Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Το 1946 οι Αμερικανοί άρχισαν να στέλνουν στις ρημαγμένες από τον πόλεμο χώρες της Ευρώπης τρόφιμα που περίσσευαν, μεταξύ των οποίων το τσένταρ του Γουινσκόνσιν. Ήταν μία μικρή πράξη φιλανθρωπίας, η οποία σύντομα εξελίχθηκε σε στρατηγική κατά της σοβιετικής απειλής. Γνώριζαν πολύ καλά ότι μία αδύναμη οικονομικά και κοινωνικά Ευρώπη θα ήταν ευάλωτη.
«Χωρίς περαιτέρω ώθηση και ουσιαστική βοήθεια, η οικονομική, κοινωνική και πολιτική αποσύνθεση θα εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη με φριχτές επιπλοκές για την ειρήνη και την ασφάλεια στον κόσμο… Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο, το οποίο θα βασιστεί σε μία Ευρωπαϊκή Οικονομική Ομοσπονδία στα πρότυπα της τελωνειακής ένωσης» έγραφε ένα χρόνο αργότερα ο υφυπουργός Οικονομικών Γουίλιαμ Κλέιτον, στο υπόμνημά του στον υπουργό Μάρσαλ.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στον Ιούνιο του 1947 στο Σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο μεταξύ άλλων έθεσε τις πρώτες βάσεις για την ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Έγινε γρήγορα αντιληπτό ότι αυτή δεν θα μπορούσε να αφήσει έξω την ηττημένη Γερμανία. Το ίδιο ίσχυε και για το ΝΑΤΟ, που ιδρύθηκε δύο χρόνια αργότερα. Κατά τα λεγόμενα του πρώτου γενικού γραμματέα του, είχε ως στόχο να κρατήσει «τη Ρωσία έξω, τις ΗΠΑ μέσα και τη Γερμανία κάτω».
Εβδομήντα χρόνια μετά οι ΗΠΑ με τον Ντόναλντ Τραμπ στο τιμόνι δεν θέλουν πια να είναι ακριβώς «μέσα». Το είπε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ: Δεν μπορούμε πια να βασιζόμαστε στους άλλους. Πρέπει η Ευρώπη να πάρει την τύχη στα χέρια της. Και πρέπει να διεκδικήσει ρόλο πρωταγωνιστή. Αυτό είναι το νέο δόγμα Μέρκελ.
Θα πρέπει να περιμένουμε λίγο για να δούμε εάν αυτό σημαίνει ότι ο Τραμπ οδηγεί, άθελά του, σε μια πιο ισχυρή Ένωση. Με τον ρόλο του ΝΑΤΟ υπό αμφισβήτηση και τη Βρετανία εκτός, η Ε.Ε. θα μπορούσε να κάνει επιτέλους το βήμα για μία πραγματικά ενιαία εξωτερική, αλλά και αμυντική πολιτική. Δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
Το Βερολίνο θα πρέπει να αντικρούσει πρώτα τις ενστάσεις των ανατολικών χωρών (που σε πολλά ζητήματα εμφανίζονται πιο κοντά στον Τραμπ) και θα πρέπει πάνω απ’ όλα να ανταποκριθεί στο εύλογο αίτημα του Νότου (και όχι μόνο) για μία ένωση ίσων εταίρων. Αν η Ευρώπη δεν θέλει να έχει ανάγκη το αμερικανικό τσένταρ, θα πρέπει να φτιάξει το δικό της «σκληρό τυρί» που δεν θα λιώνει.
