Του Στράτου Στρατηγάκη
Mαθηματικού – ερευνητή
[email protected]
Στην εποχή της υπερεξειδίκευσης και των πιστοποιημένων γνώσεων ποια είναι η σημασία των γενικών γνώσεων; Οι περισσότεροι πια τις υποτιμούν πιστεύοντας ότι δεν τους χρειάζονται. Το επιχείρημα είναι πως ό,τι θέλεις θα το βρεις στο Google. Η αλήθεια είναι ότι οι γενικές γνώσεις πιστοποιούνται μόνο από το απολυτήριο λυκείου, αλλά αυτό έχει γίνει αναξιόπιστο με την υπερπαραγωγή αριστούχων. Έτσι βλέπεις παιδιά, αλλά και μεγαλύτερους, με άριστα στο απολυτήριο να μη μπορούν να ξεχωρίσουν αν η Μυτιλήνη είναι νησί ή πόλη και πολλά άλλα παρόμοια να δημιουργούν προβληματισμό.
Στην εποχή της χρησιμοθηρίας οι γνώσεις αυτές πολλοί πιστεύουν ότι δεν μπορούν να βοηθήσουν στην καριέρα, οπότε είναι άχρηστες. Οι μαθητές από όλο και μικρότερες ηλικίες χωρίζουν τα μαθήματα σε “χρήσιμα” και “άχρηστα”, κατανέμοντας το χρόνο τους ανάλογα με τις επιλογές τους, στην προσπάθεια να φτάσουν στο στόχο τους. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται αγράμματοι άνθρωποι που διασύρονται στην παραμικρή ερώτηση, πέρα από το lifestyle, που θα τους υποβάλεις. Κυκλοφορούν στο YouTube αποσπάσματα από τηλεοπτικές εκπομπές όπου λοιδορούνται διάφοροι για τις απαντήσεις που δίνουν στις ερωτήσεις γνώσεων ή επικαιρότητας που τους υποβάλει ο ρεπόρτερ. Και αν το πρόβλημα της αγραμματοσύνης έχει διογκωθεί τα τελευταία χρόνια, πάντα υπήρχε.
Πριν από 10 χρόνια ακριβώς προκηρύχθηκε από το ΑΣΕΠ ένα τεστ γενικών γνώσεων και δεξιοτήτων που σκοπό είχε να αποτελέσει ένα πρόσθετο κριτήριο για την πρόσληψη υπαλλήλων στο δημόσιο. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι συμμετέχοντες στο τεστ ήταν 103.247 υποψήφιοι εκ των οποίων οι 69.243 ήταν πτυχιούχοι Πανεπιστημίων ή ΤΕΙ. Οι ηλικίες τους ήταν από 21 έως 40 ετών για τη μεγάλη τους πλειοψηφία. Οι 100 ερωτήσεις του τεστ περιελάμβαναν τα πάντα. Ας δούμε μερικές ενδεικτικές ερωτήσεις.
1. Πέντε πελάτες εξυπηρετούνται αυτή τη στιγμή ατομικά στα πέντε ταμεία που διαθέτει μία τράπεζα. Είσαστε το τέταρτος στην ενιαία και μοναδική ουρά αναμονής. Πόσοι πελάτες πρέπει να ολοκληρώσουν την ατομική τους εξυπηρέτηση για να αρχίσει η δική σας;
Η σωστή απάντηση είναι τέσσερις και τη βρήκε μόνο το 37,55% των υποψηφίων.
2. Μία αντλία αδειάζει μια υδατοδεξαμενή διαστάσεων 8x8x8 μέτρα σε 8 ημέρες. Πόσες ημέρες χρειάζεται για να αδειάσει μία υδατοδεξαμενή 4x4x4 μέτρα;
Η σωστή απάντηση είναι μία ημέρα και το ποσοστό επιτυχίας ήταν 37,66%.
3. Κατατάξτε με χρονολογική σειρά τα ιστορικά γεγονότα (Α-Δ) ξεκινώντας από το παλαιότερο:
Α. η διακήρυξη της Αμερικάνικης Ανεξαρτησίας
Β. η Γαλλική Επανάσταση
Γ. η Οκτωβριανή Επανάσταση
Δ. η Ελληνική Επανάσταση του ’21.
Η σωστή απάντηση ήταν Α-Β-Δ-Γ και απάντησε σωστά μόνο το 26,33% των υποψηφίων.
Το τεστ περιελάμβανε, δηλαδή, ερωτήσεις από όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Κατανόησης κειμένου, Ιστορίας, απλών εφαρμογών μαθηματικών, μονάδες μέτρησης, αλλά και ερωτήσεις κοινής λογικής, όπως το παράδειγμα με την ουρά στην τράπεζα. Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά, δείχνοντας ότι το πρόβλημα με την εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι καινούριο.
Ένα τέτοιο τεστ είχε προταθεί ως ένα από τα κριτήρια εισαγωγής και πριν από περίπου 20 χρόνια με το σύστημα Αρσένη. Ποτέ δεν εφαρμόστηκε γιατί οι αντιδράσεις ήταν πολλές. Δεν μπορούσε να δεχτεί η κοινή γνώμη μία εξέταση χωρίς διδακτέα ύλη.
Το ερώτημα είναι αν ένα τέτοιο τεστ θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για το νέο σύστημα εισαγωγής, που κυοφορείται στο Υπουργείο Παιδείας και αν η Ελληνική κοινωνία είναι τώρα ώριμη να το δεχτεί. Στο δεύτερο ερώτημα αδυνατώ να απαντήσω. Ως προς τη χρησιμότητά του πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να εξετάζουμε αυτά που διδάσκονται στο σχολείο σε όλη τη διάρκεια φοίτησης του μαθητή, τη γενική παιδεία δηλαδή, χωρίς να παίρνουμε τους βαθμούς του σχολείου ως κριτήριο επιτυχημένης εκμάθησης και χωρίς να βάζουμε την παπαγαλία ως αντικειμενικό μέτρο σύγκρισης. Γιατί έχει αποδειχθεί ότι όταν χρησιμοποιούμε τη βαθμολογία ως κριτήριο αποτίμησης της δουλειάς στο σχολείο κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, αφού καταλήγουμε να έχουν όλοι οι μαθητές 20 σε όλα τα μαθήματα.
Ας αφήσουμε τους εκπαιδευτικούς να εργαστούν απαλλαγμένοι από την πίεση να βάλουν σε όλους τους μαθητές 20, κοροϊδεύοντας τους πάντες και ευτελίζοντας την αξία του απολυτηρίου λυκείου, και ας βρούμε άλλους τρόπους να αποτιμήσουμε τη δουλειά που έκανε ο μαθητής στο σχολείο. Ένα τέτοιο τεστ ίσως είναι η απάντηση στην προσπάθεια να μετρήσουμε τι έμαθε ο μαθητής στο σχολείο, χωρίς να μετράμε τους βαθμούς, που είναι απολύτως αναξιόπιστοι.
