Ίσως ο τίτλος θα έπρεπε να είναι αλλιώς, λόγου χάριν Πρωτοχρονιάτικη λογοκρισία… Ο λόγος για την καθιερωμένη ετήσια εκδήλωση του δήμου Αθηναίων στο Σύνταγμα. Φέτος, η αλλαγή του χρόνου έγινε κάπως διαφορετικά και φυσικά δεν ήταν λίγοι, οι συμπολίτες μας που δεν είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα δρώμενα της Πλατείας Συντάγματος, αφού για πρώτη φορά στα χρονικά της εθιμοτυπικής εκδήλωσης δεν έγινε αναμετάδοση από τη Δημόσια τηλεόραση (ΕΡΤ).
Έτσι, παρακολουθήσαμε το μουσικοθεατρικό δρώμενο δια μέσου διαδικτύου… «έτσι κι αλλιώς, αυτά τα βλέπουν οι Αριστεροί, που έχουν λεφτά…», σαν να ακούστηκε μια φωνή… Ευτυχώς, ο δημιουργός του μουσικοθεατρικού θεάματος, Φοίβος Δεληβοριάς, φρόντιζε να μας υπενθυμίσει πως δεν είμαστε πλούσιοι τραγουδώντας (..να ήμουν πλούσιος … να ήμουν πλούσιος…).
Η αλήθεια είναι πως η εκδήλωση που έφερε τον τίτλο «Η ταράτσα του χρόνου» στην οποία συμμετείχαν εκτός από τον Φοίβο Δεληβοριά, η Νατάσσα Μποφίλιου, η Μάρθα Φριντζήλα, ο Θανάσης Αλευράς και πολλοί ακόμα εκλεκτοί μουσικοί, ήταν αρκετά καυστική ως προς την πολιτισμική κουλτούρα ανά δεκαετία, ξεκινώντας από τη μακρινή δεκαετία του 1940 έως και τις μέρες μας.
Βέβαια, η διαμόρφωση της πολιτισμικής κουλτούρας δια μέσου των μουσικών ακουσμάτων δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από την πολιτική συγκυρία μέσα στην οποία άνθιζε και ενίοτε μαραίνονταν.
Σε αυτή την πολιτική συγκυρία, δεν θα μπορούσε παρά να απεικονιστεί μουσικοθεατρικά και η εποχή που σημάδευσε όσο καμία άλλη τη μεταπολίτευση, δηλαδή η εποχή ΠΑΣΟΚ. Εδώ, θα έλεγε κανείς, πως η Μάρθα Φριντζήλα, «..τα έδωσε όλα…», τραγουδώντας καυστικά «εγώ δεν πάω Μέγαρο, θα μείνω με τον παίδαρο» καθώς και το «τέρμα τα παράπονα, τέρμα οι καημοί».
Εύστοχα σημαινόμενα, βγαλμένα απ’ την καρδιά του επίκαιρου λαϊκού χιούμορ που κατακλύζει ακόμη και τα κοινωνικά δίκτυα, όπως π.χ. «ΠΑΣΟΚ, αγάπη μου, ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια…» αγαπημένη ατάκα, από την πρόσφατη σειρά της ΕΡΤ, «Η τούρτα της μαμάς».
Όντως, η εποχή του ΠΑΣΟΚ, δημιούργησε στην «Καχεκτική Δημοκρατία», μια ψευδαίσθηση πληρότητας κυρίως υλικής. Είθισται, αυτή η φαντασιωτική κατάσταση να απεικονίζεται και θεατρικά. Ο πράσινος Ήλιος, σήμα του ΠΑΣΟΚ, σημαίνον και σημαινόμενο βαθιά χαραγμένο στο συλλογικό ασυνείδητο, να ξεπροβάλλει φαντασμαγορικά δημιουργώντας μια πλάνη. Με αυτόν τον τρόπο, αποδόθηκε και θεατρικά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και στην φαντασμαγορική «Ταράτσα του χρόνου».
