Του Στράτου Στρατηγάκη
Οι έφηβοι δεν είναι απληροφόρητοι για την οικονομική κρίση που ζούμε περισσότερο από επτά χρόνια τώρα. Τη ζουν καθημερινά στο σπίτι τους. Βλέπουν τους γονείς τους να φοβούνται για τη δουλειά τους (αν έχουν) και φυσικά αυτό τους επηρεάζει. Βλέπουν τα χρήματα να είναι δυσεύρετα κόσμο να χρωστάει και κόσμο να μαζεύει πράγματα από τα σκουπίδια.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον καλούνται να ονειρευτούν και να σχεδιάσουν το μέλλον τους. Έμφυτη είναι η αισιοδοξία σ’ αυτή την ηλικία, που μερικοί τη λένε και άγνοια κινδύνου. Αυτό που τελικά δείχνει τι σκέφτονται και σε τι ελπίζουν είναι οι επιλογές σπουδών που κάνουν. Αυτό προσπαθούμε να διερευνήσουμε στην παρούσα έρευνα. Μελετήσαμε τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού τους δελτίου. Η πρώτη προτίμηση είναι η έκφραση αυτού που ονειρεύονται τα παιδιά. Πρόκειται για τη σχολή των ονείρων τους, αυτή που θα επέλεγαν αν δεν υπήρχαν πανελλήνιες εξετάσεις. Συγκρίναμε τις πρώτες προτιμήσεις του 2009, τη χρονιά των εκλογών, του λεφτά υπάρχουν και της πληροφορίας ότι στην Αμερική ξέσπασε οικονομική κρίση, αλλά η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη. Η σύγκριση έγινε με τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων του έτους 2017. Οκτώ χρόνια μετά η κρίση έχει εμπεδωθεί και ο κόσμος έχει απελπιστεί από τη διαρκή μείωση των εισοδημάτων του και την καταστροφή του κοινωνικού κράτους.
Η σύγκριση μας επιτρέπει να εξάγουμε σημαντικά συμπεράσματα και να αντιληφθούμε τι ονειρεύεται η σημερινή νεολαία. Στον πίνακα έχουμε ομαδοποιήσει τις σχολές, σύμφωνα με το επιστημονικό τους αντικείμενο, που σημαίνει δεν προσπαθούμε να διερευνήσουμε και τις προτιμήσεις ως προς την πόλη σπουδών. Ξέρουμε ότι κυριαρχεί η λογική σπουδές στον τόπο μας, με μερικές εξαιρέσεις, όπως τις σχολές υψηλού ανταγωνισμού που οι υποψήφιοι σκέφτονται ας περάσω και ας είναι σε όποια πόλη να’ ναι. Στην δεύτερη στήλη φαίνεται ο αριθμός των υποψηφίων που επέλεξαν να σπουδάσουν αυτό το επιστημονικό αντικείμενο ως πρώτη επιλογή το 2017. Δηλαδή πόσοι υποψήφιοι δήλωσαν κάποιο από τα τμήματα Ιατρικής ως πρώτη επιλογή, για παράδειγμα. Στην Τρίτη στήλη βλέπουμε τον αντίστοιχο αριθμό υποψηφίων το 2009. Στην τέταρτη στήλη βλέπουμε τη διαφορά των δύο ετών που συγκρίνουμε και στην τελευταία στήλη βλέπουμε το ποσοστό της μεταβολής.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία που προέκυψαν είναι ότι τα δύο τμήματα Ανώτερης Τουριστικής Εκπαίδευσης στη Ρόδο και την Κρήτη που δεν είναι ισότιμα με ΤΕΙ, δεν είναι δηλαδή Ανώτατες Σχολές αποτέλεσαν τη σχολή των ονείρων 467 υποψηφίων, έναντι μόνο 37 το 2009. Δείγμα ότι κάποιοι υποψήφιοι με μέτρια βαθμολογία αποφάσισαν να αναζητήσουν το μέλλον τους στον τουρισμό, θεωρώντας ότι θα έχουν αυξημένες πιθανότητες να βρουν εργασία.
Αυτό που περιμέναμε ότι με την οικονομική κρίση οι νέοι θα αναζητήσουν τη σταθερότητα που προσφέρουν πια μόνο οι στρατιωτικές και οι αστυνομικές σχολές δεν επαληθεύτηκε από τα στοιχεία. Την αστυνομία μπορούσαν να επιλέξουν φέτος σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι από όποια ομάδα προσανατολισμού και αν προέρχονταν, ενώ το 2007 μόνο όσοι επέλεγαν τα οικονομικά, που απαιτούσαν εξτρά μαθήματα. Παρ’ όλα αυτά είχαμε μείωση κατά 60% των πρώτων προτιμήσεων. Αντίθετα στη σχολή Ευελπίδων είχαμε αύξηση 60%. Δεν είχαμε, δηλαδή, πολύ μεγάλη αύξηση, όπως αναμέναμε και είχαν άλλες σχολές που δεν φαίνεται να έχουν καλές επαγγελματικές προοπτικές. Στα τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού είχαμε αύξηση των πρώτων προτιμήσεων κατά 109.5%, παρότι έχουμε πληθώρα γυμναστών που πολύ δύσκολα βρίσκουν εργασία.
