Η επιβολή δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο σηματοδοτεί τον στόχο του Trump: (α) να ανασυγκροτήσει τον παραγωγικό ιστό των ΗΠΑ επί αμερικανικού εδάφους, (β) να επαναφέρει το θετικό πρόσημο στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και (γ) να ισχυροποιήσει το δολάριο καθιστώντας το ξανά εργαλείο άσκησης γεωπολιτικής, ώστε να επανέλθει η Αμερική στον ρόλο της ως υπερδύναμη και Pax Americana.
Κάθε πράξη του 47ου Προέδρου των ΗΠΑ Donald J. Trump παράλληλα με τις δράσεις που ακολουθούν, διεγείρει μια εκτενή αναλυτική αρθρογραφία η οποία ξεκινάει από την «είδηση» για να προχωρήσει στην ανάλυση, στην ερμηνεία (που προσπαθεί να διερευνήσει/αποκαλύψει τα κίνητρα) και να αποπειραθεί την πρόβλεψη…
Όσοι γνωρίζουμε την Αμερική «από μέσα» -και δη τα τελευταία 50 χρόνια- μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιες συγκεκριμένες παραμέτρους -σταθερές και μεταβλητές- που καθορίζουν τις προθέσεις, αποφάσεις και επιδιώξεις του Προέδρου Trump.
Ο DJ Trump στην 2η αυτή προεδρία του -για την οποία όπως αποδεικνύεται είναι καλά «προπαρασκευασμένος»- έχει συνειδητοποιήσει ότι:
- H Aμερική (USA) ισχυροποιήθηκε ως κυρίαρχη Παγκόσμια Δύναμή δια μέσου του Β Παγκοσμίου Πολέμου αντικαθιστώντας τον ρόλο του Βρετανικού Στέμματος στη Διεθνή σκηνή ως μια μετεξέλιξη του “Δόγματος Monroe”
- Οικονομική Ανάπτυξη – Κοινωνική Δικαιοσύνη – Πολιτική Σταθερότητα:
Το Δόγμα με το οποίο η Αμερική έγινε ηγέτιδα δύναμη αμέσως μετά τον πόλεμο ήταν: Οικονομική Ανάπτυξη-Κοινωνική Δικαιοσύνη-Πολιτική Σταθερότητα. Το δόγμα αυτό το επέβαλε ως πρακτική εφαρμογή στον Δυτικό Κόσμο και μέσα από αυτό το δόγμα έγινε και η ανασυγκρότηση της Ευρώπης (και πονηρά και της Γερμανίας όπως, κατά την δική μου αντίληψη, αναπτύσσει ο Γεωπολιτικός Αναλυτής και συγγραφέας Γιώργος Χαρβαλιάς στο Βιβλίο του ΓΙΑΒΟΛ).
Αυτό (το 2) το Γνωρίζει καλά ο Πρόεδρος Trump.
- Ισχυρό «Πλέγμα Παραγωγικού Ιστού», με πραγματική παραγωγή προϊόντων:
Η επίτευξη και παγίωση της PAX AMERICANA πραγματοποιήθηκε από μια Αμερική με (επί του εδάφους της) Ισχυρό «Πλέγμα Παραγωγικού Ιστού», με πραγματική παραγωγή προϊόντων από εργοστάσια που ….«κάπνιζαν» μερόνυχτα και εφοδίαζαν όχι μόνο την Αμερικανική Αγορά αλλά και τον υπόλοιπο Κόσμο. (Παράδειγμα και η Ελλάδα όπου ακόμα και τα ταξί ήταν αμερικάνικα αυτοκίνητα.)
Αυτό (το 3) το γνωρίζει πολύ καλά ο Πρόεδρος Trump.
- Κεϋνσιανή Δημιουργία Χρήματος: Ισχυρός Παραγωγικός Ιστός και Εμπορικό Ισοζύγιο
Αυτή η Αμερική της Πραγματικής Παραγωγής και της οικονομικής ανάπτυξης που ανέτρεψε το κραχ του 1929 έγινε εφικτή μέσα από την επιστημονικά τεκμηριωμένη Οικονομική Θεωρία του Κευνσιανικού Χρήματος που εφαρμόσθηκε με Καθοδήγηση του Οικονομολόγου John Maynard Keynes από τον Προέδρο Franklin Roosevelt (FDR). Σύμφωνα με αυτήν η Δημόσια Δαπάνη δεν χρηματοδοτείται από τα χρήματα των φορολογουμένων, σε αντίθεση με την θέση και φορολογική πολίτική του προέδρου Χουβερ που είχε σαν αποτέλεσμα και το Κραχ του 1929. Η Δημόσια Δαπάνη χρηματοδοτείται από Δημιουργία Χρήματος δηλ. χρήματος που… «τυπώνει» η Κεντρική Τράπεζα με «αντίκρισμα» την πραγματική Ανάπτυξη και την Πραγματική Παραγωγή που δημιουργεί. Ο Barack Obama το είχε διατυπώσει και προεκλογικά αλλά και την ημέρα της ανάληψης της Αμερικανικής Προεδρίας κατά τρόπο εύληπτο από μη ειδικούς : Έχουμε τις πρώτες ύλες που παραμένουν ανεκμετάλλευτες, έχουμε τα μηχανήματα και τον πάσης φύσεως εξοπλισμό που παραμένει ακίνητος, έχουμε το εργατικό δυναμικό που «κάθεται» και έριξε τρισ. δολάρια στην οικονομία τα οποία δεν δημιούργησαν πληθωρισμό αλλά ενεργοποίησαν όλα τα ανωτέρω.
