Η ηγεσία Τραμπ σηματοδοτεί την αλλαγή υποδείγματος σε παγκόσμιο επίπεδο: οι δασμοί που επέβαλε βυθίζουν την παγκόσμια οικονομία σε αχαρτογράφητα νερά και αλληλεπιδρούν με την γεωπολιτική κατάσταση που αναζητά νέο σημείο ισορροπίας, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Η αντίδραση των αντιπάλων του Tραμπ που ηττήθηκαν κατά κράτος πρώτα στην Αμερική και μετά στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, θυμίζει τα πέντε στάδια του πένθους: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. Προς το παρόν αφού ξεπέρασε την άρνηση, κινείται μεταξύ θυμού και διαπραγμάτευσης. Έχουμε δρόμο ακόμη.
Τέλος στην παγκοσμιοποίηση
Το νέο υπόδειγμα βάζει τέλος στην παγκοσμιοποίηση όπως την ξέραμε, όπως άρχισε να διαμορφώνεται το 1980 και αποκρυσταλλώθηκε μετά την κρίση του 2007-2008, την οποία ο Κόλιν Κράουτς περιέγραψε στο βιβλίο του «Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού».
Ο Μπαράκ Ομπάμα που τώρα καλεί σε αντίσταση τους πανεπιστημιακούς είχε προσφέρει τα «χρυσά αλεξίπτωτα» στα golden boys που έφεραν την παγκόσμια οικονομία στο χείλος της καταστροφής, για να διασωθούν με πακτωλό κρατικού χρήματος σε βάρος των φορολογουμένων. Πόσο φιλελεύθερη είναι αυτή η αντίληψη για την λειτουργία της οικονομίας; Οι δημοκρατικοί -και οι δυτικοί σύμμαχοι τους -που καταγγέλλουν τον Τραμπ ήταν οι ίδιοι που αποσταθεροποίησαν τον Αραβικό κόσμο και τον μετέτρεψαν σε ένα ατέλειωτο σφαγείο, όπως άλλωστε και την Ουκρανία και αποχώρησαν από το Αφγανιστάν αφού το κατέστρεψαν. Το κόμμα του πολέμου επιδιώκει συνέχιση στην Ουκρανία ακόμη και με τον κίνδυνο μίας πυρηνικής εξέλιξης και στρατιωτικοποιεί την Ευρώπη και την Γερμανία που προκάλεσαν δύο παγκόσμιους πολέμους. Πόσο δημοκρατικό και ανθρωπιστικό είναι άραγε; Κατηγορούν για «ακροδεξιό» τον Τραμπ την ώρα που ακυρώνουν τις εκλογές στην Ρουμανία γιατί δεν τους αρέσει το αποτέλεσμα, αποκλείουν με δικαστική απόφαση την Λεπέν, από την διεκδίκηση της Προεδρίας και συνεργάζονται με τον Ερντογάν που έκανε το ίδιο στην χώρα του στον Ιμάμογλου. Η ευαισθησία απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα είναι επιλεκτική και ως εκ τούτου υποκριτική.
Στο πρόσφατο βιβλίο του ο Εμμανουέλ Τοντ (Η ήττα της Δύσης) περιγράφει τις βαθύτερες αιτίες της ήττας στην Ουκρανία και τις συνέπειες θα έχει για την συλλογική Δύση. Και αυτό πριν την επικράτηση του Τραμπ. Η συλλογική Δύση θέλησε να διαλύσει την Ρωσία με την επέκταση του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Μόσχας, παραγνωρίζοντας ότι αυτό αποτελεί “υπαρξιακή απειλή” για την δεύτερη στρατιωτική δύναμη του πλανήτη. Πέτυχε το αντίθετο: η Ρωσία ενισχύθηκε και ένας συνασπισμός δυνάμεων που περιλαμβάνει την Κίνα και τις μεγάλες αναδυόμενες δυνάμεις όπως η Ινδία και η Βραζιλία στάθηκαν στο πλευρό του Πούτιν. Επιτάχυνε έτσι την ανάδυση του πολυπολικού κόσμου.
Οι διεθνείς σχέσεις και η δύναμη της ισχύος
Το τελευταίο επιχείρημα των «αντιτραμπιστών» είναι ότι ο Τραμπ ανατρέπει το διεθνές δίκαιο. Μόνο που από την εποχή του Θουκυδίδη οι διεθνείς σχέσεις βασίζονται στην ισχύ. Ο εκάστοτε ισχυρός διαμορφώνει και ακολούθως ερμηνεύει το δίκαιο κατά το συμφέρον του. Αυτό κάνει και ο Τραμπ. Όλες οι επεμβάσεις της Δύσης τα τελευταία 40 χρόνια βασίστηκαν σε μία ερμηνεία του διεθνούς δικαίου και στο “δικαίωμα” για εξαγωγή δημοκρατίας και δικαιωμάτων, σε βάρος των λαών που το υπέστησαν. Πριν φθάσουμε στην αλλαγή υποδείγματος, είχε αποσαθρωθεί το αξιακό και ιδεολογικό πλαίσιο της συλλογικής Δύσης. Το woke κίνημα με τον παραλογισμό και τον εγγενή «φασισμό του» έδωσε την χαριστική βολή στις αξίες της άλλοτε ορθολογικής, δημοκρατικής και φιλελεύθερης Δύσης.
Συνολικά τόσο στο οικονομικό όσο και στο γεωπολιτικό πεδίο το νέο υπόδειγμα τείνει να επαναφέρει το εθνικό κράτος στο επίκεντρο της οικονομικής και πολιτικής δράσης, με όρους προστατευτισμού.
Σε τι βαθμό θα επικρατήσει μένει να φανεί. Φυσικά η διεθνοποίηση των οικονομιών που υπήρχε και πριν από την παγκοσμιοποίηση θα συνεχιστεί, έστω και με δασμούς. Μέχρι όμως να προκύψει το σημείο ισορροπίας που θα αποκρυσταλλώνει τον νέο συσχετισμό δυνάμεων, γεωπολιτικό και οικονομικό, θα υπάρξουν αναταράξεις. Γι αυτό προσδεθείτε…
