρκοι δημοσιογράφοι δεν αποκλείουν επίσης, παραμονές των εκλογών να εκδηλωθούν βίαιες επιθέσεις που να αποδοθούν στο PKK, ώστε να μετατοπιστεί η προσοχή των ψηφοφόρων στην τρομοκρατία. Κάτι τέτοιο θα πυροδοτούσε μια εθνικιστική υστερία που θα λειτουργούσε υπέρ του Ερντογάν.
«Κουτσή πάπια»
Το δεύτερο σενάριο είναι να κερδίσει ο Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές, αλλά να χάσει το AKP την πλειοψηφία: Να μετατραπεί δηλαδή, ο πρόεδρος «σε μια κουτσή πάπια, έστω και με τούρκικη σάλτσα». Χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο Ερντογάν, δεν θα μπορεί να ψηφίσει νόμους στο κοινοβούλιο. Μπορεί να προσπαθήσει να κυβερνήσει εκδίδοντας διατάγματα, αλλά δεν θα είναι μια βιώσιμη λύση μακροπρόθεσμα και θα αναγκαζόταν να κάνει νέες εκλογές. Θα μπορούσε ο Ερντογάν να δελεάσει βουλευτές από συντηρητικά κόμματα που ανήκουν επί του παρόντος στο μπλοκ της αντιπολίτευσης.
Το τρίτο σενάριο είναι χάσει ο Ερντογάν στις εκλογές και το ερώτημα τότε είναι τι θα γίνει με το AKP. Ο Μπουράκ Μπεκντίλ, από τους κορυφαίους αναλυτές της Τουρκίας (απολύθηκε μετά από 29 χρόνια από τη Hürriyet για την ανοιχτή κριτική του στον πρόεδρο) , εκτιμά ότι αυτό δεν θα σήμαινε μόνο το τέλος της εποχής Ερντογάν, αλλά την αρχή ενός εμφυλίου πολέμου. Το AKP έχει εκατομμύρια οργανωμένους οπαδούς σε όλη τη χώρα. Πολλοί απ`αυτούς συνδέονται μάλιστα με την τουρκική εταιρεία SADAT που ιδρύθηκε από συνταξιούχους ισλαμιστές αξιωματικούς. Η SADAT κατηγορείται συχνά ότι εκπαιδεύει παραστρατιωτικές ομάδες στη Συρία και τη Λιβύη.
Η απώλεια της προεδρίας θα ήταν ένα βαρύ πλήγμα για τον Ερντογάν, ο οποίος θα στερηθεί της πρόσβασης σε δημόσιους πόρους για να λειτουργήσει το κόμμα του και να συγκροτήσει μια πραγματική αντιπολίτευση: και αυτό πιθανότατα θα σήμαινε επίσης το τέλος του AKP.
