Είναι το «πιο σοβαρό», «πιο σοκαριστικό», «πιο κραυγαλέο» σκάνδαλο διαφθοράς που έχει πλήξει τις Βρυξέλλες εδώ και χρόνια. Με τα λόγια αυτά περιγράφουν πηγές των αρμόδιων αρχών στο Politico την υπόθεση χρηματισμού Ευρωπαίων από το Κατάρ, που συνταράζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ελληνική πολιτική σκηνή. Σε ρόλο αρνητικής πρωταγωνίστριας η Εύα Καϊλή, που όπως έγινε γνωστό την Κυριακή, συνελήφθη και κρίθηκε προφυλακιστέα.
Τουλάχιστον 16 επιδρομές της βελγικής αστυνομίας οδήγησαν σε 6 άτομα. Τα 4 εξ αυτών κατηγορούνται για «σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος». 600.000 ευρώ σε μετρητά, τηλέφωνα και υπολογιστές είναι στα χέρια των αρχών. Οι συλληφθέντες κινδυνεύουν με ποινές κάθειρξης έως 5 ετών.
Αρχικά, οι ύποπτοι δεν ήταν μεγάλα ονόματα: Ένα πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μερικοί κοινοβουλευτικοί βοηθοί και ένα αφεντικό συνδικαλιστικών οργανώσεων. Τα πράγματα έγιναν πολύ πιο σοβαρά όταν αποκαλύφθηκε πως στο πλαίσιο του Qatargate και η Εύα Καϊλή, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και υπερασπίστρια της Ντόχα, είναι στο στόχαστρο των βελγικών αρχών.
Η υπόθεση επικεντρώνεται επίσης γύρω από μια ΜΚΟ που, μέχρι πρόσφατα, είχε ηχηρά ονόματα στο διοικητικό συμβούλιό της και τη λίστα των υποστηρικτών της. «Το κράτος του Κατάρ απορρίπτει κατηγορηματικά οποιεσδήποτε απόπειρες συσχέτισής του με κατηγορίες για ανάρμοστη συμπεριφορά», δήλωσε αξιωματούχος του Κατάρ σε δήλωση που εστάλη στο Politico μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου την Κυριακή το πρωί.
Καθώς οι εξελίξεις τρέχουν, ας δούμε όλα όσα γνωρίζουμε τέως τώρα.
Η Εύα Καϊλή και ο σύντροφός της
Ως μία από τους 14 αντιπροέδρους του Κοινοβουλίου, η Καϊλή ήταν ένας από τους πιο ισχυρούς παίκτες του θεσμού — και ως πρώην παρουσιάστρια ειδήσεων μια από τις πιο λαμπερές φιγούρες των Βρυξελλών. Τον τελευταίο χρόνο είχε ωστόσο δεχθεί πυρά καθώς αναδείχθηκε σε μία θερμή υπερασπίστρια του Κατάρ. Πρόσφατα χαρακτήρισε τη χώρα «πρωτοπόρο στα εργασιακά δικαιώματα» μετά τη συνάντησή της με τον υπουργό Εργασίας της χώρας, παρά τις καταγγελίες για απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρώπων, που εργάστηκαν στην κατασκευή των γηπέδων.
Μέλος του κεντροαριστερού κόμματος των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), το χαρτοφυλάκιό της περιελάμβανε ειδικές αρμοδιότητες που σχετίζονται με τη Μέση Ανατολή. Ο σύντροφός της και πατέρας του παιδιού της, Francesco Giorgi, έχει επίσης τεθεί υπό κράτηση, σύμφωνα με την αστυνομία και άτομα με άμεση γνώση της υπόθεσης. Είναι σύμβουλος για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — και ιδρυτής μιας ΜΚΟ που ονομάζεται Fight Impunity, η οποία στοχεύει να προωθήσει «την λογοδοσία ως κεντρικό πυλώνα της αρχιτεκτονικής της διεθνούς δικαιοσύνης».
Ποιοι άλλοι εμπλέκονται
Το σημαντικότερο είναι ότι ο πρόεδρος του Fight Impunity είναι ο Pier Antonio Panzeri, κεντρικό πρόσωπο στην υπόθεση. Ε: Ποιος άλλος εμπλέκεται; Ο Panzeri, Ιταλός πρώην ευρωβουλευτής επίσης από το S&D, ήταν μεταξύ των συλληφθέντων το πρωί της Παρασκευής. Μέχρι το βράδυ, η σύζυγος και η κόρη του συνελήφθησαν επίσης από την ιταλική αστυνομία. Το ένταλμα σύλληψής τους, το οποίο περιήλθε στην κατοχή του Politico, αναφέρει ότι ο Panzeri «παρενέβη πολιτικά σε μέλη που εργάζονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προς όφελος του Κατάρ και του Μαρόκου».
