Αλλαγές επί αλλαγών στον τρόπο επιλογής των στελεχών της Εκπαίδευσης

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected]

Αλλαγές επί αλλαγών στον τρόπο επιλογής στελεχών εκπαίδευσης τα τελευταία 36 χρόνια πάνε την Εκπαίδευση κάθε φορά και ένα βήμα πίσω. Αυτό διαπιστώνει η έκθεση του 2020 της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.). Είναι προφανές ότι κάθε κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει τους δικούς της όρους στην επιλογή των στελεχών της Εκπαίδευσης, ώστε, τελικά, να επιλεγούν τα δικά της παιδιά.

Στον πίνακα βλέπουμε ότι μέσα σε 36 χρόνια έγιναν 8 αλλαγές στον τρόπο επιλογής Σχολικών Συμβούλων, μέσος όρος κάθε 4,5 χρόνια. Στους Διευθυντές Εκπαίδευσης και στους Διευθυντές των Σχολείων είχαμε 9 αλλαγές στον τρόπο επιλογής, με μέσο όρο κάθε 4 χρόνια. Οι πρώτες αλλαγές έγιναν τη δεκαετία του 80 από τη νέα, τότε, κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Με την αλλαγή της κυβέρνησης στις αρχές της δεκαετίας του 90, είχαμε αλλαγές στην επιλογή, που άλλαξαν ξανά το 1995 με την επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, για να αλλάξουν ξανά το 2002 με κυβέρνηση του ιδίου κόμματος. Το 2006 με τη ΝΔ στην εξουσία άλλαξε και πάλι ο τρόπος επιλογής των στελεχών, για να αλλάξει για μία ακόμη φορά το 2010 με την επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Από το 2015 έως το 2018 είχαμε νέα αλλαγή του τρόπου επιλογής των στελεχών της Εκπαίδευσης από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αναμένουμε ακόμη μία αλλαγή από τη σημερινή κυβέρνηση, που θα μειώσει ακόμη περισσότερο το μέσο όρο των αλλαγών.

Όλες αυτές οι αλλαγές δεν επιτρέπουν στην Εκπαίδευση να έχει μία σταθερή πορεία. Αν κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση, αλλάζουν τα στελέχη της Εκπαίδευσης μέχρι και το επίπεδο του Διευθυντή Σχολείου (όπως πολύ συχνά γίνεται), δεν μπορούμε να έχουμε μία σταθερή πορεία, ώστε να μπορούν να τεθούν μεσοπρόθεσμοι στόχοι και να επιτευχθούν. Δεν συζητάμε βέβαια για μακροπρόθεσμους στόχους. Έτσι το μόνο που μπορεί να γίνει στην Εκπαίδευση είναι η διαχείριση της καθημερινότητας, που επειδή δεν υπάρχουν στόχοι και όραμα, απλά μπαλώνονται τρέχοντα προβλήματα, με αποτέλεσμα να έχουμε ένα τεράστιο κουρέλι γεμάτο μπαλώματα, χωρίς αρχή μέση και τέλος και να χάνεται το τρένο των αλλαγών που είναι καταιγιστικές στις μέρες μας. Έτσι η Εκπαίδευση γίνεται όλο και πιο δυσκίνητη, αποκτά όλο και μεγαλύτερη απόσταση από την πραγματικότητα και μένει διαρκώς πίσω.

Θίγεται, όμως, και η αξιοπιστία των στελεχών της Εκπαίδευσης, όταν αλλάζουν τα κριτήρια επιλογής κάθε λίγο και λιγάκι. Οι Εκπαιδευτικοί δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη και σεβασμό στους προϊσταμένους τους, αφού γνωρίζουν πολύ καλά ότι έχουν επιλεγεί με κομματικά κριτήρια. Όταν ακούνε ότι αυτά τα στελέχη, που έχουν επιλεγεί με διαδικασίες που κάθε τόσο αλλάζουν θα τους αξιολογήσουν νιώθουν φόβο γιατί δεν ξέρουν τι θα τους ξημερώσει.