Δεν είναι προδοσία στην ιδέα του Καπιταλισμού να παραδεχτούμε ότι ο «αυτόματος πιλότος» της «απολυτής οικονομίας της αγοράς» δεν επιτυγχάνει το «ποθούμενο» της Οικονομικής Ανάπτυξης-Κοινωνικής Δικαιοσύνης-Πολιτικής Σταθερότητας, ούτε είναι ερωτική απιστία στον Καπιταλισμό να δεχθούμε ότι αυτό το «ποθούμενο» επιτυγχάνεται καλύτερα (όποτε και όπου χρειαστεί) με την δημιουργία Κευνσιανικού χρήματος που δεν είναι δανεικά, που δεν δημιουργεί χρέος που πρέπει να εξοφληθεί με Χουβεριανη φορολεηλασία, αλλά είναι μια «αειφόρος» γάργαρη πηγή ικανή να κινήσει την υπαρκτή εν ακινησία δύναμη της οικονομίας, και της Κοινωνίας …Εκτός εάν το ποθούμενο της Οικονομικής Ανάπτυξης-Κοινωνικής Δικαιοσύνης-Πολιτικής Σταθερότητας σε διάφορες γεωπολιτικές χρονικές περιόδους ή γεωπολιτικές περιοχές, δεν είναι όντως το ποθούμενο…. (όπως πχ στην Ευρώπη, όπου αρνούνται «μετά λύσης» την ύπαρξη «λεφτόδενδρων» ενώ στην πράξη αυτά δεν λέγονται πορτοκαλιές και λεμονιές αλλά «ευρωπαϊκά προγράμματα», που στην Ελλάδα την Γη της Ελιάς λέγονται ΕΣΠΑ , Leader και έχουν σκοπό ακριβώς αυτό που οι «εραστές» της απόλυτης αγοράς αρνούνται. Δηλ. έχουν σκοπό και επιτυγχάνουν να συνθέσουν πόρους και να δημιουργήσουν κοινωνικοοικονομική παραγωγή και δράση εκεί που δεν θα το επετύγχαναν αποκλειστικά μόνοι τους εν κενώ οι μηχανισμοί της αγοράς.
4.1. Στο Κευνσιανικό Χρήμα στηρίχθηκε η έξοδος από το Κραχ του 1929 και την ύφεση και η ανάπτυξη Ισχυρού Παραγωγικού ιστού επί Αμερικανικού εδάφους.
4.2. Όμως η PAX AMERICANA δεν θα μπορούσε να υπάρξει με μια απομονωμένη και εσωστρεφή Αμερική, αλλά στηρίχθηκε και στην δημιουργία Διεθνούς Αγοράς για την Αμερικανική παραγωγή στον υπόλοιπο Δυτικής (τότε πρόσβασης) Κόσμο.
Για τον σκοπό αυτό ο υπόλοιπος κόσμος έπρεπε αφενός να «αναπτυχθεί» και αφετέρου «να έχει δολάρια». Και εδώ ο Κευνσιανισμος ετέθη επί το Έργο: Το «Σχέδιο Μάρσαλ» έδωσε στην Ευρώπη και στην Ελλάδα εξοπλισμό και δολάρια για να επιτύχει την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη που χρειάζεται ώστε να έχει την δυνατότητα να είναι «αγορά» για τα αμερικάνικα προϊόντα, αλλά και την δολαριακή ρευστότητα για τον ίδιο σκοπό.
Τυπώνουμε δολάρια, και σας τα χαρίζουμε για να έχετε χρήματα να αγοράζετε αυτά που παράγει επί Αμερικανικού Εδάφους ο Ισχυρός Παραγωγικός Ιστός της Αμερικής.
