Από την έντυπη έκδοση
Tου Τζιμ Ο’ Νιλ,
πρώην πρόεδρος της Goldman Sachs Asset Management και πρώην υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, πρόεδρος του Chatham House και μέλος της Πανευρωπαϊκής Επιτροπής για την Υγεία και την Αειφόρο Ανάπτυξη.
Από την περασμένη άνοιξη είχε γίνει ξεκάθαρο ότι μια γρήγορη και σημαντική ανάκαμψη θα ακολουθούσε την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία, χάρη στη μαζική ανταπόκριση μέσω της δημοσιονομικής και της νομισματικής πολιτικής των δυτικών κυβερνήσεων και στη μεγάλη πιθανότητα εμφάνισης αποτελεσματικών εμβολίων. Και καθώς τα επιστημονικά στοιχεία υπέρ των νέων εμβολίων έκτακτης ανάγκης που έχουν εγκριθεί εξακολουθούν να συσσωρεύονται (ειδικά στις αρχές του τρέχοντος έτους), το ίδιο έκανε και η πιθανότητα μιας ισχυρής ανάκαμψης.
Όπως έχω προαναφέρει, όλοι οι πιο αξιόπιστοι κυκλικοί μακροοικονομικοί δείκτες έχουν δείξει ότι η ανάκαμψη βρίσκεται εν εξελίξει. Ξεκίνησε από την Κίνα και στη συνέχεια έγινε ορατή στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενη από το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης. Τα τελευταία μηνιαία εμπορικά δεδομένα της Νότιας Κορέας (που δημοσιοποιήθηκαν στις αρχές αυτού του μήνα) ενισχύουν περαιτέρω αυτήν την τάση, υποδηλώνοντας τεράστια ετήσια ανάπτυξη 40% – το ισχυρότερο ποσοστό σε τουλάχιστον μια δεκαετία. Αν και ο ετήσιος ρυθμός ευνοείται από την αδύναμη βάση του Απριλίου του 2020, ωστόσο επιβεβαιώνει ότι το παγκόσμιο εμπόριο ανακάμπτει έντονα.
Παρά τους απογοητευτικούς μακροοικονομικούς δείκτες που αναφέρθηκαν αυτόν τον μήνα στις ΗΠΑ -όπου τα δεδομένα για τις νέες θέσεις εργασίας του Απριλίου και η έρευνα για τις υπεύθυνες παραγγελίες υποχώρησαν σε σχέση με τις προσδοκίες-, πολλοί αναλυτές από πλευράς πωλήσεων εξακολουθούν να αναθεωρούν ανοδικά τις εκτιμήσεις τους για το ΑΕΠ του 2021. Όμως τι θα ακολουθήσει;
Τι γίνεται με τις αναδυόμενες
Ένας σημαντικός παράγοντας που διαμορφώνει την πορεία της ανάκαμψης είναι φυσικά οι περιοχές όπου η Covid-19 εξακολουθεί να μαίνεται. Πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες εξακολουθούν να υφίστανται σημαντική πίεση. Στην Ινδία επί του παρόντος βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος, αν και σίγουρα δεν είναι η μόνη χώρα. Θα πρέπει πλέον να έχει γίνει προφανές σε όλους ότι ακόμη και οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της διάθεσης εμβολίων -όπως η χώρα μου, το Ηνωμένο Βασίλειο- δεν θα απαλλαχθούν από τον ιό έως ότου εμβολιαστεί ολόκληρος ο παγκόσμιος πληθυσμός. Όπως έχουμε δει, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, μια χώρα μπορεί να ελέγξει τον ιό (ακόμη και χωρίς εμβόλια), αλλά μόνο εάν είναι πρόθυμη να αποκλειστεί από τον υπόλοιπο κόσμο – μια στρατηγική που δεν μπορεί να διατηρηθεί επ’ αόριστον.