Της αξιολόγησης προηγείται η αξιοκρατία. Το τρίπτυχο που πρέπει να διέπει την Εκπαίδευση, και όχι μόνο, είναι Αξιοκρατία, Αξιολόγηση, Αποτελεσματικότητα· τα τρία άλφα. Δε γίνεται να φτάσουμε στην αξιολόγηση, παραλείποντας το πρώτο βήμα που είναι η αξιοκρατία. Δεν μπορεί έτσι να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης, αναγκαία προϋπόθεση για τη σωστή αξιολόγηση, που θα βοηθά τον Εκπαιδευτικό. Γιατί ο Εκπαιδευτικός χρειάζεται βοήθεια. Τα παιδιά και η κοινωνία αλλάζουν ραγδαία και ο Εκπαιδευτικός χρειάζεται πραγματική βοήθεια για να μπορέσει να προσαρμοστεί στις αλλαγές. Δεν εγκαθίσταται κλίμα εμπιστοσύνης με δηλώσεις του τύπου η αξιολόγηση δεν θα είναι τιμωρητική. Χρειάζονται πράξεις για να εγκαθιδρυθεί κλίμα εμπιστοσύνης και να νιώθει ο Εκπαιδευτικός ότι ο αξιολογητής έρχεται για να τον βοηθήσει να γίνει καλύτερος. Το πόσο μεγάλη ανάγκη έχουν οι Εκπαιδευτικοί τη βοήθεια για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα φάνηκε, πιστεύω, με την τηλεκπαίδευση. Πολλές φιλότιμες προσπάθειες έγιναν από πολλούς εκπαιδευτικούς, που έψαχναν μόνοι τους,  που ένιωθαν αυτοδίδακτοι, που ρωτούσαν ο ένας τον άλλο για να τα καταφέρουν, χωρίς καμία βοήθεια και επιμόρφωση από το Υπουργείο Παιδείας.

Έχει γίνει απολύτως απαραίτητο πια να βρεθεί μία λύση και να μην αλλάζουν όλα τα στελέχη της Εκπαίδευσης, μέχρι τους Διευθυντές Σχολείων κάθε φορά που αλλάζει το κόμμα που κυβερνά. Τα στελέχη της εκπαίδευσης είναι αυτά που θα εφαρμόσουν τις πολιτικές. Από την αποτελεσματικότητά τους κρίνεται η εφαρμογή κάθε αλλαγής. Αν τα στελέχη δεν είναι ικανά τίποτα δε μπορεί να πετύχει. Ακόμη και η καλύτερη ιδέα θα διαστρεβλωθεί, θα εφαρμοστεί με κακέκτυπο τρόπο και τελικά θα απαξιωθεί, όπως συμβαίνει χρόνια τώρα. Πόσο μάλλον μία μέτρια ιδέα που μεταφέρθηκε δια της αντιγραφής από άλλη χώρα, όπως είναι τα περισσότερα μέτρα που εφαρμόζονται στην Εκπαίδευση. Είναι, λοιπόν, κρίσιμο μέγεθος η επιλογή των στελεχών για την εφαρμογή οποιασδήποτε πολιτικής και όχι για την εξυπηρέτηση κομματικών φίλων. Πέρα από το ότι δεν υπάρχει σχέδιο στην Εκπαίδευση, αλλά απλή διαχείριση, ακόμη και η διαχείριση είναι προβληματική εξαιτίας της λογικής επιλογής στελεχών. Έτσι η απόσταση από τις άλλες χώρες συνεχώς μεγαλώνει. Σε πρόσφατο άρθρο μας δείξαμε ότι με την Πορτογαλία ξεκινήσαμε μαζί στους διαγωνισμούς PISA το 2000, αλλά μας έχει πια ξεπεράσει κατά πολύ.