Σε μία από τις σημαντικότερες συνόδους κορυφής των τελευταίων ετών, κάπου 15 Ευρωπαίοι ηγέτες – συν τον πρωθυπουργό του Καναδά και τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας – βρέθηκαν στο Λονδίνο για να συζητήσουν για την ευρωπαϊκή άμυνα.
Αναπόφευκτα, όμως, πρόκειται για μια σύνοδο κορυφής για την Ουκρανία, υπό τον φόβο της εγκατάλειψης του Κιέβου από την Ουάσιγκτον, ιδιαίτερα μετά την ταπείνωση του Ζελένσκι από τον πρόεδρο Τραμπ, στον Λευκό Οίκο.
Ουσιαστικά, το θέμα είναι αν οι εναπομείναντες σύμμαχοι της Ουκρανίας θα είναι με τον Τραμπ, αν θα στηρίξουν και πώς τον Ζελένσκι με τον κίνδυνο να σπάσουν τη δυτική ενότητα ή αν θα μπορέσουν να βρουν διέξοδο από μια πραγματικά απροσδόκητη κρίση.
Το αν και πόσο θα αντέξει το Κίεβο αυτή την πίεση εξαρτάται κυρίως από τους Ευρωπαίους.
Γιατί είναι σαφές πλέον ότι η νέα Αμερική ανακαλύπτει ξανά τον εαυτό της ως αυτοκρατορία που είναι. Μια αυτοκρατορία που δεν αντιλαμβάνεται τους εταίρους της ως συμμάχους, αλλά ως πελάτες για να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα.
Από την αρχή της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καθιερωθεί ως ο μεγαλύτερος με διαφορά χορηγός βοήθειας.
Συνολικά, το μερίδιο των ΗΠΑ στην παγκόσμια βοήθεια προς την Ουκρανία είναι περίπου 43 με 45%. Αυτό υπογραμμίζει τον κυρίαρχο ρόλο της Ουάσιγκτον στην υποστήριξη του Κιέβου. Μια πιθανή αποχώρηση από τους Αμερικανούς θα είχε επομένως εκτεταμένες συνέπειες, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Ινστιτούτο του Κιέβου για την παγκόσμια οικονομία (IfW), η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία ανήλθε σε περίπου 80 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο το 2024.
Από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022 έως το τέλος του 2024, η βοήθεια των ΗΠΑ ξεπέρασε τα 120 δισεκατομμύρια ευρώ – κάπου 66 δισ. ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια και πάνω από 50 – 54 δισ. ευρώ σε οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια.
Συγκριτικά, η Γερμανία προηγείται στη χορήγηση βοήθειας στο Κίεβο με 17 έως 18 δισ. ευρώ και ακολουθεί η Μεγάλη Βρετανία με 15 έως 16 δισ. ευρώ.
Με απλά λόγια, η αμερικανική βοήθεια δύσκολα μπορεί να αντισταθμιστεί.
Είναι η οικονομία…
Με όλα αυτά που έχουν συμβεί στο οβάλ γραφείο, η οικονομία φάνηκε βέβαια να βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Η εξωτερική και η οικονομική πολιτική είναι πιο αλληλένδετες από ποτέ.
Εάν ο Ντόναλντ Τραμπ εφαρμόσει τις απειλές του, θα υπάρξουν προβλήματα στην Ευρώπη, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα με τον Βάλντις Ντομπρόβσκις, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να συρρικνωθεί κατά 7%, κάτι που θα σήμαινε ύφεση μεγάλης κλίμακας.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων μπορεί να είναι πολύ απαισιόδοξος, αλλά οι βροντές και οι κεραυνοί στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες προμηνύουν καταιγίδα.
Η οικονομία της Ευρωζώνης ισοπεδώνεται, με τη Γερμανία να βρίσκεται ακόμα στο κόκκινο και όλες τις άλλες χώρες κάτω από το 1% ανάπτυξη – εκτός από την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ολλανδία.
Ο πληθωρισμός αυξάνεται κατά μέσο όρο στο 2,5%, ωστόσο τα στατιστικά στοιχεία δεν έχουν ακόμη ενσωματώσει την άνοδο των τιμών της ενέργειας, ξεκινώντας από τις τιμές του φυσικού αερίου.
Οι ευρωπαϊκές χώρες που εξάγουν περισσότερα από άλλες, ξεκινώντας από τη Γερμανία, θα επηρεαστούν επίσης περισσότερο από τον αμερικανικό προστατευτισμό, ειδικά εάν εφαρμοστεί αύξηση των δασμών έως και 25% σε όλα τα αγαθά.
Η ευρωπαϊκή απάντηση
Ποια θα είναι η ευρωπαϊκή απάντηση στην αμερικανική πρόκληση; Μια απάντηση δασμοί έναντι δασμών, θα ήταν αρνητική και για την Ευρώπη.
Η ΕΕ πρέπει να κάνει τη δημοσιονομική της πολιτική πιο ευέλικτη.
Στον τομέα της άμυνας, επίσης, κερδίζει έδαφος η ιδέα πως δεν αρκεί να εξαιρεθούν οι στρατιωτικές δαπάνες από τον υπολογισμό του ελλείμματος. Η ανάγκη για επενδύσεις στην καινοτομία και την τεχνολογία είναι επίσης μεγάλη.
Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από την έκδοση κοινού χρέους, δηλαδή να βγούμε στην αγορά με τη δύναμη πυρός ολόκληρης της ΕΕ. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν υφιστάμενες τράπεζες όπως η ΕΤΕπ, μπορεί να δημιουργηθεί ένα κρατικό ταμείο αποκλειστικά για τον σκοπό αυτόν, με μικτό δημόσιο και ιδιωτικό κεφάλαιο. Δεν λείπουν ιδέες και προτάσεις.
Το πρόβλημα είναι όμως ότι αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν φαίνεται να είναι πολύ ενωμένη, όχι μόνο μεταξύ των διαφόρων χωρών που τη συνθέτουν, αλλά ούτε καν εντός των επιμέρους κρατών. Μέχρι στιγμής, ουδείς στις Βρυξέλλες και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες φαίνεται να έχει ουσιαστική απάντηση στη νέα κατάσταση.
Μια κατάσταση, που όπως είχε πει ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος της Σχολής της Φρανκφούρτης, Μαξ Χορκχάιμερ από τη δεκαετία του 1940, «η κυριαρχία των προσώπων, παίρνει τη μορφή νόμου».
