Η παρουσίαση από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Νίκο Δένδια προς την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εξοπλιστικών του νέου μακροπρόθεσμου προγραμματισμού αμυντικών εξοπλισμών, παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Πρόκειται για τον σχεδιασμό στοχευμένων βημάτων και δεν είναι απότοκος συγκυριακών εξάρσεων, οι οποίες προκαλούνται από τη συνειδητοποίηση της ανάγκης να αντιμετωπίσουμε διάφορες κατά καιρούς απειλές, έχοντας προηγουμένως ή αδρανήσει, ή υποτιμήσει την απειλή.
Οι εξοπλισμοί είναι αναμφισβήτητα θέμα μείζονος εθνικής σημασίας, το οποίο συγκεντρώνει (και θα πρέπει να συγκεντρώνει) σχεδόν πάντοτε ομοφωνία, παρά κάποιες επί μέρους αντιρρήσεις ενίων. Κανονικά, θα πρέπει να ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να μη δημιουργούνται μεγάλα και δυσαναπλήρωτα κενά. Οι σχετικές όμως επιλογές, συνεπάγονται και δυσβάσταχτες δαπάνες, οι οποίες, μοιραία, δεσμεύουν και τις επόμενες γενιές. Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονισθεί ότι ένα οπλικό σύστημα είναι ιδιαίτερα δαπανηρό καθ’όλη τη διάρκεια ζωής του, κατά λόγο συχνά πολλαπλάσιο της αρχικής τιμής του. Επί πλέον, τα οπλικά συστήματα, όσο προoδεύουν τεχνολογικά, τόσο δαπανηρότερα καθίστανται. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι ο Norman Augustine, κατ’εξοχήν ειδικός σε αεροδιαστημικά θέματα, (ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της εταιρείας Lockheed Martin και για μια διετία Υφυπουργός Στρατού των ΗΠΑ), φέρεται ως ειπών ότι «οι τιμές των οπλικών συστημάτων θα βαίνουν αυξανόμενες συνεχώς. Κάποια στιγμή θα φθάσουν στο σημείο όπου όλος ο σχετικός προϋπολογισμός θα αρκεί για ένα αεροσκάφος, το οποίο θα χρησιμοποιούν εναλλάξ ο Στρατός, το Ναυτικό και η Αεροπορία»! Ίσως είναι γραφικό το παράδειγμα αυτό, αλλά παρουσιάζει αδρά, mutatis mutandis, μια πραγματικότητα, την οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο ελληνικός λαός, ο οποίος καλό θα είναι να είναι ενήμερος για όλα αυτά.
Στο πλαίσιο τούτο, υπενθυμίζεται πως μεταξύ των σοβαροτέρων λόγων (αν όχι ο σοβαρότερος) , που προκάλεσαν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, συγκαταλέγεται ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών με τις ΗΠΑ και ειδικότερα ο αποκαλούμενος «Πόλεμος των Άστρων». Οι δαπάνες ήταν τόσο υψηλές, που έκαναν ακόμη και μια Υπερδύναμη να «γονατίσει». Βέβαια, το παράδειγμα τούτο είναι ακραίο, διότι η Ελλάς ούτε ΕΣΣΔ είναι, ούτε θα μπορούσε να γίνει. Ωστόσο, έχει έναν πολύ ισχυρό γείτονα, στον οποίο θα πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε θέση να προκαλέσει, αμυνόμενη, τόσο σοβαρή βλάβη, ώστε εκείνος να μη διανοηθεί να της επιτεθεί. Αυτή είναι, εξ άλλου, και η ουσία της αποτροπής. Ως εκ τούτου, η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να δαπανά τεράστια ποσά για εξοπλισμούς, οι οποίοι την αφαιμάσσουν, όσο αναγκαίο και εάν κρίνεται τούτο. Για να αντιληφθούμε με ένα απλό παράδειγμα περί ποιάς τάξης μεγέθους γίνεται λόγος, ένας πύραυλος METEOR, πολυσυζητημένος πρόσφατα, κοστίζει 2 εκατομμύρια € (τιμή 2019) και το κόστος των οπλικών συστημάτων που προτιθέμεθα να αγοράσουμε προκαλεί ίλιγγο. Περισσότερα παραδείγματα περιττεύουν, διότι κατατείνουν στο ίδιο συμπέρασμα.
