Μπορείτε να κοιμηθείτε ήσυχοι, να εγκαταλείψετε το καταφύγιό σας και να αφήσετε πίσω τις κονσέρβες και τον ελβετικό σουγιά του «κιτ επιβίωσης», που μας συμβουλεύει η Κομισιόν να ετοιμάσουμε.
Μπορεί το διεθνές κλίμα να μην ήταν ποτέ τόσο ζοφερό μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά ο Γάλλος γεωπολιτικός επιστήμονας και καθηγητής στο Sciences Po Paris, Φρεντερίκ Ενσέλ μας διαβεβαιώνει ότι το σενάριο ενός νέου παγκόσμιου πολέμου δεν πρόκειται να γίνει πράξη. Οι κίνδυνοι μιας γενικευμένης σύγκρουσης παραμένουν πολύ χαμηλοί.
«Είμαστε λιγότερο από ποτέ στα πρόθυρα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου» υποστηρίζει με σιγουριά ο Ενσέλ στο νέο βιβλίο του με τίτλο «La guerre mondiale n’aura pas lieu»- «Ο Παγκόσμιος Πόλεμος δεν θα γίνει», ο τίτλος του βιβλίου στα ελληνικά, που εκδόθηκε πριν λίγες ημέρες στο Παρίσι.
Ο συγγραφέας εκθέτει τους λόγους που, σύμφωνα με τον ίδιο, μας προστατεύουν από ένα μοχθηρό «ριμέικ» των Παγκοσμίων Πολέμων του 1914-1918 και του 1939-1945.
Ο τιμηθείς με το Μεγάλο Βραβείο της Société de Géographie, Ενσέλ, απορρίπτει τους προφήτες της καταστροφής και εξηγεί τους γεωπολιτικούς λόγους που τον καθιστούν αισιόδοξο για το μέλλον.
«Πρώτα απ ‘όλα, στη γεωπολιτική, το χειρότερο δεν είναι ποτέ σίγουρο», γράφει ο Ενσέλ. «Στην ιστορία, έχουμε ήδη δει κρίσεις πιο σοβαρές από αυτήν που βιώνουμε, να επιλύονται μόνες τους. Με απλά λόγια, αυτό συνέβαινε πάντα στην ιστορία, από τις πρώτες πόλεις των Σουμερίων!
Οι στρατιωτικές συγκρούσεις σε μια συγκεκριμένη περιοχή- όπως έχουμε δει εδώ και χρόνια στη Μέση Ανατολή, το Σουδάν ή το Κονγκό- δεν συνεπάγονται το ξέσπασμα του φανταστικού Αρμαγεδδώνα ή το εκτεταμένο χάος».
Δεν αμφισβητεί την ιδέα ότι οι συγκρούσεις αναδύονται ή επιδεινώνονται, αλλά αντικρούει την άποψη ότι ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος είναι πιθανός.
«Ο φόβος του πυρηνικού ολέθρου πιθανότατα αποτρέπει έναν Τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, επειδή ολόκληρος ο κόσμος γνωρίζει ότι θα οδηγούσε στον αφανισμό ολόκληρου του πλανήτη. Αλλά έχει ενισχυθεί επίσης και η «άρνηση των λαών να στείλουν τα παιδιά τους να πεθάνουν». Στις ανεπτυγμένες χώρες, η στράτευση είναι δύσκολη, οι νεότερες γενιές μιλούν για πόλεμο αλλά δεν θέλουν να πολεμήσουν.
Η ειρήνη του Τραμπ
Από στρατιωτική και πολιτική σκοπιά, λέει ο Ενσέλ, η εθνικιστική Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν αποτελεί απειλή για τις δημοκρατίες γενικά, και για την Ανατολική Ευρώπη ειδικότερα. «Όμως, κατά ένα προφανές παράδοξο, ο κίνδυνος διεθνούς επέκτασης της ουκρανικής σύγκρουσης έχει αποδυναμωθεί μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία».
Ο Φρεντερίκ Ενσέλ παραδέχεται ότι «η Ουκρανία θυσιάζεται από τον Ντόναλντ Τραμπ», αλλά λέει πως «είναι υποχρεωμένος να αναγνωρίσει ότι η προσέγγιση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στο πυρηνικό μέτωπο μας απομακρύνει από το φάσμα του παγκόσμιου πολέμου».