Πρώην κοινοβουλευτικοί βοηθοί, ειδικά εκείνοι που έχουν δεσμούς με την Καταπολέμηση της Ατιμωρησίας, βρίσκονται επίσης υπό έλεγχο. Εκτός από τη σύλληψη του Giorgi η αστυνομία σφράγισε επίσης το γραφείο ενός άλλου κοινοβουλευτικού βοηθού που εργαζόταν για την Καταπολέμηση της Ατιμωρησίας, που επί του παρόντος υπηρετούσε ως βοηθός της Βελγίδας Marie Arena, μέλους του S&D.
Η Arena, η οποία κληρονόμησε την προεδρία της υποεπιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Panzeri και συνεργάζεται στενά με το Fight Impunity, επιβεβαίωσε ότι το γραφείο του βοηθού της ήταν σφραγισμένο. Η Arena είπε ότι η ίδια δεν έχει ανακριθεί από την αστυνομία. Σύμφωνα με το ιταλικό ειδησεογραφικό δίκτυο Ansa, ο Niccolò Figà-Talamanca έχει επίσης τεθεί υπό κράτηση. Είναι ο γενικός διευθυντής μιας άλλης ΜΚΟ, της No Peace Without Justice.
Με επίκεντρο τη διεθνή ποινική δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προώθηση της δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, η οργάνωση εδρεύει επίσημα στη Νέα Υόρκη και τη Ρώμη. Ωστόσο, έχει την ίδια διεύθυνση στις Βρυξέλλες με το Fight Impunity, στη Rue Ducale 41. Η Emma Bonino, πρώην φιλελεύθερη ευρωβουλευτής και υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, ίδρυσε το No Peace Without Justice. Έχει καταχωρηθεί ως επίτιμο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Fight Impunity. Αυτή και η Figà-Talamanca δεν απάντησαν αμέσως στα αιτήματα για σχολιασμό μέσω του Peace Without Justice.
Για να αντιληφθεί κανείς τις διασυνδέσεις του Panzeri, ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Bernard Cazeneuve και ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος αναφέρονταν επίσης ως επίτιμα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Δεν ήταν δυνατή η επικοινωνία με τον Cazeneuve για σχόλιο το Σάββατο. Ο κ. Αβραμόπουλος δεν απάντησε σε αίτημα, αλλά έχει ήδη παραιτηθεί από το ΔΣ της οργάνωσης. Ένα άλλο κορυφαίο όνομα στο τιμητικό συμβούλιο του Fight Impunity, η πρώην επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι, παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο το πρωί του Σαββάτου, σύμφωνα με εκπρόσωπο του Κολλεγίου της Ευρώπης.
Περιορίζεται η υπόθεση στο Ευρωκοινοβούλιο;
Οχι. Συνελήφθη επίσης ο Luca Visentini, ο οποίος μόλις τον περασμένο μήνα έγινε γενικός γραμματέας της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ITUC). Πριν από αυτό, ήταν ο επί μακρόν αρχηγός της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων. (Δεν χρειάστηκε να κινηθεί για τον νέο ρόλο: Τόσο οι παγκόσμιοι όσο και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί έχουν την έδρα τους στην ίδια διεύθυνση στις Βρυξέλλες, στη Rue Albert II.) Τα συνδικάτα οικοδόμων υπήρξαν μερικοί από τους κορυφαίους επικριτές του ιστορικού του Κατάρ σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων ενόψει του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Αλλά ακόμη και πριν αναλάβει ο Visentini, η ITUC ήταν μια αξιοσημείωτη εξαίρεση.
Ο Sharan Burrow, ο προηγούμενος επικεφαλής της ITUC, προέτρεψε τους εξωτερικούς επικριτές της εργατικής νομοθεσίας της χώρας να «πάνε και να ρίξουν μια ματιά στην αλλαγή» σε ένα βίντεο που δημοσίευσε το υπουργείο Εργασίας του Κατάρ τον Ιούνιο.
Γιατί το Κατάρ θέλει να ασκήσει πίεση;
Το εμιράτο του Κόλπου φιλοξενεί το Παγκόσμιο Κύπελλο, αλλά αντί για να βοηθήσει την εικόνα της χώρας, το Μουντιάλ έριξε τους προβολείς στα ζητήματα της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι καταγγελίες για δωροδοκία στη διαδικασία υποβολής προσφορών και οι συνθήκες σκλάβων για τους ξένους εργάτες έριξαν βαριά τη σκιά τους και οι φιλελεύθεροι επικριτές άδραξαν τη στιγμή για να επιτεθούν στη θέση της συντηρητικής μουσουλμανικής χώρας σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών και των LGBTQ+.