Με τον τρόπο αυτό η Αμερική είχε θετικά εξωτερικά εμπορικά ισοζύγια που ουσιαστικά χρηματοδοτούσε η ίδια με Κευνσιανικό χρήμα το οποίο «ξαναγύριζε ….πάλι στην Αμερικανική Οικονομία» στο Αμερικανικό έδαφος, ενώ η ισχυρή οικονομική σχέση με τα άλλα κράτη μέσω της Αγοράς ισχυροποιούσε με την σειρά της εκείνες τις «εξαρτήσεις» που ενίσχυαν την θέση της Αμερικής ως Υπερδύναμης.
- Ο Trump όντως επέστρεψε «διαβασμένος». Γνωρίζει ότι:
Α: Για να είναι η Αμερική Ισχυρή χρειάζεται να παράγει. Και για να παράγει χρειάζεται έναν ισχυρό παραγωγικό Ιστό. Και αυτός ο Παραγωγικός ιστός που εξασφάλιζε στην Αμερική την δεσπόζουσα διεθνή της Κυριαρχία, δεν υπάρχει σήμερα.
Η «Παρακμή της Αμερικάνικης Βιομηχανίας χάλυβα» παρουσιάζεται και τεκμηριώνεται στις 736 σελίδες του βιβλίου με Τίτλο «Τελικά ο Λύκος ήρθε». Ουσιαστικά τεκμηριώνεται η κατάρρευση της Αμερικάνικης βιομηχανίας χάλυβα την δεκαετία του 80. Η μεγάλη βαρύτητα που έχει η βιομηχανία χάλυβα στην συνολική αμερικανική οικονομία και η για 40 χρόνια απουσία της από τον Αμερικανικό παραγωγικό ιστό εξηγεί απόλυτα την προτεραιότητα στην επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα από το εξωτερικό στις ΗΠΑ. Όμως δεν είναι μόνο ο Χάλυβας.
Α1: Ο συνολικός παραγωγικός ιστός των ΗΠΑ επί Αμερικανικού εδάφους είναι «ακρωτηριασμένος» και αποδομημένος και με σημαντικά κενά που αναπηριάζουν την δυνατότητά του για να στηρίξει Ανάπτυξη, και θετικό εμπορικό ισοζύγιο. Αντίθετα το εμπορικό ισοζύγιο είναι ελλειμματικό συνεχώς επιδεινούμενο εις βάρος των ΗΠΑ.
-Τι έχει συμβεί; Το αφήγημα της Παγκοσμιοποίησης (και αυτό) υποστήριξε ότι η σε παγκόσμιο επίπεδό ελεύθερη (δια)-κίνηση Κεφαλαίων, Οικονομικών δραστηριοτήτων και Ανθρώπων, είναι «πρόοδος» και προς όφελος όλων.
Όπως λέει και ο καλός συνάδελφος Ομότιμος Καθηγητής Richard Wolf στο University of Massachusetts at Amherst, «αυτό διδάξαμε στους φοιτητές μας, μας πίστεψαν και πήραν τις Αμερικάνικες Βιομηχανίες από τις ΗΠΑ και τις πήγαν σε άλλα μέρη του κόσμου».
Όσο όμως εξελισσόταν αυτό, ο υπογράφων, ερευνούσε και ανέλυε στο Πανεπιστημιακό Αμφιθέατρο τα «Προβλήματα της Αμερικανικής Οικονομίας» που διόγκωνε συνεχώς η αφαίρεση/απόσπαση από τον παραγωγικό ιστό της Αμερικής, κρίσιμων μονάδων παραγωγής. Κρίσιμων λόγω του υψηλού ειδικού βάρους διασύνδεσης με άλλες, δημιουργώντας έτσι αποτελέσματα που εξαφάνιζαν την παραγωγή όχι μόνο των ίδιων των μονάδων που μετανάστευσαν εκτός ΗΠΑ, αλλά και όλων εκείνων που δια-πλέκονταν οικονομικά και παραγωγικά με αυτές. Η «ζημιά» για την Αμερικανική Οικονομία δεν είναι πολιτική θέση. Είναι μετρήσιμη ζημιά από τα οικονομικά μοντέλα «εισροών-εκροών» (Input-Output mοdels) των ΗΠΑ.
