Όλοι οι εκπαιδευτικοί και όλοι όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση λένε ότι δεν μπορεί να γίνονται αλλαγές στην τελευταία τάξη του Λυκείου, αφήνοντας τα προηγούμενα 11 χρόνια ίδια. Δεν υπάρχουν περιθώρια ούτε να αλλάξεις αυτά που διδάσκεις, ούτε να αλλάξεις τους μαθητές, που στην τελευταία τάξη έχουν ξεκάθαρες σχέσεις με το σχολείο και τη μάθηση (από κακές έως άριστες) που δύσκολα αλλάζουν.
Όλα αυτά δεν αποτελούν απλά θεωρίες. Με την ανακοίνωση της διδακτέας και εξεταστέας ύλης των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2019 δημιουργήθηκε ένα καλό παράδειγμα αυτού που όλοι λέμε. Στην αρχική ανακοίνωση της διδακτέας και εξεταστέας ύλης περιλαμβανόταν στην ύλη η Στατιστική και οι Πιθανότητες. Στην ορθή επανάληψη της ύλης αυτά τα κεφάλαια αφαιρέθηκαν.
Το πρώτο ζήτημα έχει να κάνει με τις ορθές επαναλήψεις των αποφάσεων του Υπουργείου Παιδείας. Είναι πάρα πολλές και δείχνουν την τσαπατσουλιά με την οποία αντιμετωπίζονται τα θέματα. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η ένταξη των τμημάτων στα Επιστημονικά Πεδία για το Γενικό Λύκειο και στις ομάδες για τα ΕΠΑΛ. Είχαν κάνει λάθος στα ονόματα των τμημάτων στα ΕΠΑΛ, χρησιμοποιώντας ονόματα που έχουν αλλάξει. Φυσικά το διόρθωσαν, αλλά κάθε φορά που έχουμε ορθή επανάληψη, εκτός από την αυτονόητη συγγνώμη για το λάθος, που δεν υπάρχει πουθενά, δεν υπάρχει και καμία σημείωση για τις μεταβολές, αναγκάζοντάς μας να ψάχνουμε γραμμή – γραμμή να δούμε τι άλλαξε. Καμία έγνοια για αποτελεσματικότητα και πολλές ώρες χαμένες για το τίποτα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι και η ουσία του θέματος. Όταν αλλάζεις την ύλη μόνο της Γ Λυκείου κάπου κάτι θα αποδειχθεί ασύμβατο και θα υπάρξει πρόβλημα. Το πρόβλημα με την μη διδασκαλία της Στατιστικής και των Πιθανοτήτων είναι ότι χάθηκε η μοναδική ευκαιρία που δινόταν στους μαθητές – πού αργά ομολογουμένως – να μάθουν να διαβάζουν ένα διάγραμμα, να μάθουν τι είναι ο μέσος όρος και άλλα απλά τέτοια πράγματα που χρειαζόμαστε όλοι στην καθημερινότητά μας.
Μέχρι και φέτος οι μαθητές τα διδάσκονταν στα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας, που κανείς δεν παρακολουθούσε από τότε που τέθηκαν εκτός Πανελλαδικών. Θα έμεναν, τουλάχιστον για τους μαθητές της Θετικών Σπουδών και των Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής. Αφαιρέθηκαν και από εκεί με αποτέλεσμα να βάζουμε παιδιά στα Πολυτεχνεία που δεν θα ξέρουν τι είναι ο μέσος όρος, αφού τη Στατιστική ποτέ δεν προλαβαίνουν να τη διδάξουν στο Γυμνάσιο.
Η Στατιστική είναι το χρησιμότερο τμήμα των Μαθηματικών για το γενικό πληθυσμό, γιατί να μπορείς να διαβάσεις ένα γράφημα είναι σημαντικό εφόδιο για οποιονδήποτε πολίτη. Η εξαπάτηση δια των αριθμών είναι πολύ διαδεδομένη. Τουλάχιστον να ξέρουν τα στοιχειώδη. Όταν σου παρουσιάζουν μια χρονοσειρά να εξελίσσεται από τα δεξιά στα αριστερά να καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά. Αλλά και για τα παιδιά που θα σπουδάσουν Ανθρωπιστικές Επιστήμες, ψυχολογία για παράδειγμα, δεν μπορούν να κάνουν καμία έρευνα με ερωτηματολόγιο χωρίς να γνωρίζουν στοιχειώδη στατιστική.
Τα δικά μας παιδιά, όμως, δεν θα ξέρουν τίποτα από όλα αυτά. Θα τα στέλνουμε στο Πανεπιστήμιο αστοιχείωτα. Θα αποφασίζουν να εργαστούν, ως πωλητές για παράδειγμα, και δεν θα μπορούν να διαβάσουν ένα διάγραμμα πωλήσεων, δεν θα καταλαβαίνουν πόσο σημαντικός είναι ο ρυθμός αύξησης των πωλήσεων και άλλα παρόμοια απλά πράγματα της καθημερινότητας.
Οι πιθανότητες μας δίνουν τη δυνατότητα να δούμε για παράδειγμα ότι στο τζόκερ υπάρχουν περισσότερες από 24.000.000 διαφορετικές στήλες, οπότε όταν έχουν παιχτεί 10.000.000 στήλες – που δεν είναι όλες διαφορετικές – το πιο πιθανό είναι να έχουμε τζακπότ και να μην κυκλοφορούν διάφορες θεωρίες συνομωσίας, που έχω ακούσει μέχρι και στην τηλεόραση. Αντί αυτού θα ξέρουν (;) να λύνουν μία εξίσωση τρίτου βαθμού που δεν θα τους χρειαστεί ποτέ στην καθημερινή τους ζωή.
Όλα αυτά γιατί δεν υπήρχε ποτέ σχέδιο, ούτε τώρα υπάρχει φυσικά, για το τι πολίτες θέλουμε να έχουμε. Ποιες γνώσεις θεωρούμε απαραίτητες να έχει ο πολίτης που ζει, εργάζεται και ψηφίζει ανεξάρτητα αν θα σπουδάσει ή όχι. Και επειδή δεν υπήρχε και δεν υπάρχει σχέδιο κάνουμε συνεχώς μπαλώματα. Και από τα συνεχή μπαλώματα έχουμε δημιουργήσει ένα δύσμορφο τέρας που το λέμε εκπαίδευση. Έφτασε πια σ’ ένα σημείο που δεν χωράνε άλλα μπαλώματα. Χρειάζεται στήσιμο από την αρχή. Κάθε χρόνο να αλλάζει και μία τάξη, έτσι ώστε σε δώδεκα χρόνια να έχουμε μία καινούρια εκπαίδευση. Και, φυσικά, πριν τη δωδεκαετία χρειάζεται τουλάχιστον τρία χρόνια για να σχεδιαστεί, επακριβώς, τι θα γίνει τα επόμενα δώδεκα. Έχουμε καμία ελπίδα κάποιος από τους “μονομάχους” των προσεχών εκλογών να σκέφτεται κάπως έτσι. Δεν το πιστεύω.