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία καταλήξουν σε συμφωνία, ακόμη και για κακούς λόγους που ενσαρκώνουν την εγκατάλειψη της Ουκρανίας από τους Αμερικανούς, το εκ των ων ουκ άνευ ενός παγκόσμιου πολέμου γίνεται ουσιαστικά λιγότερο πιθανό».
Αναμφίβολα, η αισιοδοξία του Γάλλου καθηγητή έρχεται σε αντίθεση με την πολεμική ατμόσφαιρα γύρω μας: πόλεμος στην Ουκρανία, σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, εμπορική επίθεση με δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ , εντάσεις γύρω από τη Γροιλανδία… Ακόμα κι αν η λέξη εκεχειρία είναι στα χείλη ορισμένων ηγετών, η ειρήνη δεν φαίνεται να είναι το σύνθημα στη διεθνή σκηνή για πολλούς μήνες.
Ο Ενσέλ διαβεβαιώνει ότι «η αποτροπή, δεν είναι μόνο πυρηνική, αλλά και το γεγονός ότι ο πόλεμος είναι συχνά πολύ ακριβός και ότι ποτέ δεν ξέρουμε πότε και πώς θα τελειώσει, τρομάζει πολλά πολιτικά καθεστώτα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «απαραίτητη προϋπόθεση για το ξέσπασμα ενός παγκόσμιου πολέμου είναι η προβολή υπερκαταστροφικών δυνάμεων από την πλευρά τουλάχιστον δύο σημαντικών δυνάμεων- ικανών να παρασύρουν συμμάχους σε μια γενική αντιπαράθεση. Αλλά για άλλη μια φορά απέχουμε πολύ από αυτό.»
Το «υποκατάστατο»
Από την άλλη, ο Ενσέλ προφανώς δεν αποκλείει χρηματιστηριακό κραχ και παγκόσμια οικονομική κρίση, τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποδομήσει την παγκόσμια τάξη εφαρμόζοντας τελωνειακούς δασμούς που μπορεί να ανατρέψουν την ισορροπία της παγκοσμιοποίησης. «Το υποκατάστατο του συμβατικού στρατιωτικού πολέμου σήμερα είναι ο οικονομικός πόλεμος». Αλλά για τον Ενσέλ αυτός δεν είναι κανονικός πόλεμος, είναι ανταγωνισμός, κάτι που υπήρχε πάντα.
Αλλά όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι, οι παράγοντες του οικονομικού κόσμου, οι ηγέτες των επιχειρήσεων και οι τραπεζίτες, δεν θέλουν τον πόλεμο. Οι δισεκατομμυριούχοι μπορεί να παίζουν γεωπολιτικό ρόλο χρηματοδοτώντας αυτήν ή την άλλη πολιτική εκστρατεία, αλλά δεν θα κάνουν πόλεμο.«Δεν είναι στο DNA τους».
Το πραγματικό ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι μεγιστάνες επιχειρηματίες, αλλά και οι πολιτικοί, είναι εάν η τρέχουσα οικονομική κατάσταση ή οι δασμοί, για παράδειγμα, θα προκαλέσουν ένα πολύ βίαιο κραχ στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Και εάν αυτό το κραχ θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε βαθιά κρίση στην παγκόσμια οικονομία.
Σε αυτή την περίπτωση, το ερώτημα θα ήταν αν αυτή η κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλο πόλεμο. Άλλωστε, η κρίση του 1929 -33 ήταν τρομερή σε παγκόσμιο επίπεδο και συνέβαλε σημαντικά στην έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Ενσέλ προτιμά να πιστεύει ότι αυτός ο καταστροφικός κύκλος δεν θα συνεχιστεί επί του παρόντος. Μόνο που αναγνωρίζει το προφανές: ότι ο Τραμπ παραμένει αίνιγμα για όλους. Και το αίνιγμα αφορά πραγματικά τη φύση της ιδεολογίας που οδηγεί τον ένοικο του Λευκού Οίκου.
