Από την έντυπη έκδοση
Της Μαριάν Τίσεν*
Την τελευταία πενταετία έχουμε επιτύχει αξιοσημείωτη πρόοδο όσον αφορά την κοινωνική Ευρώπη. Η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ, η ζωή και η εργασία στο εξωτερικό έχουν γίνει ευκολότερες και πιο δίκαιες·και οι πατέρες σε ολόκληρη την Ευρώπη μπορούν πλέον να λαμβάνουν άδεια πατρότητας μετ’ αποδοχών. Επιπλέον, τα άτομα με αναπηρία θα έχουν στη διάθεσή τους πιο προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, κάτι που ενισχύει την ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή. Σε πολλούς τομείς η Ευρώπη έχει επιτύχει απτές βελτιώσεις.
Θα καταφέρουμε, όμως, να συνεχίσουμε αυτή την πορεία στο μέλλον; Ζούμε σ’ έναν κόσμο που μεταβάλλεται: η τεχνολογική πρόοδος συντελείται με ρυθμό που σπάνια είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν και η παγκοσμιοποίηση αποτελεί καταλύτη εξελίξεων. Κατά κανόνα οι Ευρωπαίοι δηλώνουν ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Ωστόσο, όταν ερωτώνται για το αύριο, εκφράζουν φόβους για την εργασία τους, τη σύνταξή τους και το μέλλον των παιδιών τους. Ποια είναι η δική μας απάντηση για να αναλάβουμε τον έλεγχο του μέλλοντός μας; Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων. Με τη θέσπιση του πυλώνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έγινε ο πρώτος διεθνής οργανισμός στον κόσμο που κατάρτισε πρόγραμμα σχετικά με το μέλλον της εργασίας. Η ενέργεια αυτή έδωσε περαιτέρω ώθηση για νέες και τολμηρές πρωτοβουλίες.
Στους παράγοντες που θα καθορίζουν ολοένα και περισσότερο το μέλλον των κοινωνιών και των οικονομιών μας συγκαταλέγεται η απόκτηση δεξιοτήτων. Για παράδειγμα, υπάρχουν ήδη ρομπότ που φτιάχνουν πίτσα. Ωστόσο, οι μηχανές αυτές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν εντελώς τους ανθρώπους. Αντιθέτως, οι άνθρωποι θα πρέπει να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες, ώστε να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τα ρομπότ. Και θα χρειαστούμε άτομα για να σχεδιάζουν, να κατασκευάζουν και να επιδιορθώνουν αυτά τα ρομπότ. Εγκαινιάσαμε ένα πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αποκτήσουν τις κατάλληλες δεξιότητες για την αγορά εργασίας και να ζήσουν μια μεστή ζωή. Η ικανότητά μας να αποκτήσουμε νέες δεξιότητες είναι σημαντική – τόσο σ’ αυτόν όσο και σε άλλους τομείς. Γιατί το μέλλον της εργασίας δεν περιορίζεται στην ψηφιακή αλλαγή. Αφορά επίσης τον οικολογικό προσανατολισμό της οικονομίας μας, τις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες και τη δημογραφική αλλαγή, ιδίως τη γήρανση του πληθυσμού.
Ο νέος κόσμος της εργασίας συνεπάγεται επίσης πληθώρα μορφών εργασίας και επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Οι άνθρωποι, αντί να εργάζονται στην ίδια θέση ολόκληρη τη ζωή τους, έχουν πλέον έως και 10 θέσεις εργασίας στο πλαίσιο μιας σταδιοδρομίας. Αντί να εργάζονται για έναν εργοδότη σ’ ένα γραφείο, εργάζονται για μια εφαρμογή ή για μια διαδικτυακή πλατφόρμα με ευέλικτο ωράριο. Το εγχειρίδιο κανόνων μας δεν σχεδιάστηκε για τέτοιες μορφές εργασίας και πρέπει να επικαιροποιηθεί, ώστε η ευελιξία να οδηγήσει στην ανάπτυξη και στην απασχόληση και όχι στην ανασφάλεια και στην επισφάλεια. Εκατομμύρια πολύ ευέλικτοι εργαζόμενοι δεν γνωρίζουν, κατά την έναρξη της σύμβασής τους, εάν προβλέπεται δοκιμαστική περίοδος. Ή λαμβάνουν μόλις την Κυριακή το ωράριο εργασίας τους για την επόμενη εβδομάδα. Έχουμε θεσπίσει νέους κανόνες προκειμένου να καταργηθούν αυτές οι πρακτικές.