Η B.1.617.2 στο Ηνωμένο Βασίλειο
Εν τω μεταξύ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η άφιξη της ανησυχητικής μετάλλαξης που πιστεύεται ότι προέκυψε από την Ινδία -η B.1.617.2- σημαίνει ότι τις επόμενες δύο εβδομάδες θα εμφανιστούν στοιχεία ζωτικής σημασίας για τη συνεχιζόμενη αποτελεσματικότητα των εμβολίων AstraZeneca και Pfizer κατά νέων μεταλλάξεων του ιού. Περισσότερες τέτοιες δοκιμές για περισσότερες μεταλλάξεις είναι πιθανό να γίνουν τους επόμενους μήνες και πιθανώς τα επόμενα χρόνια.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί ακόμη να ειπωθεί ότι η ανάκαμψη βρίσκεται σε στέρεη βάση. Ωστόσο, είμαι ακόμη αισιόδοξος, κρίνοντας από τα προκαταρκτικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα εμβόλια θα εξακολουθήσουν να είναι αποτελεσματικά. Επιπλέον, η διανομή των εμβολίων στις περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα στον κόσμο φαίνεται ότι θα επιταχυνθεί σημαντικά κατά το β΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
Εκτός από τον συνεχώς εξελισσόμενο ιό, ένας άλλος αυξανόμενος κίνδυνος είναι ότι οι οικονομικές συνθήκες θα «συσφίξουν». Σαν ένα καλοκουρδισμένο ρολόι, το επενδυτικό γνωμικό «πούλα τον Μάιο και φύγε» ήρθε στο επίκεντρο αυτόν τον μήνα, εξαιτίας των φόβων για τον πληθωρισμό – την άλλη πλευρά της ισχυρής κυκλικής ανάκαμψης. Στις ΗΠΑ οι τιμές καταναλωτή τον Απρίλιο αυξήθηκαν κατά 4,2% σε ετήσια βάση, προκαλώντας αναταράξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Προσωρινή η άνοδος
Συντονισμένοι στο ίδιο μήκος κύματος, οι αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ χαρακτήρισαν την άνοδο των τιμών ως προσωρινή, γεγονός που υποδηλώνει ότι σκοπεύουν να είναι προσεκτικοί αναφορικά με μια ενδεχόμενη αλλαγή στη νομισματική πολιτική. Ωστόσο, πολλοί παράγοντες της αγοράς δεν αισθάνονται σίγουροι ότι η Fed μπορεί να προβλέψει τον πληθωρισμό με μεγαλύτερη ακρίβεια απ’ ό,τι μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε άλλος ή ότι θα συνεχίσει να διατηρεί την τρέχουσα θέση της.
Δικαιολογούνται τέτοιες ανησυχίες; Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε έναν άλλο δείκτη που έχω παρακολουθήσει για ένα σημαντικό μέρος της επαγγελματικής μου καριέρας: την πενταετή έρευνα για τις προσδοκίες του πληθωρισμού του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι της Fed αναφέρονται συχνά σε αυτόν τον δείκτη, επειδή από καιρό τείνει να είναι πιο σταθερός από τους υπόλοιπους δείκτες. Συγκεκριμένα, προσφάτως έχει αυξηθεί και επομένως θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά. Αν πρόκειται να υπερβεί το 3% ή να επιταχυνθεί περαιτέρω, υποψιάζομαι ότι η Fed μπορεί να αρχίσει να αλλάζει γνώμη.
Πέρα από αυτούς τους δύο βραχυπρόθεσμους παράγοντες, υπάρχουν επίσης σημαντικές διαρθρωτικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα αυτής της ανάκαμψης, ειδικά εάν ορισμένες επιλογές της πολιτικής επιδεινώσουν την απειλή του πληθωρισμού. Σε πολλές δυτικές χώρες, υπάρχει μια ευρεία αντίληψη -μεγάλο μέρος της δικαιολογείται από τα στοιχεία- ότι η ανισότητα στο εισόδημα και στον πλούτο είναι πολύ υψηλή. Ως εκ τούτου, οι εκλεγμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα βρίσκονται υπό ισχυρή πίεση να ακολουθήσουν αναδιανεμητικές πολιτικές.
Παρόλο που δικαιολογούνται τέτοιες πολιτικές, θα πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλα για να συμβάλουν ή να εμφανιστούν παράλληλα με την αύξηση της παραγωγικότητας σε πολλές χώρες. Σε αντίθετη περίπτωση, θα δημιουργήσουν περαιτέρω ανησυχίες στις χρηματοπιστωτικές αγορές, όπου υπάρχουν ήδη ανησυχίες για τα τρέχοντα επίπεδα των κρατικών δαπανών.
Δεδομένων των τεράστιων συγκεντρώσεων στα ομόλογα και τα χρηματιστήρια από την άνοιξη του 2020, η σημερινή μεταβλητότητα δεν προκαλεί έκπληξη. Όσο για εκείνους που ακολούθησαν το γνωμικό «πούλα τον Μάιο και φύγε», θα περιμένουν τώρα την ιπποδρομία St. Leger Stakes στη Βρετανία τον Σεπτέμβριο, οπότε υποτίθεται ότι θα επιστρέψει η ηρεμία.
Copyright: Project Syndicate, 2021 www.project-syndicate.org