Γνώμων της επιλογής των διαφόρων οπλικών συστημάτων με τα οποία θα εφοδιασθούν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, θα πρέπει να είναι οι πραγματικές αμυντικές ανάγκες της και οι ειδικότερες συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, όσον αφορά στη γεωγραφία της και στη γειτονία της. Ως παράδειγμα μπορεί εδώ να αναφερθεί πως ένα σκάφος, το οποίο έχει σχεδιασθεί με γνώμονα την παροχή προστασίας σε αεροπλανοφόρα, δεν είναι κατ’ανάγκη ενδεδειγμένο για τη γεωγραφική διαμόρφωση της Ελλάδος.
Συμπαραγωγή οπλικού συστήματος
Βαρύνον κριτήριο θα πρέπει, επίσης, να είναι το ζήτημα της ελληνικής συμμετοχής και συμπαραγωγής του οπλικού συστήματος που θα επιλεγεί. Η συμπαραγωγή αποφέρει κέρδη στην ελληνική οικονομία, αλλά, επίσης, και κάτι ιδιαίτερα σημαντικό: τη δημιουργία δεξιοτήτων στους Έλληνες τεχνικούς οι οποίοι θα συμμετάσχουν στη συμπαραγωγή των συστημάτων. Η τεχνολογία και οι δεξιότητες αυτές είναι πολυτιμότατες για τη χώρα μας, μια κατ’εξοχήν ναυτική δύναμη, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε μια πλειάδα άλλων περιπτώσεων, είτε στο εμπορικό ναυτικό, είτε σε συνεργασίες με άλλες χώρες. Το αυτό ισχύει και για τον Στρατό, αλλά και για την Αεροπορία.
Ο πόλεμος έχει λάβει πλέον νέες, όλο και πιο απειλητικές μορφές. Σύγχρονα και πανάκριβα οπλικά συστήματα εξουδετερώνονται ή καταστρέφονται από μικρότερα, τα οποία κοστίζουν μικρό μόλις κλάσμα της αξίας ων πρώτων. Για τον λόγο αυτό, η χρήση τους είναι εκτεταμένη σε ασύμμετρες συρράξεις. Η φωτογραφία που έκανε τον γύρο του διαδικτύου, με το κατεστραμμένο ισραηλινό άρμα Merkava και τον μαχητή της Hamas να χορεύει επάνω του, κραδαίνοντας μια παλαιστινιακή σημαία, συγκλόνισε τον κόσμο. Τούτο συνέβη κατά την τρομοκρατική εισβολή της Hamas τον Οκτώβριο 2023 και τη θηριωδία που επακολούθησε. Για τους μη επαΐοντες, Merkava σημαίνει ένα από τα ισχυρότερα οπλικά συστήματα του είδους παγκοσμίως, για το οποίο οι Ισραηλινοί είναι υπερήφανοι. Επομένως, ανάλογα οδυνηρή ήταν και η εικόνα που προαναφέραμε. Όταν όπλο ολίγων δεκάδων χιλιάδων δολλαρίων, πλέον, μπορεί να κατισχύσει ενός πανίσχυρου συστήματος κόστους 3,5 – 6 εκατομμυρίων δολλαρίων (και αυτό ισχύει, τηρουμένων των αναλογιών για κάθε είδους οπλικό σύστημα), θεμελιώδεις αλλαγές έχουν συμβεί, που πρέπει να συνυπολογισθούν σε οποιονδήποτε νέο προγραμματισμό.