Επίσης, δεν είναι πλέον δεδομένο ότι τα άτομα που εργάζονται έχουν πρόσβαση σε κοινωνική προστασία και καλύπτονται σε περίπτωση ασθένειας, ατυχήματος ή γήρατος. Στον δρόμο που άνοιξε ο πυλώνας, οι χώρες της Ε.Ε. έχουν δεσμευτεί ότι θα μεριμνήσουν ώστε όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα να μπορούν να καλύπτονται και να θεμελιώνουν δικαιώματα βάσει εισφορών. Με αυτά και άλλα μέτρα έχουμε περάσει από τα λόγια στις πράξεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπληρώνοντας τις υποσχέσεις του πυλώνα, υψώνει ανάχωμα απέναντι σε νέα κοινωνικά προβλήματα.
Η θητεία μου ως επιτρόπου θα λήξει σύντομα και οι ευρωπαϊκές εκλογές θα καθορίσουν ποιος θα κυβερνά το ευρωπαϊκό πλοίο στο μέλλον. Με τον πυλώνα έχουμε μια πυξίδα για να καθορίσουμε την πορεία μας. Επιπλέον, εφαρμόζουμε ένα σύνολο αυστηρών κανόνων που ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, δεν γνωρίζουν όλοι τα δικαιώματα που έχουν – για παράδειγμα, σε περίπτωση διακρίσεων.
Επομένως, εγκαινιάζουμε μια δράση ευαισθητοποίησης για να υπενθυμίσουμε στους πολίτες ότι η ενωσιακή νομοθεσία τούς προστατεύει από διακρίσεις στον χώρο εργασίας λόγω ηλικίας, φύλου, αναπηρίας, εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων ή γενετήσιου προσανατολισμού.
Υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. όσον αφορά την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες. Στην Ελλάδα, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία είναι από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. (36,2%) και πρέπει να γίνουν πολλά για να διασφαλιστεί η καλύτερη ένταξή τους.
Η εύλογη προσαρμογή έχει καθοριστική σημασία για να μπορούν τα άτομα με αναπηρία να εργάζονται, και η νομοθεσία της Ε.Ε. προβλέπει υποχρεώσεις για τους εργοδότες. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά προκειμένου να δοθεί στα άτομα με αναπηρία ισότιμη θέση στην κοινωνία. Σκοπός αυτής της νέας δράσης ευαισθητοποίησης είναι επίσης να καταδειχθεί ότι, μερικές φορές, απλές τεχνικές και κοινωνικές λύσεις, όπως η τοποθέτηση ράμπας ή η διάθεση εφαρμογής για τη μεγέθυνση της οθόνης, δίνουν τη δυνατότητα πρόσβασης και παραμονής ενός ατόμου με αναπηρία στην αγορά εργασίας.
Το πέρασμα από τα λόγια στις πράξεις σημαίνει επίσης την ανάληψη δράσης για τη δημιουργία μιας δικαιότερης κοινωνίας, που θα βασίζεται στις ίσες ευκαιρίες. Η Ευρώπη, με όλη την πολυμορφία της, έχει πολλά για τα οποία πρέπει να αισθάνεται περήφανη και τουλάχιστον εξίσου πολλά τα οποία θα πρέπει να προσπαθήσει να επιτύχει.
* Επίτροπος, αρμόδια για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, τις δεξιότητες και την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.