Η διατήρηση μιας καλής φήμης είναι ζωτικής σημασίας, καθώς το Κατάρ εργάζεται για να συνάψει συμφωνίες με χώρες της ΕΕ για το φυσικό του αέριο. Στα σκαριά βρισκόταν και απόφαση να δοθεί στους ταξιδιώτες από το Κατάρ δυνατότητα να επισκεφτούν χωρίς βίζα τον χώρο Σένγκεν. Δύσκολα τώρα αυτή θα προχωρήσει.
Πώς ακριβώς έχει υποστηρίξει η Καϊλή το Κατάρ;
Η Καϊλή ήταν αναμφίβολα η επικεφαλής των υπερασπιστών της Ντόχα στο S&D. Στις 24 Νοεμβρίου, για παράδειγμα, καθώς η Ολομέλεια πέρασε ένα ψήφισμα «που αποδοκιμάζει τους θανάτους χιλιάδων μεταναστών εργατών», η Καϊλή πήρε το λόγο για να επαινέσει την «ιστορική μεταμόρφωση» του Κατάρ που επέφερε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Ομοίως, πριν από 10 ημέρες, εμφανίστηκε για να ψηφίσει υπέρ της απελευθέρωσης του καθεστώτος βίζας για το Κατάρ και το Κουβέιτ στην επιτροπή Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου – παρόλο που δεν είναι μέλος της επιτροπής.
Η Καϊλή αποξένωσε επίσης τους Ευρωβουλευτές σε ένα πάνελ αφιερωμένο στη Μέση Ανατολή, όταν οργάνωσε το δικό της ταξίδι αφότου η Ντόχα ακύρωσε την επίσκεψη της ομάδας. Η Αντιπροσωπεία του Κοινοβουλίου για τις Σχέσεις με την Αραβική Χερσόνησο (DARP) σχεδίαζε να πάει στο Κατάρ λίγο πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο τον Νοέμβριο, για να επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις του τουρνουά και να παρακολουθήσει τις αλλαγές της εργατικής νομοθεσίας.
Ωστόσο, με μόλις ένα μήνα ειδοποίηση, το Συμβούλιο της Σούρα ζήτησε η επίσκεψη να αναβληθεί. Αντ ‘αυτού, η Καϊλή πήγε μόνη στο Κατάρ την εβδομάδα που υποτίθεται ότι θα ήταν εκεί η πλήρης αντιπροσωπεία – και επαίνεσε πλήρως τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις του εμιράτου. Σύμφωνα με τον τοπικό Τύπο, είπε ότι ήταν εκεί εκπροσωπώντας 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες που βλέπουν την πρόοδο της χώρας ως εκπροσώπου κοινών αξιών.
«Πήγαινε πίσω από την πλάτη μου», είπε η Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Hannah Neumann, που βρίσκεται στο τιμόνι της DARP. Η Ντόχα «δεν ήθελε την ομάδα που θα είχε μια ισορροπημένη θέση» και «αντ’ αυτού προσκάλεσε την Καϊλή, γνωρίζοντας ότι οι δηλώσεις της θα ήταν λιγότερο επικριτικές».
Το σκάνδαλο του Κατάρ θα μπορούσε να είναι «η πιο κραυγαλέα υπόθεση» διαφθοράς που έχει δει το Κοινοβούλιο εδώ και χρόνια, δήλωσε ο επικεφαλής της Διεθνούς Διαφάνειας, Michiel van Hulten. Ο Alberto Alemanno, καθηγητής Νομικής στο HEC Paris, το χαρακτήρισε «το πιο συγκλονιστικό σκάνδαλο ακεραιότητας στην ιστορία της ΕΕ». Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Ντάνιελ Φρόιντ, συμπρόεδρος της διακομματικής ομάδας του Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς, το χαρακτήρισε ως ένα από τα «πιο σοβαρά σκάνδαλα διαφθοράς στις Βρυξέλλες τις τελευταίες δεκαετίες». Ο Βαν Χούλτεν είπε ότι το Κοινοβούλιο έχει δημιουργήσει μια «κουλτούρα ατιμωρησίας… με έναν συνδυασμό χαλαρών οικονομικών κανόνων και ελέγχων και παντελούς έλλειψης ανεξάρτητης (ή μάλιστα οποιασδήποτε) εποπτείας δεοντολογίας». Ο Alemmano προειδοποίησε επίσης ότι ίσως αυτό να η «κορυφή του παγόβουνου», ελπίζοντας ότι μια συσσώρευση σκανδάλων θα δημιουργούσε πολιτική ώθηση για ένα ανεξάρτητο σύστημα ηθικής.
