ο Χάρβαρντ-το παλαιότερο και πιο διάσημο πανεπιστήμιο της Αμερικής- μονοπωλεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σε όλο τον κόσμο. Ο λόγος; Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να περικόψει κατά 2,2 δισ. δολάρια την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση του πανεπιστημίου, επειδή αρνήθηκε να υποκύψει στις απαιτήσεις του Λευκού Οίκου να εξαλείψει τα προγράμματα ένταξης και διαφορετικότητας και να αποθαρρύνει τον ακτιβισμό στην πανεπιστημιούπολη.
Τουλάχιστον 60 αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν προειδοποιηθεί ότι θα μπορούσαν σύντομα να είναι μεταξύ των επόμενων που θα χάσουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από ομοσπονδιακή χρηματοδότηση εάν δεν ευθυγραμμιστούν με το όραμα του προέδρου των ΗΠΑ για τα πολιτικά δικαιώματα.
Το υπόβαθρο αυτής της άνευ προηγουμένου κυβερνητικής παρέμβασης στις υποθέσεις του πανεπιστημίου είναι η υποτιθέμενη άνοδος του αντισημιτισμού στα πανεπιστήμια, που τροφοδοτείται από την αύξηση των διαδηλώσεων υπέρ της Παλαιστίνης.
«Το Χάρβαρντ δεν θα παραιτηθεί από την ανεξαρτησία του ή τα συνταγματικά του δικαιώματα», ήταν η απάντηση του πανεπιστημίου. Μια δήλωση που θα φαινόταν προφανής πριν από μερικούς μήνες. «Το Χάρβαρντ άνοιξε το δρόμο για άλλα ιδρύματα», σχολίασε ο Μπαράκ Ομπάμα, απορρίπτοντας «την παράνομη προσπάθεια καταστολής της ακαδημαϊκής ελευθερίας».
Άλλα δύο πανεπιστήμια, το Στάνφορντ και το περίφημο MIT φαίνεται να ευθυγραμμίζονται με το Χάρβαρντ.
Όμως, άλλα διάσημα, αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως το Κολάμπια, έχουν αποδεχθεί τους όρους που επιβλήθηκαν για την αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών που υπαγορεύει ο Λευκός Οίκος.
Για να μην αναφέρουμε την απέλαση εκατοντάδων αλλοδαπών φοιτητών για εγκλήματα γνώμης –συνήθως για την αντίθεσή τους στην πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα. Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 600 άδειες παραμονής ξένων φοιτητών στις ΗΠΑ έχουν ανακληθεί χωρίς δικαίωμα έφεσης. Απευθείας από τον υπουργό Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο. Η κυβέρνηση βασίζεται στον Νόμο του 1952 για τη Μετανάστευση και την Εθνικότητα, ο οποίος επιτρέπει στον Υπουργό Εξωτερικών να απελαύνει μη αμερικανούς πολίτες εάν απειλούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι «ένοχοι» φοιτητές συλλαμβάνονταν στα σπίτια τους ή και στο δρόμο από ομάδες κουκουλοφόρων και «εξαφανίζονταν» σε ομοσπονδιακά σωφρονιστικά καταστήματα ή σε στρατόπεδα συγκέντρωσης υπεράκτιων χωρών.
Η άρνηση του Χάρβαρντ ξεχωρίζει. Όσο και αν πέρυσι, η διοίκηση του πανεπιστημίου είχε απολύσει την πρύτανη Κλοντίν Γκέι, επειδή δεν κατάφερε να καταστείλει επαρκώς το κίνημα των φοιτητών ενάντια στις σφαγές στη Γάζα.
Υποκρισία
Πολλοί από τους καθηγητές και τους φοιτητές που διαμαρτύρονται βέβαια σήμερα κατά του Τραμπ είναι οι ίδιοι που «σφύριζαν αδιάφορα», όταν απομακρύνθηκε η πρύτανης. Όπως και η τότε κυβέρνηση των Δημοκρατικών.
Ποιος μπορεί να καταγγείλει τον Τραμπ για ύποπτη εργαλειακή δράση στην απαίτηση σκληρών προτύπων για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, όταν δυστυχώς ήταν οι ακαδημαϊκές αρχές που για πρώτη φορά εξαπέλυσαν ένα αντισημιτικό κυνήγι μαγισσών; Ποιος μπορεί να κατηγορήσει σήμερα τον Λευκό Οίκο ότι θέλει να καταπατήσει την πολιτιστική αυτονομία του Χάρβαρντ, όταν πριν από ένα χρόνο ήταν οι μεγάλοι χορηγοί που έδιωξαν την πρύτανη για πολιτικούς λόγους, υπό την πίεση μιας ξένης κυβέρνησης;
Μόλις ενάμισι χρόνο πριν , τον Δεκέμβριο του 2023, οι πρόεδροι μεγάλων αμερικανικών πανεπιστημίων «ανακρίθηκαν» σε ακρόαση στο Κογκρέσο. Εκεί, οι Ρεπουμπλικάνοι τους κατηγόρησαν ότι απέτυχαν να προστατεύσουν τους Εβραίους φοιτητές μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα.
Κρίσιμο παιγνίδι
Σε κάθε περίπτωση όμως, φαίνεται να παίζεται –με επίκεντρο τα πανεπιστήμια- ένα κρίσιμο παιχνίδι στη συνταγματική κρίση που αρχίζει να μαστίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χρησιμοποιείται η δημόσια χρηματοδότηση για να ενσταλάξει στους πρυτάνεις και τις διοικήσεις των πανεπιστημίων τον φόβο. Αν δεν αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, δεν θα χρηματοδοτηθούν από τον Ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
Για το Χάρβαρντ ειδικά, δεν φαίνεται βέβαια να υπάρχει πρόβλημα χρηματοδότησης. Είναι το πλουσιότερο πανεπιστήμιο στον πλανήτη. Οι δωρεές στο πανεπιστήμιο ξεπέρασαν πέρυσι τα 53 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το πρόβλημα είναι ότι ενώ τα αμερικανικά πανεπιστήμια θεωρούνται ηγετικά σε πολλούς ερευνητικούς τομείς και ελκυστικά για επιστήμονες από όλο τον κόσμο, οι πιέσεις του προέδρου Τραμπ αυξάνουν τους φόβους για «διαρροή εγκεφάλων» από την Αμερική. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature στα τέλη Μαρτίου, πάνω από το 75% των επιστημόνων στις ΗΠΑ σκέφτονται να μετακομίσουν στο εξωτερικό – για παράδειγμα στην Ευρώπη ή τον Καναδά.
Ίσως η απάντηση του Χάρβαρντ στον πρόεδρο Τραμπ να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για άλλους. Η μάχη θα μπορούσε να επεκταθεί πολύ περισσότερο από ό,τι είχαν φανταστεί πολλοί Αμερικανοί…