Η αλήθεια είναι, πως δεν είναι η πρώτη φορά που η εποχή ΠΑΣΟΚ απεικονίζεται με αυτόν τον τρόπο θεατρικά. Το 2016, η εξαιρετική σκηνοθέτις Γεωργία Μαυραγάνη, ανεβάζει στη σκηνή του BIOS, το θεατρικό – ντοκουμέντο «Από πρώτο χέρι». Πρόκειται για μια παράσταση, αφιερωμένη στα καπνά, στο καπνεργατικό κίνημα και στην σχεδόν απόλυτη πολιτική ευθύνη του ΠΑΣΟΚ για τη μεθόδευση της εξαφάνισης του γεωργικού αυτού κλάδου.
Όσοι είχαν την τύχη να δουν την παράσταση που γνώρισε μεγάλη επιτυχία καθώς περιόδευσε και στην επαρχία, ίσως θυμούνται τον πράσινο Ήλιο του ΠΑΣΟΚ, να ξεπροβάλλει ακριβώς όπως και στο Σύνταγμα το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, μόνο που στην περίπτωση της παράστασης, υπήρχαν και οι πράσινες σημαίες του εν λόγω κόμματος, για λόγους ακριβούς παραστατικότητας.
Πώς αλλιώς άλλωστε να αποτυπωθεί εκείνη η εποχή, παρά μόνο με τη ένταση και το βάθος που εμφανίστηκε και σημάδευσε τη σύγχρονη πολιτική κοινωνική συνθήκη όπως μας παραδόθηκε στις νεότερες γενιές.
Συνεπώς, για έναν αντικειμενικό θεατή, καμία εύνοια προς το ΠΑΣΟΚ δεν επιφύλαξαν οι σκηνοθέτες που ανέδειξαν θεατρικά το φαινόμενο της εποχής όπως έσπευσαν να σχολιάσουν αρκετοί δημοσιολογούντες.
Βέβαια, θα σκεφτεί κανείς, μα καλά και ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, να συγχαρεί εγκάρδια τους συντελεστές για την «εξαιρετική» όπως την χαρακτήρισε εκδήλωση, ενώ σατιρίζει το κόμμα του; Η αλήθεια είναι πως αυτό αποτελεί το θετικό χαρακτηριστικό στοιχείο του ΠΑΣΟΚ, ανάμεσα στα χιλιοειπωμένα λάθη του. «Δεν μηνύουμε ποτέ τον Τύπο» έλεγε ο ιδρυτής του Ανδρέας Παπανδρέου και σίγουρα κάτι παραπάνω ήξερε από τους σημερινούς λογοκριτές.
Ίσως, αυτό να ήταν και το στοιχείο που ενόχλησε στο Σύνταγμα το βράδυ της αλλαγής του χρόνου… Όπως και να ‘χει, το βράδυ της Πρωτοχρονιάς μπροστά στη Βουλή, η «Ταράτσα του χρόνου», ως την τελευταία λέξη, δεν έπαψε να είναι καυστική προς κάθε μορφή εξουσίας, όπως οφείλει κάθε έκφραση της τέχνης, αναδεικνύοντας το πολιτικό χαρακτηριστικό στοιχείο της εποχής. Για τη δική μας εποχή, καλλιτέχνες και πολίτες, αποχαιρέτησαν με ένα τραγούδι, μήνυμα στο σημείο των καιρών…
«Άιντε εδώ σιμά κοντά δυο μέτρα βάθος άιντε λεν πως φυλακίζουνε το πάθος άιντε ρίχνουν χώμα με λουλούδια ραίνουν άιντε και θαρρούν, θαρρούν πως ξεμπερδεύουν». Στίχοι: Θανάσης Παπακωνσταντίνου, «Ανδρομέδα».
*Η Βάσω Μουρελά είναι Πολιτικός Επιστήμονας