Αφ’ης στιγμής ξεκινήσει αυτό το απαίσιο πράγμα που ονομάζεται πόλεμος, θέτει τους αντιμαχόμενους ενώπιον της πραγματικής, γυμνής πραγματικότητας και όχι της φτιασιδωμένης, εικονικής, η οποία μέχρι τότε καλλιεργείται με μεγαλαυχίες για παντός είδους σκοπιμότητες. Ο πόλεμος σημαίνει απώλεια ανθρώπινης ζωής και δεν περισσεύουν τα νιάτα. Επίσης, ο κορυφαίος θεωρητικός του πολέμου Carl von Clausewitz τον χαρακτήρισε ως «…..το βασίλειο της αβεβαιότητας. Τρία τέταρτα των παραγόντων επί των οποίων βασίζεται η πολεμική δράση, καλύπτονται από την ομίχλη μιας μεγαλύτερης ή μικρότερης αβεβαιότητας….ο πόλεμος είναι το βασίλειο της τύχης». Εν προκειμένω, δεν πρέπει να λησμονούμε την απώλεια 27 καταδρομέων και 4 αεροπόρων, όταν κατερρίφθη από φίλια πυρά μεταγωγικό αεροσκάφος Noratlas της Π.Α. στην Κύπρο, κατά τις πρώτες ώρες της 22ας Ιουλίου 1974 κατά την επιχείρηση «ΝΙΚΗ». Αντίστοιχα, τουρκικά αεροσκάφη εβύθισαν το τουρκικό αντιτορπιλλικό Kocatepe την 21η Ιουλίου 1974, προκαλώντας την απώλεια 80 ναυτών!
Αναφέρεται εδώ μόνο μόνο η Τουρκία, η οποία ήταν, είναι και θα είναι γείτονάς μας και, δυστυχώς, εν δυνάμει και εχθρός μας, αν και θα ήταν προτιμητέο το αντίθετο (το ίδιο και από μεγάλα τμήματα των δύο λαών, όταν γνωρίζονται μεταξύ τους). Δεν είναι σκόπιμο να αναζητούμε και άλλους εχθρούς.
Πολεμική ετοιμότητα
Ο πόλεμος δεν είναι κοινωνική εκδήλωση, με συγκεκριμένο προγραμματισμό και μπορεί να δείξει το φρικτό πρόσωπό του απροσδόκητα. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να διαπιστώσουμε εν τοις πράγμασι πόσα αξιόμαχα πλοία μπορούν να αποπλεύσουν από τη Σαλαμίνα σε περίπτωση ξαφνικής σύρραξης, πόσα μαχητικά αεροσκάφη κάθε τύπου μπορούν να απογειωθούν, πόσα σκάφη, εν ολίγοις πόσο ετοιμοπόλεμη είναι η χώρας υπό τις παρούσες συνθήκες. Πρέπει να είναι πάντοτε ετοιμοπόλεμη!
Si vis pacem para bellum, ήτοι εάν επιθυμείς την ειρήνη, προετοίμασε τον πόλεμο, όπως έγραφε τον 5ο μ.Χ. αιώνα ο Ρωμαίος Flavius Regetus Renatus. Στο ρητό αυτό, όμως, ας προστεθεί και το si vis pacem, para pacem, ήτοι για να έχεις ειρήνη, προετοίμασε την ειρήνη. Η εποχή μας είναι μια περίοδος αβεβαιότητας και αποδεικνύει ότι λίγοι πολιτικοί ηγέτες έχουν το βλέμμα στραμμένο και προς το μέλλον και όχι μόνο προς κοντόφθαλμες εσωτερικές σκοπιμότητες. Αλλά το μέλλον δεν ανήκει σε όλους αυτούς. Ανήκει στους νέους και ουδείς δικαιούται να το υπονομεύει. Θα είναι όμως τραγικό εάν, «προετοιμάζοντας πόλεμο για να έχουμε την ειρήνη», εν τέλει εξοντώσουμε τον λαό που φιλοδοξούμε να προστατεύσουμε μέσω αυτής! Το κοινωνικό κράτος είναι ένα τεράστιο επίτευγμα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το οποίο μας χωρίζει από τους αιώνες της ανθρώπινης αθλιότητας. Δεν πρέπει λοιπόν να κάνουμε βήματα επιστροφής προς τους αιώνες εκείνους.
Αν και είναι ευκταίο να είναι βέλτιστες για τον τόπο οι νέες αμυντικές επιλογές, δεν πρέπει να τεθούν με το κοινωνικό κράτος σε μια λογική διάζευξης, του τύπου «ή το ένα, ή το άλλο». Με γνώση, εντιμότητα, σύνεση, ευαισθησία, λογική και απεριόριστη αγάπη για τον τόπο και τον λαό του, ακόμη και αυτή η εξίσωση με τόσους αγνώστους μπορεί να λυθεί!