Ένα μεγάλο μέρος των υποψηφίων, που σημειώνουν πολύ υψηλές επιδόσεις, φαίνεται να έχει αποφασίσει να μεταναστεύσει αλλά θέλει να το κάνει με καλούς όρους, συνεπώς θεωρεί και τις σπουδές ως προετοιμασία για τη μετανάστευση. Έτσι επιλέγουν σπουδές που επαγγελματικά είναι κορεσμένες στην Ελλάδα, αλλά έχουν ζήτηση στο εξωτερικό. Δείτε τη μεγάλη αύξηση στις πρώτες προτιμήσεις για τα τμήματα Βιολογίας, που άγγιξε το 190%. Το εντυπωσιακότερο στοιχείο σ’ αυτή την κατηγορία είναι η αύξηση στην Ιατρική, που είναι εντυπωσιακή: 2.986 υποψήφιοι περισσότεροι από το 2009 επέλεξαν την Ιατρική ως τις σπουδές των ονείρων τους. Είναι γνωστό ότι έχουμε πάρα πολλούς γιατρούς, τους περισσότερους από κάθε άλλη χώρα, είναι γνωστό ότι οι νέοι γιατροί μας αντιμετωπίζουν πολλά επαγγελματικά προβλήματα, αλλά οι νέοι μας όχι μόνο επιμένουν αλλά αυξάνονται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Άνοδο πρώτων προτιμήσεων έχουν και οι άλλες σχολές των επιστημών υγείας, αλλά η Ιατρική ξεπερνά κάθε φαντασία.
Μεγάλη άνοδος παρατηρείται στις πρώτες προτιμήσεις για τις σχολές Πληροφορικής, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, Μηχανολόγων, Χημικών Μηχανικών και Χημικών, κάτι που δεν συμβαίνει με τη Φυσική και τα Μαθηματικά. Λογικό αν σκεφτούμε ότι η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία και οι υποψήφιοι δεν ξέρουν ότι η Φυσική και τα Μαθηματικά αποτελούν το υπόβαθρο όλων των εξελίξεων. Απλά επιλέγουν πιο εφαρμοσμένες επιστήμες. Σημειώστε την αύξηση κατά 412,39% στις πρώτες προτιμήσεις για τα ΤΕΙ Τεχνολογίας Τροφίμων που υπόσχονται εργασία στη βιομηχανία τροφίμων που, ευτυχώς, ακόμη καλά κρατεί.
Στις θεωρητικές σχολές έχουμε έκρηξη της ζήτησης για σπουδές ψυχολογίας, μεγάλη αύξηση στη Νομική και μικρή μείωση στις φιλολογίες. Αύξηση και στις σχολές Ιστορίας.
Οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι Πολιτικοί Μηχανικοί που εμφάνισαν μείωση της ζήτησης κατά 70% και τα Παιδαγωγικά που έχουν μείωση κατά 60% περίπου. Οι πρώτοι πληρώνουν την κατάρρευση του κατασκευαστικού τομέα και οι δεύτεροι την απουσία διορισμών δασκάλων τα τελευταία χρόνια. Βέβαια το 2009 είχαμε έκρηξη της ζήτησης για παιδαγωγικά, αφού παρουσιάστηκε έλλειψη δασκάλων λόγω της ίδρυσης των ολοήμερων δημοτικών. Συνεπώς δεν εκπλήσσει η μείωση της ζήτησης για Παιδαγωγικές Σπουδές. Βρίσκονται στο επίπεδο ζήτησης της δεκαετίας του 2000.
Στις οικονομικές σπουδές δεν έχουμε αξιόλογες μεταβολές. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η αύξηση κατά 267,45% στις σχολές του Εμπορικού Ναυτικού, Πλοιάρχων και Μηχανικών. Φαίνεται ότι σταθερά ανά τους αιώνες όταν ο Έλληνας έχει δυσκολίες στρέφεται στη θάλασσα.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η κρίση έφερε μεγάλες αλλαγές στις επιλογές σπουδών των υποψηφίων. Επιλέγουν σπουδές που θα τους δώσουν δουλειά στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Όσο πιο καλοί μαθητές είναι τόσο πιο έτοιμοι εμφανίζονται να ανοίξουν τα φτερά τους για άλλες πολιτείες. Η οικονομική πορεία της χώρας μας, η ανεργία των νέων και οι μισθοί πείνας που παίρνουν οι νέοι εργαζόμενοι, μάλλον τους δικαιώνουν.
