Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
@VasKostoulas
Το πρόταγμα της ιδεολογικής πυγμής κονταροχτυπήθηκε με την προσέγγιση της στρατηγικής σύνθεσης στο στρατόπεδο της ΝΔ. Με τη διαφορά ότι το πρώτο τεστ αυτογνωσίας, διενεργήθηκε ατύπως και κατά τύχη, μόλις 11 ημέρες πριν από την εκλογή προέδρου, χάρη σε μια πρωτοβουλία της δεξαμενής σκέψης Forum 2020. Η εκδήλωση «Το μέλλον της Κεντροδεξιάς στην Ευρώπη και την Ελλάδα» λειτούργησε εκ των πραγμάτων ως υποκατάστατο του διαλόγου που δεν έγινε ποτέ στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Κεντροδεξιά όπως Αριστερά
«Δηλαδή ποιος ρήμαξε στους φόρους την αστική τάξη στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη; Η Αριστερά; Η Κεντροδεξιά το έκανε». Πρόκειται για τη χαρακτηριστική αποστροφή του πρώην υπουργού Ανδρέα Ανδριανόπουλου, ο οποίος διερωτήθηκε σε τι διαφέρει σήμερα πρακτικά η Κεντροδεξιά από την Αριστερά στα καθαρά οικονομικά. Παρατήρησε δε το φαινόμενο «η Αριστερά να χαρακτηρίζει νεοφιλελεύθερη μια Κεντροδεξιά που δεν διανοείται καν να ταυτιστεί με τον νεοφιλελευθερισμό». Ο ίδιος στηλίτευσε τη στάση της ΝΔ κατά την εφαρμογή των μνημονίων την οποία και συμπύκνωσε ως εξής: «Το ΔΝΤ μου τα λέει. Εγώ δεν τα θέλω. Αλλά η κατάσταση είναι έκτακτη», υπογραμμίζοντας ότι «η ιδεολογία είναι εργαλείο δουλειάς για να δίνεις λύσεις σε προβλήματα, δεν είναι κοστούμι που το φοράς στις γιορτές».
Αντίθετη άποψη εξέφρασε ο βουλευτής Γιώργος Κουμουτσάκος, ο οποίος είπε χαρακτηριστικά πως «η ιδεολογία δεν είναι εργαλείο αλλά εργαλειοθήκη, από την οποία βγάζεις κάθε φορά το κατάλληλο εργαλείο» και συμπλήρωσε ότι «αν η ΝΔ περιχαρακωθεί σε μια λογική ιδεολογικής καθαρότητας, τότε δεν θα γίνει ξανά μεγάλη παράταξη». Ο ίδιος, στον απόηχο της φασιστικής επίθεσης την οποία δέχτηκε πρόσφατα στην πλατεία Συντάγματος, μίλησε για «προϋποθέσεις εισόδου σε μια σκοτεινή περίοδο με όχημα τον λαϊκισμό, τον μαύρο και τον κόκκινο», εντοπίζοντας σε αυτό το πεδίο την πρόκληση για την Κεντροδεξιά στην Ελλάδα και την Ευρώπη. «Η ακροδεξιά ΧΑ και η “ultra” δεξιά των ΑΝΕΛ αγγίζουν ένα 10-11%. Αυτό είναι το θέμα που θα πρέπει να μας απασχολήσει. Χωρίς, όμως, να γίνουμε σαν αυτούς για να τους νικήσουμε», σημείωσε μεταξύ άλλων.
Καθαρότητα ή σύνθεση;
«Η στρατηγική σύμφωνα με την οποία η ελληνική κοινωνία είναι αριστερόστροφη και άρα θα πρέπει να προβούμε σε ελιγμούς και να μετακινηθούμε προς το κέντρο είναι λάθος και είναι στρατηγική ήττας», διαμήνυσε από την πλευρά του ο βουλευτής και πρώην υπουργός Μάκης Βορίδης, διατυπώνοντας τη θέση ότι «η ΝΔ πρέπει να μπει στη μάχη των ιδεών και να προσπαθήσει να πείσει όσο το δυνατόν περισσότερους για το δικό της πρόγραμμα».
Σε διαφορετικό μήκος κύματος, ο πρώην υπουργός Ευριπίδης Στυλιανίδης δήλωσε ότι ο ίδιος δεν έχει τον παραμικρό ενδοιασμό να συνεργαστεί αν χρειαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ «για το καλό της χώρας», παρατηρώντας ότι «η Κεντροδεξιά κέρδιζε μάχες όταν είχε ανοιχτές αγκαλιές». Προϋπόθεση για αντίστοιχες συνεργασίες έθεσε τη συμφωνία πάνω σε «συγκεκριμένη ατζέντα».
