Πέντε γράμματα και στα ελληνικά και στα γαλλικά. Μια λέξη που, ενώ τη λέμε συχνά, δεν την γράφουμε, τουλάχιστον όχι σε βιτρινάτη θέση. Σε πρωτοσέλιδο, ας πούμε.
Καλύτερη, όμως, για την περιγραφή της κρίσης, στην οποία διολίσθησε η Γαλλία, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, δεν θα βρούμε. Στον Economist τολμούνε. Στο εξώφυλλο του περιοδικού δεσπόζει επιγραφή με τη λέξη «Merde!», που όζει.
Υπάρχει, βέβαια, κι άλλη σύνδεση με τα γαλλικά. Είναι η λέξη του Καμπρόν. Πού αλλού, στο Βατερλό.
Ο στρατηγός Πιέρ Καμπρόν απέμεινε ν’ αντιστέκεται, «όταν πια απ’ τη λεγεώνα δεν απόμενε παρά μια χούφτα, όταν από τη σημαία τους δεν απόμενε παρά ένα κουρέλι, όταν τα ντουφέκια τους έπειτ’ απ’ την εξάντληση των σφαιρών δε χρησίμευαν πια παρά για ραβδιά». Στους Άθλιους ο Ουγκώ τα μαρτυρά.
«Και τότε… ένας Άγγλος στρατηγός, κατ’ άλλους ο Κόλβιλ, κατ’ άλλους ο Μαίτλαν, τους φώναξε:
– Γενναίοι Γάλλοι, παραδοθείτε!
Και ο Καμπρόν αποκρίθηκε:
– Σκ…»
Merde, στο πρωτότυπο φυσικά. Ο στρατηγός, που επέζησε από τη μάχη, αρνήθηκε ότι έδωσε αυτήν τη μονολεκτική απάντηση.
Η παράδοση, όμως, παίζει δυνατά. Σήμερα, η Ευρώπη αγωνιά για τη Γαλλία, που χάνει σε αγορές -ελληνοποίηση- και πολιτικές -ιταλοποίηση- αλλά υπάρχει πάντα ο Ουγκό, που γλυκαίνει τη φθορά, κάνοντας τη διαφορά. Θεωρεί πραγματικό νικητή του Βατερλό τον Καμπρόν. «Το να κεραυνοβολείς με μια τέτοια λέξη τον κεραυνό που σε σκοτώνει, σημαίνει για σένα νίκη».
Η αλήθεια είναι ότι άλλη μία τέτοια νίκη θα εξαντλήσει τη γαλλική τύχη. Ο Μακρόν δεν είναι Ναπολέων και ο Μπαρνιέ σίγουρα δεν είναι Καμπρόν. Ο Μακρόν δεν είναι ντε Γκολ και ο Μπαρνιέ δεν είναι Πομπιντού, για να επανέλθει.
Έχω την αίσθηση, όμως, ότι επανέρχεται το 2016. Με τη Γαλλία σε περιδίνηση, τη Γερμανία σε οικονομική ίωση και τις ΗΠΑ σε νέα πίστα, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δεύτερο 2016, έτος του Brexit και της πρώτης νίκης Τραμπ.
