Ανάμεσα στις καινοτομίες που φέρνει το 2025 είναι και η έναρξη ισχύος των αναθεωρημένων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ: Ένα σύνολο υποχρεώσεων για την αποφυγή υπερβολικά υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων και συσσώρευσης δημόσιου χρέους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ποιες είναι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το «νέο» Σύμφωνο για τα κράτη μέλη; Πρώτον, το δημόσιο έλλειμμα ενός κράτους δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ κάθε χρόνο και το δημόσιο χρέος το 60%
Με βάση τις συστάσεις αυτές, ήδη, τα κράτη μέλη παρουσίασαν από το φθινόπωρο τετραετή σχέδια προϋπολογισμού, περιγράφοντας πώς σκοπεύουν μεσοπρόθεσμα να συμμορφωθούν με το Σύμφωνο Σταθερότητας.
Θεωρητικά, ένα κράτος μέλος που υπερβαίνει τα όρια του Συμφώνου στο έλλειμμα και στο χρέος, υπόκειται σε κυρώσεις και τελεί υπό ενισχυμένη επιτήρηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα, στη Γαλλία γιατί το έλλειμμά της είναι κοντά στο 7% και το χρέος πάνω από 110%. Αλλά και στη Γερμανία, τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα: Η πάλαι ποτέ «ατμομηχανή» της ΕΕ, φαίνεται πώς για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της, θα βυθιστεί στην ύφεση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: Έχει νόημα η ύπαρξη ενός «ζουρλομανδύα» που συνοδεύεται με κυρώσεις, εάν οι κανόνες του Συμφώνου δεν εφαρμόζονται καν στα δύο μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ;
Βέβαια, με την μεταρρύθμιση του Συμφώνου, η Κομισιόν θα λαμβάνει υπόψη τις επενδύσεις που πρέπει να κάνουν τα κράτη μέλη για την «πράσινη» ανάπτυξη, την ψηφιοποίηση και την άμυνα.
Με δεδομένη όμως, τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία της ΕΕ, αναρωτιέται κανείς εάν τα όρια που θέτει το Σύμφωνο θα μπορέσουν να συμβάλουν στο να δοθεί μια θετική ώθηση στην ανάπτυξη .
Αλλά, οι περιορισμοί στους δημοσιονομικούς κανόνες που ισχύουν με τη νέα χρονιά, αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντικές μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με σίγουρα όχι θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη .
Χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση την οποία όμως, πέρα από τις προθέσεις και τις διακηρύξεις, δεν φαίνεται στην οικονομική πολιτική που προωθείται από τις Βρυξέλλες.
Γίνεται βέβαια συζήτηση να εξαιρεθούν οι αμυντικές δαπάνες από τις παραμέτρους του Συμφώνου, προκειμένου να φτάσουν στο 2,5-3% του ΑΕΠ, όπως επιθυμεί το…ΝΑΤΟ.
Αν όμως το αίτημα αυτό δεν περάσει, θα πρέπει να περικόψουμε άλλες δημόσιες δαπάνες για να αυξήσουμε τις αμυντικές; Για την υγεία, την εκπαίδευση και το κοινωνικό κράτος, ευρύτερα;
Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει χωρίς να προκαλέσει γενικευμένη δυσαρέσκεια και κοινωνικές αντιδράσεις .
Μια «απειλή» για την ΕΕ φαίνεται να προέρχεται επίσης από τον ιστορικό σύμμαχο των ΗΠΑ, δεδομένων των ανακοινώσεων του νέου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών, αν η ΕΕ δεν αγοράσει περισσότερο αμερικανικό LNG και πετρέλαιο.
Ο αμερικανός πρόεδρος, για να μειώσει το έλλειμμα των ΗΠΑ στο εμπορικό ισοζύγιο με την ΕΕ που φτάνει τα 200 δις, φαίνεται πολύ αποφασισμένος να κάνει την Ευρώπη μια προνομιακή αγορά για αμερικανικά προϊόντα.
Για την Ευρώπη, γίνεται ολοένα και πιο επείγον να γίνει ε αυτό που πολλοί οικονομολόγοι λένε εδώ και χρόνια: Να αναπροσανατολιστεί η ενιαία αγορά, ώστε να παρέχει σημαντικά κίνητρα για την αύξηση των εγχώριων επενδύσεων και της κατανάλωσης.
Η ζητούμενη απ` όλους, αύξηση της παραγωγικότητας μπορεί να επιτευχθεί κυρίως από την ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας και της ζήτησης.
Φυσικά και δεν αρκούν η δημοσιονομική σύνεση της κυβέρνησης και οι θετικές κρίσεις των οίκων αξιολόγησης για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας.
Από αυτή την άποψη, ας μην ξεχάσουμε στη νέα χρονιά τα λόγια του Μάριο Ντράγκι : Οι πολιτικές λιτότητας έχουν συμπιέσει την αγοραστική δύναμη και συνεπώς την κατανάλωση των Ευρωπαίων, άρα και την ανάπτυξη.
