Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο διάσημος τότε καθηγητής Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ, οικονομολόγος αλλά και σοσιαλδημοκράτης πολιτικός, σ’ ένα εντυπωσιακό άρθρο του για την ανάπτυξη είχε ισχυρισθεί ότι αυτή είναι πρωτίστως θέμα κοινωνικού δυναμισμού. Κατ’ αυτή την έννοια, υποστήριζε ότι ο δυναμισμός του αμερικανικού καπιταλισμού οφειλόταν στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ ήταν μια χώρα ανθρώπων που διώχθηκαν από την Ευρώπη και μεταναστών που αναζητούσαν μια καλύτερη ζωή.
Στο πλαίσιο αυτής της θεωρίας ο Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ τόνιζε ότι όταν από μια χώρα φεύγουν τα πιο δυναμικά παιδιά της, αυτό είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις. Από τη μια πλευρά χάνει ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο δεν μπορεί να αξιοποιήσει, από την άλλη όμως αποκτά… πηγές πλούτου εκτός αυτής.
Παράλληλα όμως, η έξοδος αυτή, στο εσωτερικό της χώρας δημιουργεί την αφύπνιση του ρόλου της μεσαίας τάξης. Στην ουσία δηλαδή η μετανάστευση αφυπνίζει. Και αυτό είναι… μέγα ζητούμενο στη σημερινή Ελλάδα μετά την κρίση.
Το καίριο και απόλυτα ζωτικό πρόβλημα της χώρας δεν είναι το πόσο αργά ή γρήγορα θα αποβιώσουν οι εβδομηντάρηδες συνταξιούχοι της. Η πραγματική πρόκληση είναι πώς θα υπάρξει στους κόλπους της πραγματικός οικονομικός δυναμισμός, για να μπορέσει η χώρα αυτή να έχει εκ νέου ανάπτυξη και παραγωγή εισοδήματος. Όλα τα άλλα είναι κενά λόγια φτώχειας. Η σημερινή κατάσταση, από την άποψη αυτή, κάθε άλλο παρά σε οράματα οδηγεί. Ιδού γιατί.
Κάπου 400.000 Νεοέλληνες έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία χρόνια σε αναζήτηση καλύτερης τύχης εκτός αυτής. Καλά έκαναν. Ανέλαβαν την ευθύνη του εαυτού τους και έτσι έπρεπε.
Κάποιοι βρίσκονται στη Silicon Valley στην Αμερική, κάποιοι άλλοι στα Τεχνολογικά Πάρκα της Αυστραλίας. Ακολουθούν τους δρόμους που ανοίγει η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, προετοιμάζοντας το μέλλον. Και ευχόμαστε να πετύχουν και να διαπρέψουν.
Κύριο ατού τους στην προσπάθειά τους η αρετή και η τόλμη. Για να το πούμε πιο απλά, όλοι αυτοί οι συμπατριώτες μας θέλουν να προκόψουν, δεν περιμένουν τίποτε ούτε από το κράτος ούτε από το πελατειακό σύστημα. Η προκοπή και η αναζήτησή της είναι το όραμά τους.
Ένα όραμα, όμως, που η εγχώρια πολιτική εξουσία δεν το θέλει καθόλου. Δεν θέλει απέναντί της ανθρώπους που επιλέγουν να σκέπτονται ελεύθερα. Επιδίωξή της είναι να έχει υπηκόους. Γι’ αυτό και δεν κάνει τίποτα ώστε οι Έλληνες του εξωτερικού να μπορούν να ψηφίζουν. Τους φοβάται. Δεν είναι υποτακτικοί, όπως αυτοί που περιμένουν επιδόματα και πολιτικά βολέματα. Άρα, δεν ψηφίζουν με κριτήριο την προσωπική προκοπή, αλλά τη συνολική. Ωστόσο, οι καιροί αλλάζουν και μάλιστα πολύ γρήγορα. Οι νέοι που φεύγουν, αντί να αποκοιμίζουν την κοινωνία την αφυπνίζουν. Και αυτό είναι μια πολύ σοβαρή εξέλιξη.
Η κοινωνία μας πρέπει να αφυπνισθεί και να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα, να καταλάβει σε ποιον κόσμο πορεύεται και πώς θα μπορέσει να σταθεί στους κόλπους του. Όσο ποτέ άλλοτε, πρέπει να υπάρξει μία Ελλάδα της προκοπής. Μία Ελλάδα που θα αντισταθεί στην ημιμάθεια, την εθελοτυφλία, την εξαπάτηση και την επαιτεία μέσω των επιδείξεων κακομοιριάς.
Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια ο κόσμος των επιχειρήσεων θα περάσει μία περίοδο έντονων διαρθρωτικών αλλαγών. Με ολοένα και εντατικότερους ρυθμούς, οι κλάδοι της οικονομίας κατευθύνονται όχι από τις εταιρείες, τα μονοπώλια και τους ρυθμιστικούς φορείς, αλλά από ανταγωνιστικά οικοσυστήματα. Εκείνοι που θα αποδεχθούν πρώτοι την αλλαγή, θα αναδειχθούν νικητές.
Όπως πολύ εύστοχα είπαν στην τελευταία Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ ο καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος και ο πρόεδρος Θόδωρος Φέσσας, το νέο επιχειρείν είναι από τη φύση του αντιγραφειοκρατικό, αντισυντεχνιακό και, βεβαίως, πολύ πιο διαφανές και ηθικό από γνωστά πρότυπα του παρελθόντος.
Δεν χωρά πλέον καμία αμφιβολία ότι βρισκόμαστε στην εποχή ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Αυτό που συνάπτεται ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τους ανθρώπους της προκοπής.
Παρατηρώντας κανείς τον κόσμο μας διαπιστώνει ότι, παντού, όλο και περισσότεροι νέοι θέλουν να δουλέψουν για δικό τους λογαριασμό. Θέλουν να έχουν τα μεγαλύτερα δυνατά περιθώρια αυτονομίας. Η ψηφιακή τεχνολογία και οι αναρίθμητες εφαρμογές της προσφέρουν πάμπολλες ευκαιρίες, καθώς και νέα επιχειρηματικά πρότυπα. Τα επιδόματα και οι κρατικές προστασίες, για τους νέους, θα έρχονται σε δεύτερη μοίρα.
«Στον νέο κόσμο στον οποίο ήδη έχουμε εισέλθει», μας έλεγε πρόσφατα φίλος καθηγητής φιλοσοφίας στο Βέλγιο, «η ψηφιακή απελευθέρωση αξιοποιεί πρωτίστως τους έμψυχους πόρους και δευτερευόντως τους υλικούς. Δημιουργεί ωστόσο και νέες υποχρεώσεις, γιατί η ελευθερία δεν είναι ασυδοσία, αλλά ευθύνη».
