Του Γιώργου Φωκιανού
[email protected]
«Ηγεμονία, χρήματα, ισχύς και πετρέλαιο» αποτελούν τέσσερις λέξεις – έννοιες οι οποίες όσο διαφορετικές και αν είναι, δημιουργούν μια δυναμική που -καλώς ή κακώς- έχει εντυπωθεί στην πολιτική τα τελευταία 200 χρόνια και έχει δημιουργήσει από πολέμους και ταραχές, όσων εποφθαλμίουν περαιτέρω δύναμη, μέχρι την «ευημερία» -ουσιαστική ή μη- όσων εκμεταλλεύονται την εν λόγω δυναμική. Η ανατολική Μεσόγειος δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την εξίσωση, με τις φυσικές ενεργειακές πηγές να αποτελούν «μήλον της έριδος» για τις χώρες που βρίσκονται στην περιοχή, αλλά και άλλες που θέλουν να «επιβάλλουν» τον νέο ενεργειακό χάρτη.
Η διεθνής ανάγκη εξασφάλισης ενεργειακών πρώτων υλών για την κάλυψη των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών θέτει το ενεργειακό ζήτημα στη γεωπολιτική σκακιέρα και επηρεάζει την Ελλάδα -τουλάχιστον- τα τελευταία 45 χρόνια, με το θερμόμετρο στις σχέσεις με τη γειτονική Τουρκία να ανεβαίνει πολλές φορές, εξαιτίας και αυτής της παραμέτρου.
Στο πλαίσιο της αναζήτησης νέων ενεργειακών πηγών, η τουρκική συμπεριφορά στην ανατολική Μεσόγειο ορίζεται -σύμφωνα με εμπειρογνώμονες- με τη διαρκή προβολή ισχύος σε περιφερειακό επίπεδο και ως άμεση προτεραιότητα και στόχος πρώτης γραμμής αποτελεί η αποκλειστική πρόσβαση στους υδρογονάνθρακες και η ανάδειξη της Άγκυρας ως του βασικού ενεργειακού κόμβου της ευρύτερης περιοχής.
Στην προσπάθεια «προβολής ισχύος» εντάσσεται και η υπογραφή του Μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης, που ναι μεν δεν παράγει κάποιο νομικό αποτέλεσμα, όπως διαμηνύει η Αθήνα, ωστόσο, αμφισβητεί ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Στις τουρκικές διεκδικήσεις καταγράφεται η αμφισβήτηση του 70% της ΑΟΖ της Κύπρου και του 25% της ελληνικής ΑΟΖ, με την απειλή του Casus Belli να στέκει πάνω από την Ελλάδα ως «δαμόκλειος σπάθη».
Με την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή να κλιμακώνεται η «απάντηση» της Αθήνας στην Άγκυρα –παρά τα αντιθέτως λεγόμενα– αποτελεί η ανακοίνωση για την υπογραφή στην Αθήνα, στις 2 Ιανουαρίου, της Διακρατικής Συμφωνίας από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέτζαμιν Νετανιάχου και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, για τον ενεργειακό αγωγό EastMed.
Η έντονη κινητικότητα σε σχέση με τον εν λόγω αγωγό, που σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου, μέσω Ελλάδας προς την Ευρώπη, εξελισσόταν από την προηγούμενη εβδομάδα και όπως ανέφεραν πηγές με γνώση του θέματος οι χώρες είναι πλέον δεσμευμένες για την υλοποίηση του έργου. Ενός project, που ναι μεν θεωρείται πολύ δύσκολο και τεχνικά, όμως θα αλλάξει τα δεδομένα σε ολόκληρη την περιοχή και θα έχει τεράστια οφέλη για την Ελλάδα.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά η αρχική δυναμικότητα του αγωγού θα είναι 10 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, ενώ το αρχικό του κόστος υπολογίζεται στα 6 με 7 δισ. ευρώ. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, πρόκειται για ένα έργο ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας.
Η κίνηση αυτή αντιμετωπίζεται θετικά από τις κυβερνήσεις των κρατών από τα οποία θα διέρχεται, αλλά και από τις ΗΠΑ, που επιδιώκουν να σταματήσει η ενεργειακή συνεργασία της Ρωσίας με ευρωπαϊκές χώρες και στο πλαίσιο αυτό αναφέρεται και ο νόμος «EastMed Act». Ο νόμος, δηλαδή, που θέτει σε σημαντικό επίπεδο την ενεργειακή και στρατιωτική συνεργασία των ΗΠΑ με Ισραήλ – Ελλάδα – Κύπρο, και προκρίνει μια σειρά από μέτρα όπως την προώθηση των αγωγών «Trans Adriatic Pipeline» και «EastMed», καθώς και σταθμών για τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Με βάση αυτές τις εξελίξεις, εμπειρογνώμονες σημειώνουν πως η Τουρκία όσο θα αισθάνεται περιθωριοποιημένη και αποκλεισμένη, από την άποψη του άμεσου ελέγχου και της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, τόσο περισσότερο θα αντιδρά με νευρικότητα, προβάλλοντας αξιώσεις, όχι μόνο στην ανατολική Μεσόγειο και στην Κύπρο, αλλά και στο Αιγαίο.