Με απλά λόγια για τον «γρήγορο αναγνώστη» σε ένα ζωντανό «δικό μας» παράδειγμα,…. όταν έκλεισαν τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά δεν αφαιρέθηκε από το ΑΕΠ μόνο το μικροοικονομικό αποτύπωμα της συγκεκριμένης οικονομικής μονάδας, αλλά εξαφανίσθηκε από το ΑΕΠ και το οικονομικό αποτύπωμα ολων των άλλων μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων που η παραγωγή τους ήταν συνδεδεμένη με τα Ναυπηγεία. Δεν έκλεισαν μόνο τα Ναυπηγεία, έκλεισαν και όλες οι μονάδες που δραστηριοποιούντο στο Πέραμα και συνδέονταν παραγωγικά με τα Ναυπηγεία. Και το Πέραμα μπήκε στην Ύφεση. Η «ζημιά» είναι πολύ μεγαλύτερη από τις «θέσεις εργασίας» τις οποίες κάποιοι επιμένουν να αντιλαμβάνονται/ παρουσιάζουν ως το μοναδικό μέτρο ζημίας ή οφέλους γιατί έτσι συγκαλύπτουν τα αρνητικά του αφηγήματος της Παγκοσμιοποίησης. Ταυτόχρονα υποστηρίζουν το αφήγημα της Παγκοσμιοποίησης επικαλούμενοι την αυξημένη κερδοφορία των «ξενιτεμένων» Αμερικάνικων επιχειρήσεων. Η συνολική ζημιά όμως αποκαλύπτεται στο Μακροοικονομικό «Συνολικό Ταμείο» για τις ΗΠΑ, με ρόλο «Ταμία» το μοντέλο «Εισροών-Εκροών»
Από την Παγκοσμιοποίηση οι ΗΠΑ έχασαν το «σφρίγος» του Παραγωγικού Ιστού τους, απέκτησαν αρνητικό Εμπορικό ισοζύγιο, απομακρύνθηκαν από το Δόγμα «Οικονομική Ανάπτυξη – Κοινωνική Δικαιοσύνη -Πολιτική Σταθερότητα στο ίδιο τους το Ομοσπονδιακό Έδαφος -με ανάλογες αρνητικές επιπτώσεις για τους Αμερικανούς Πολίτες- αλλά και στον Δυτικό Κόσμο του οποίου ήθελαν πάντα να ηγούνται και έχασαν από την δύναμή τους ως Παγκόσμια Υπερδύναμη και PAX AMERICANA.
- Αυτά (τα 4 και 5) Τα γνωρίζει πολύ καλά ο Trump. Και ακριβώς για αυτό:
Καλεί τις Αμερικάνικες ξενιτεμένες επιχειρήσεις να επαναπατρισθούν για να αποκατασταθεί ο πραγματικός παραγωγικός ιστός, και να ανατραπεί το αρνητικό Εμπορικό Ισοζύγιο. Τα μέσα που χρησιμοποιεί δεν είναι απλώς μέσα διαπραγμάτευσης. Είναι «Προβλέψεις» του 99% ότι εννοεί το να ξαναστήσει τον ισχυρό αμερικανικό παραγωγικό ιστό και να πάει σε θετικό εμπορικό ισοζύγιο. Οι πολιτικές που επιβάλλει δεν είναι διαπραγματευτικό εργαλείο, αλλά επιβολή αυτού του ίδιου του επιδιωκόμενου αποτελέσματος που θα αποκαταστήσει την Αμερική ως Υπερδύναμη, Οικονομική και Γεωπολιτική. Αυτό είναι εξάλλου και το Δόγμα MAGA. (Make America Great Again).
- Στα «Απρόβλεπτα» περιλαμβάνονται: (α) Το κατά πόσο αυτό το ΜΑGA θα διαχυθεί στην Αμερικανική Κοινωνία αλλά και στην Παγκόσμια, ακολουθώντας το αρχικό μεταπολεμικό Δόγμα «Οικονομική Ανάπτυξη – Κοινωνική Δικαιοσύνη….». (β) Κατά πόσον θα ξαναχρησιμοποιηθεί ως οικονομικό εργαλείο η αποτυχημένη μέθοδος των Trickle Down Economics ή θα επιλεγεί ο Κευνσιανισμος έχοντας ισχυρό και το δολάριο….. Αυτά όμως είναι θέματα για το επόμενο Άρθρο μας…
(*) Β.Α.,Μ.Α.,M.C.P., Ph.d., Post Doc
Case Western Reserve University
University of Pennsylvania
Αριστείο Ακαδημαϊκής Διδασκαλίας ΗΠΑ (1987)
Διετέλεσε Μέλος της Διοικούσας (Συγκλήτου) του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Πρόεδρος της Εταιρείας Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Σύμβουλος στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Νομάρχης Ρεθύμνης
Νομάρχης Θεσπρωτίας
#Αποφοίτησε από την Σχολή Μωραΐτη Πρότυπο Λύκειο Αθηνών
# Στον Άνθρωπο, στην Ελλάδα και στον Πολιτισμό, τον μύησε ο πατέρας του Δημοσιογράφος, λογοτέχνης, θεατρικός και μουσικός κριτικός Περσέας Αθηναίος.
