Από την έντυπη έκδοση
Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
[email protected]
Εντός της εβδομάδας αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή ο νέος εκλογικός νόμος, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα για την ανάδειξη αυτοδύναμης κυβέρνησης με ποσοστό γύρω στο 37%. Εν ολίγοις πρόκειται για μια παραλλαγή του αποκαλούμενου «νόμου Παυλόπουλου» (3636/2008) που έχει εφαρμοστεί σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις της προηγούμενης δεκαετίας. Πιο συγκεκριμένα, αμφότερα τα εκλογικά συστήματα θέτουν ως απώτατο όριο για την αυτοδυναμία το 40,4%, το οποίο όμως μειώνεται αρκετά κάτω από το 40% όσο φθίνει το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που δεν εκπροσωπούνται στη Βουλή (εξαιτίας του ορίου του 3%).
Στα χρόνια της εφαρμογής του το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα επέτρεψε τη συγκρότηση κυβερνήσεων (αυτοδύναμων ή συνεργασίας) με ποσοστό γύρω στο 40%. Το 2013, μετά την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ είχαν άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία με αθροιστικό ποσοστό γύρω στο 42%. Το 2015 οι ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κυβέρνησαν αρχικά με αθροιστικό ποσοστό 41% (Ιανουάριος) και στη συνέχεια με 39% (Σεπτέμβριος). Και σήμερα η κυβέρνηση της Ν.Δ. διαθέτει άνετη πλειοψηφία με ποσοστό ελάχιστα κάτω από το 40%.
Πρόκειται για ένα σύστημα που σύμφωνα με διαπρεπείς πολιτικούς επιστήμονες της χώρας χαρακτηρίζεται «εσφαλμένα» ή «ψευδεπίγραφα» ως «ενισχυμένη αναλογική». Και αυτό γιατί δεν ενισχύει το αναλογικό στοιχείο της εκπροσώπησης (σε σύγκριση με την απλή αναλογική) αλλά το αποδυναμώνει. Αντίθετα, αυτό που ενισχύεται είναι ο βαθμός στρέβλωσης της αναλογικότητας, δηλαδή η διαφορά του ποσοστού που επιτυγχάνει ένα κόμμα στις κάλπες με το ποσοστό των εδρών που κερδίζει στη Βουλή.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το νέο εκλογικό σύστημα διακρίνεται από χαρακτηριστικά πλειοψηφικού. Και μόνο το γεγονός ότι το 37% των ψηφισάντων πολιτών μπορεί να εκλέξει κυβέρνηση σε βάρος της θέλησης του υπόλοιπου 63% των ψηφισάντων, αρκεί για να το επιβεβαιώσει.
Δεν υπάρχει, βέβαια, κάτι αθέμιτο σε αυτό. Κάθε κυβέρνηση, βάσει του Συντάγματος, έχει το δικαίωμα να προωθεί εκλογικά συστήματα που είτε στοχεύουν στην ανάδειξη σταθερών κυβερνήσεων (αρχή των πλειοψηφικών συστημάτων), είτε εστιάζουν στην αναλογική εκπροσώπηση των ψηφοφόρων (αρχή των αναλογικών συστημάτων).
Αυτό που πρέπει, όμως, να κατανοήσουμε επιτέλους στη χώρα μας είναι η ανάγκη να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Και η αλήθεια είναι ότι το νέο εκλογικό σύστημα δεν «διασφαλίζει» την αναλογικότητα.
