Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Δυστυχώς για τους ειδικούς της απο-ανάπτυξης, μετά το προπατορικό αμάρτημα, τα αγαθά κόποις κτώνται. Τα δένδρα του Κήπου της Εδέμ με τα μήλα και λοιπά χυμώδη φρούτα, για να έχουν καρπούς πρέπει κάποιος να βάλει το χεράκι του. Στον δε σημερινό κόσμο, για να μπορούν κάποιοι να συνταξιοδοτούνται στα 50 τους και να εργάζονται… με την ησυχία τους, είναι ανάγκη κάποιοι άλλοι να κάνουν επενδύσεις.
Υπό αυτή την έννοια, η αλυσίδα της οικονομίας δεν είναι διόλου απλή υπόθεση και στην εποχή μας τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο πολύπλοκα.
Και την πολυπλοκότητα αυτή, τον τελευταίο καιρό την επισημαίνουν οι πιο παρεξηγημένοι παραγωγοί πλούτου στη χώρα μας, οι βιομήχανοι. Αυτοί είναι που αντιπροσωπεύουν το 10% του παραγομένου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και το ποσοστό αυτό θέλουν να το ανεβάσουν γιατί η μεταποίηση έχει μια μοναδική ικανότητα να παράγει προστιθέμενη αξία. Η βιομηχανία επίσης ανοίγει αγορές και αυτή είναι που τονώνει την εξωστρέφεια μέσω της προώθησης επώνυμων προϊόντων. «Η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες στον τομέα αυτό», μας λέει ο κ. Νίκος Καραγεωργίου, πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανικής Επώνυμων Προϊόντων (ΕΣΒΕΠ). Προσθέτει δε ότι μόνο μέσω της επώνυμης ζήτησης η ελληνική παραγωγή μπορεί να… τοποθετηθεί και μονιμοποιηθεί στις ξένες αγορές.
Και από αυτή την οπτική γωνία θα πρέπει να τονιστεί ότι στη χώρα τους πολλά πρέπει να γίνουν και πολύ γρήγορα. Τις τελευταίες δεκαετίες αφρόνως και ασκόπως χάθηκε πολύτιμος χρόνος, γεγονός που με τον τρόπο του συνέβαλε και στην παρούσα κρίση.
Όπως επισημαίνει σε τελευταία μελέτη του ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας (ΣΕΒ), «…η Ελλάδα παράγει και εξάγει, αλλά όχι όσο θα μπορούσε. Κατά συνέπεια η συνεισφορά των βιομηχανικών μας εξαγωγών στο παγκόσμιο εμπόριο είναι πενιχρότατη, οι δε συνολικές ελληνικές εξαγωγές δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνον ποσοστό 0,18%. Ακόμα χειρότερα, το ποσοστό αυτό παραμένει καθηλωμένο δεκαετίες τώρα, εξέλιξη που από μόνη της λέει πολλά.
Υπό παρόμοιες συνθήκες έτσι, όσο η παραγωγική βάση δεν διευρύνεται, το εμπορικό έλλειμμα δεν μειώνεται (17,3 δισ. ευρώ το ισοζύγιο αγαθών χωρίς καύσιμα το 2018, έναντι 16,1 δισ. ευρώ το 2017), ενώ ο παραγωγικός ιστός της χώρας (ειδικά οι μμε) δυσκολεύεται να ακολουθήσει ισότιμα τις ραγδαίες εξελίξεις της ψηφιακής εποχής. Όταν μια μεγάλη μεταποιητική επιχείρηση αποχωρεί από την Ελλάδα ή / και μια μεγάλη επένδυση επιλέξει άλλη χώρα, μειώνεται δραστικά το πελατολόγιο των μμε, ειδικά στην περιφέρεια.
Είναι σαφές ότι η «Ελλάδα που παράγει» δεν υστερεί επειδή οι επιχειρήσεις δεν έχουν την ικανότητα να δημιουργήσουν αξία και θέσεις εργασίας, αλλά επειδή συνεχίζει να πλήττεται από αντικίνητρα. Η αποβιομηχάνιση είναι συνέπεια μεταρρυθμιστικών καθυστερήσεων σε ποιότητα θεσμών, βελτίωση διεθνούς επενδυτικής ανταγωνιστικότητας, εξάλειψη αθέμιτου ανταγωνισμού λόγω φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου, ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας, πολιτικές που δεν εγκλωβίζουν σε μικρά επιχειρηματικά μεγέθη, άρση υπερφορολόγησης επιχειρήσεων και εργασίας, μείωση του κόστους χρηματοδότησης μέσα από μείωση του εθνικού κινδύνου (countryrisk), άρση καθυστερήσεων στη δικαιοσύνη, διάθεση κοινοτικών πόρων με γνώμονα την προστιθέμενη αξία και όχι τις δαπάνες κτλ.
Η χώρα μας για δεκαετίες υιοθέτησε πολιτικές που οδήγησαν στην αποδυνάμωση της παραγωγικής βάσης. Ως αποτέλεσμα, η μεταποίηση σήμερα δυσκολεύεται να βρει ταχύ βηματισμό βελτίωσης της συνεισφοράς της στο ΑΕΠ από 9,6% στο 12%.
Ωστόσο, παρά τα προβλήματα της πολυετούς κρίσης, η μεταποίηση παραμένει σημαντική στην οικονομία. Η συμμετοχή της στις εξαγωγές προϊόντων φτάνει το 85% (στο 90% με καύσιμα), με πάνω από 220 εξαγωγικούς προορισμούς και 12% βελτίωση το 2018 (στο 17% με καύσιμα). Αναβαθμίζεται με πάνω από 25 δισ. ευρώ επενδύσεις ακόμα και μέσα στην κρίση, με τις επενδύσεις μηχανολογικού εξοπλισμού να αυξάνονται 16% το 2018.
Σήμερα όμως, η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται μπροστά σε μια σοβαρή πρόκληση. Καλείται πολύ γρήγορα και υπό συνθήκες κρίσης, να περάσει σε μια νέα εποχή, που είναι αυτή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Μπορεί να τα καταφέρει; Θεωρητικά, η απάντηση είναι θετική. Στην πράξη όμως τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα και ασφαλώς πιο πολύπλοκα, γιατί ο κρατισμός που ήδη προκαλεί δεινά στη χώρα, σήμερα καλπάζει. Και αυτός ο καλπασμός σίγουρα δεν προοιωνίζεται κάτι θετικό για την οικονομία που βρίσκεται σε λήθαργο.