Από την πλευρά του ο βουλευτής και πρώην υπουργός Κωστής Χατζηδάκης αναγνώρισε ότι η ΝΔ «πράγματι είχε υποστείλει τη σημαία της ιδεολογίας της, με φοβικά σύνδρομα απέναντι στην Αριστερά», δηλώνοντας «ναι στη μάχη της ιδεολογίας αλλά και των χειροπιαστών παραδειγμάτων». Στο πλαίσιο αυτό μίλησε για την ανάγκη μετάβασης «από τον λαϊκισμό της μεταπολίτευσης σε ένα πιο ώριμο, φιλελεύθερο μοντέλο», μεταξύ άλλων, μέσω της καταπολέμησης του πελατειακού κράτους και της διαφθοράς, της δημιουργίας μιας Ελλάδας των ευκαιριών, της αποτελεσματικότητας των δημόσιων πόρων και της μετάλλαξης της ΝΔ σε ένα κόμμα συλλογικό και ανανεωμένο.
H περίοδος 2004 – 2009
Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Θανάσης Διαμαντόπουλος στάθηκε στην πολιτική της διακυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, η οποία χαρακτηρίστηκε από «υπερβολικό δανεισμό και υπεράριθμες προσλήψεις» και παράλληλα «σπατάλησε την ευκαιρία» της Συνταγματικής Αναθεώρησης του 2009. Όλα αυτά, σύμφωνα με τον κ. Διαμαντόπουλο, παρά το γεγονός ότι «η φιλελεύθερη συντηρητική παράταξη ήταν διαχρονικά η παράταξη του ρεαλισμού».
Στο σημείο εκείνο τον λόγο έλαβε από το κοινό ο πρώην υπουργός Δημήτρης Σιούφας, απαντώντας ότι πράγματι η τότε κυβέρνηση της ΝΔ ανέλαβε δημόσιο χρέος ύψους 198 δις το 2004 και παρέδωσε δημόσιο χρέος ύψους 298 δις το 2009, «αλλά αυτά τα 100 δις ήταν για πληρωμές χρεών παλιότερων ετών και μόνο τα 8 δις ήταν επιπλέον δανεισμός». Πρόσθεσε επίσης πως το εθνικό εισόδημα παραδόθηκε αυξημένο, «γι’ αυτό και το χρέος βρισκόταν περίπου στο 115% του ΑΕΠ», και οι καταθέσεις ανέρχονταν σε 200 δις. Όσο για τις προσλήψεις; «Όλοι έκαναν προσλήψεις», σχολίασε, σημειώνοντας ειδικά για τις μονιμοποιήσεις συμβασιούχων από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο ότι εφαρμόστηκαν «κατά τον ευρωπαϊκό κανόνα». Αναφορικά με τη Συνταγματική Αναθεώρηση ο κ. Σιούφας επέρριψε την ευθύνη – της μη συναίνεσης – στην τότε αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ.
Ο κ. Διαμαντόπουλος, μεταξύ άλλων, ανταπάντησε στον κ. Σιούφα ότι σύμφωνα με τη δική του πληροφόρηση ο επιπλέον δανεισμός εκείνης την περιόδου ανέρχονταν για την ακρίβεια στο 1/3 της συνολικής επιβάρυνσης και σε κάθε περίπτωση «η συντηρητική παράταξη έπρεπε τότε όχι απλώς να μην επιβαρύνει περαιτέρω την πορεία του δανεισμού, αλλά αντιθέτως να την αντιστρέψει». Ο ίδιος επισήμανε, ως προς την απουσία συναίνεσης του ΠΑΣΟΚ στη διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης, ότι η ΝΔ «έπρεπε να την αποσύρει και να τη φέρει ξανά όταν θα υπήρχε συναίνεση».
Λίφτινγκ ή πράξη θυσίας;
Ο πολιτικός επιστήμονας Λευτέρης Κουσούλης, εκφράζοντας τη θέση ότι η Κεντροδεξιά στην Ελλάδα «χρειάζεται μια θυσιαστική πράξη για να θεμελιώσει ένα νέο ξεκίνημα», πρότεινε την «αυτοκατάλυση της ΝΔ μέσα από τα όργανα του κόμματος» και τη διενέργεια νέων ιδρυτικών πράξεων. Ο κ. Κουσούλης μίλησε για ένα κόμμα στο οποίο επικρατεί «ένα σύστημα σχέσεων εξάρτησης και εξουσίας φεουδαρχικού τύπου», προσθέτοντας ότι η Κεντροδεξιά στην Ελλάδα έχει «λατρεία για το κράτος» την οποία και χαρακτήρισε «κοινό θεμελιώδες στοιχείο με την Αριστερά». Ο ίδιος υπογράμμισε ότι, σε αντίθεση με το κλίμα το οποίο ενίοτε καλλιεργείται, η Ευρώπη δεν καταρρέει. «Λαοί που σφάχτηκαν μεταξύ τους και τώρα πορεύονται μαζί εύλογα αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προσπάθεια της συνύπαρξης. Αλλά η Ευρώπη παραμένει στην πρωτοπορία του ελεύθερου κόσμου».
«Και πότε θα ξανασηκωθούμε όρθιοι;», διερωτήθηκε μεταξύ άλλων ο κ. Κουμουτσάκος, σχολιάζοντας την πρόταση του κ. Κουσούλη για επανεκκίνηση της ΝΔ μέσω της αυτοδιάλυσης του κόμματος, για να καταλήξει: «Πρέπει να αλλάξουμε εν κινήσει».
Ανδρέας Ανδριανόπουλος
Διαφωνώ με τη λογική της ιδεολογικής «σούπας». Κανείς δεν θα έρθει να σε στηρίξει, αν ξέρει ότι αυτό που λες «σέρνεται» από τη συγκυρία. Έφυγα από τη ΝΔ όταν μου είπαν ότι δεν είμαστε ούτε σοσιαλιστές, ούτε νεοφιλελεύθεροι. Είπα ότι δεν γίνεται. Άκουγα: «Καλά τα λέει, αλλά έχει άδικο. Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί, αλλά έχει άδικο». Εκεί ήταν που άνοιξα την πόρτα και βγήκα.
Κωστής Χατζηδάκης
Είμαι υπέρ ενός αρχηγού ο οποίος θα λέει την αλήθεια, θα είναι σοβαρός και αξιόπιστος. Άρα είμαι υπέρ ενός «αντι-Τσίπρα», δηλαδή ενός αρχηγού ο οποίος θα είναι το ακριβώς αντίθετο του Τσίπρα. Ακόμη κι ένα μεγάλο κομμάτι της ΝΔ δεν έβλεπε τα στοιχεία που είχε μπροστά της! Τα στοιχεία που «γυρνούσαν» και σε συνδυασμό με τις εξελίξεις που ακολούθησαν έκαναν την Ευρώπη να μην πιστεύει στα μάτια της με τους ελληνικούς χειρισμούς.
Μάκης Βορίδης
Επί τόσα χρόνια, ένας ιδεολογικός μηχανισμός, από τα ΜΜΕ, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, έως την άρχουσα διανόηση και την οικογένεια, έκανε την ελληνική κοινωνία να σκέφτεται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Αν δεν δώσουμε λοιπόν τη μάχη για το αξιακό σύστημα, και τον Μέσι να φέρουμε για αρχηγό, δεν θα καταφέρουμε τίποτα.
Λευτέρης Κουσούλης
Ζητούμενο σήμερα στην Ελλάδα είναι πώς η κεντροδεξιά θα αναζωογονηθεί ώστε να σταθεί απέναντι στη σημερινή «κυβέρνηση των ερειπίων». Όπου υπάρχει πολιτική, υπάρχει σύγκρουση. Όπου δεν υπάρχει σύγκρουση, υπάρχει η εξουσία του ενός.
Θανάσης Διαμαντόπουλος
Τα τελευταία χρόνια μειώθηκαν αισθητά οι ιδεολογικές ταυτίσεις, κεντροδεξιές και κεντροαριστερές. Αυτό οδηγεί στην επιτάχυνση της αλλαγής των κυβερνητικών σχημάτων που με τη σειρά της συνεπάγεται τη χαμηλή αποτελεσματικότητα διακυβέρνησης. Αυτή με τη σειρά της ενισχύει τις αντιευρωπαϊκές, αντισυστημικές δυνάμεις.
Ντόρα Μπακογιάννη
Για πρώτη φορά μετά από καιρό συζητάμε πραγματικά. Η ΝΔ δεν έχει μάθει στις δημοκρατικές διαδικασίες. Στην εποχή του ίντερνετ οι αποφάσεις δεν μπορεί να είναι αποφάσεις ενός ανθρώπου. Ο κόσμος θα έρθει στη ΝΔ για τις ιδέες της, αφού του εξηγήσουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις στοχεύουν κατεξοχήν στο μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Αν δεν αλλάξει δομές και πρακτικές, όποιος και αν εκλεγεί πρόεδρος, η ΝΔ θα έχει κάνει μια τρύπα στο νερό. Ήταν τεράστιο λάθος που είχα συμφωνήσει σε αυτόν τον τρόπο εκλογής προέδρου. Όχι επειδή δεν κατάφερα να εκλεγώ, αλλά επειδή όλοι σήμερα γνωρίζουμε τις αδυναμίες του. Αν θέλουμε να σπάσουμε τη διαπλοκή, οι μονοεδρικές αποτελούν τη μόνη απάντηση. Στην Αθήνα εκλέγεσαι μόνο αν είσαι τηλεοπτικός αστέρας. Έχουμε μάθει από τα λάθη μας και έχουμε μέλλον. Και πρέπει να έχουμε μέλλον, για το καλό της χώρας.
Θοδωρής Ρουσόπουλος
Η κεντροδεξιά φλερτάρει με ένα αφηρημένο κέντρο που δεν έχει διακριτά χαρακτηριστικά, με ζητούμενο την ανέλιξη στην εξουσία. Είμαι σίγουρος ότι δεν θα υπήρχε ο σημερινός προβληματισμός στην κεντροδεξιά αν δεν είχε προηγηθεί το εκλογικό δυσμενές αποτέλεσμα. Δεν χρειάζεται απλώς ένας αρχηγός, αλλά ένας αρχηγός που θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός. Θα πρέπει πρώτα να φτιάξουμε τους θεσμούς που θα τον φέρουν στη διακυβέρνηση. Στη Δύση επιτυχημένος ηγέτης είναι ο ηγέτης που υπηρετεί τους θεσμούς. Προβληματικό το γεγονός ότι στις εσωκομματικές εκλογές θα ψηφίσει όποιος θέλει. Διαπράττουμε το ίδιο λάθος με το 2009. Χρειάζεται ορισμένο εκλογικό σώμα. Αυτήν τη στιγμή δεν γνωρίζουμε ποιοι θα ψηφίσουν. Χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για συζήτηση πριν από τις εκλογές.
Σάκης Ιωαννίδης
Δεν είχαμε στέρεα ιδεολογική βάση. Δυσκολευόμαστε να εισχωρήσουμε στις δυναμικές ηλικίες. Τη δεκαετία του ’80 το ΠΑΣΟΚ έβαλε τον λαϊκισμό στο DNA της ζωής του τόπου. Εμείς από την πλευρά μας δεν προσπαθούσαμε να πείσουμε για τις θέσεις μας. Η ΝΔ δεν συζητούσε και δεν εκπαίδευε ουσιαστικά τα στελέχη της σε θέματα πολιτικών, στρατηγικής και ιδεολογίας.
Νίκος Καραχάλιος
Η Κεντροδεξιά στην Ευρώπη φέρνει αποτελέσματα. Στη Βρετανία, ο Κάμερον επικράτησε. Στην Ισπανία, οι Podemos δεν τα καταφέρνουν. Στην Κύπρο, η εφαρμογή του μνημονίου ολοκληρώνεται με επιτυχία. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα μετριοπαθές, ανοιχτό σε φιλελεύθερες ιδέες.
Κώστας Τζαβάρας
Όταν με την κυβέρνηση Σαμαρά αφήσαμε τις μεταρρυθμίσεις, ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μπορούσε να επικρατήσει καλύτερα στις υπόλοιπες παραμέτρους.
Η συζήτηση βασίστηκε πάνω σε άξονες ερωτημάτων όπως τα εξής:
- «Πώς άλλαξαν την εικόνα τους οι Άγγλοι Συντηρητικοί και κέρδισαν κόντρα σε όλες τις προβλέψεις τις τελευταίες εκλογές;»
- «Πώς αντιμετωπίζουν οι Ισπανοί του Partido Popular την επίθεση των Podemos;»
- «Πώς βγαίνουν απο τα “μνημόνια” η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, τη στιγμή που εμείς υπογράφαμε το 3ο κατά σειρά;»
- «Χρειάζεται ιδεολογικό επαναπροσανατολισμό η ΝΔ ή καλύπτεται από τη διαχρονική ιδρυτική διακήρυξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή;»
- «Μπορούν να υπάρχουν “τάσεις” και “συνιστώσες” σε ένα αστικό κόμμα; Ποιες μπορεί να είναι αυτές;».
Στο πρώτο πάνελ συμμετείχαν ο βουλευτής Γιώργος Κουμουτσάκος, ο πρώην υπουργός Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο πρώην υπουργός Θοδωρής Ρουσόπουλος και ο πολιτικός επιστήμονας Λευτέρης Κουσούλης. Στο δεύτερο πάνελ συμμετείχαν ο πρώην υπουργός Ευριπίδης Στυλιανίδης, ο βουλευτής και πρώην υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, ο βουλευτής και πρώην υπουργός Μάκης Βορίδης και ο πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Σάκης Ιωαννίδης. Από το κοινό που παρακολούθησε την εκδήλωση παρέμβαση έκαναν η βουλευτής και πρώην υπουργός Ντόρα Μπακογιάννη, καθώς και ο πρώην υπουργός Δημήτρης Σιούφας, ο πρώην υπουργός Θοδωρής Ρουσόπουλος και ο βουλευτής και πρώην υπουργός Κώστας Τζαβάρας. Τα πάνελ συντόνισαν ο πρόεδρος του Forum 2020 Νίκος Καραχάλιος και η δημοσιογράφος Ράνια Τζίμα.
