Ήταν 5 Δεκεμβρίου στο μακρινό 1996, όταν ο Άλαν Γκρίνσπαν, για να περιγράψει τις συνθήκες που επικρατούσαν στην αγορά είχε χρησιμοποιήσει την περιβόητη φράση “irrational excuberance” (παράλογη ευφορία).
Ο ίδιος έχει πει ότι σκέφτηκε τον όρο λίγα λεπτά πριν ανέβει στη σκηνή του American Enterprise Institute για να εκφωνήσει την ομιλία του. Δεν υπήρχε στο αρχικό κείμενο. Και δεν την είχε συζητήσει με συμβούλους και λογογράφους. Αλλά δεν την χρησιμοποίησε ελαφρά τη καρδία. Ήξερε ότι θα έστελνε με αυτή ένα σήμα κινδύνου για φούσκα. Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Χονγκ Κονγκ, Φρανκφούρτη βρέθηκαν βαθιά στο κόκκινο την επόμενη μέρα. Αλλά η ευφορία δεν άργησε να επιστρέψει στις αγορές. Η φούσκα θα έσπαγε λίγα χρόνια αργότερα, με τους πάντες να αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να αφήσαμε τις αποτιμήσεις των μετοχών να φτάσουν σε τόσο δυσθεώρητα επίπεδα.
Ο 98χρονος Γκρίνσπαν, αν έβγαινε σήμερα να μιλήσει, τι φράση άραγε θα χρησιμοποιούσε για τις αγορές, που με μικρά, ανώδυνα εν πολλοίς διαλείμματα, καλπάζουν από ρεκόρ σε ρεκόρ; Ίσως «παράδοξη ανοσία». Γιατί είτε ο κόσμος φλέγεται είτε οι απειλές παγώνουν το αίμα, τα χρηματιστήρια ούτε ανεβάζουν πυρετό, ούτε πέφτουν σε κώμα. Στέκουν αλώβητα και κατακτούν νέες κορυφές. Και αυτό ίσως θα πρέπει να μας ανησυχεί.
Ας μην εξετάσουμε τα όσα δραματικά ζήσαμε μέσα στο 2024. Και μόνο τις τελευταίες εβδομάδες να δούμε τα όσα έχουν συμβεί, θα περίμενε κανείς τον ιό της ανησυχίας να μεταδίδεται σιγά – σιγά στην αγορά. Κι όμως. Πλήρης ανοσία.
Βλέπουμε τη Γαλλία σε βαθιά πολιτική και δημοσιονομική κρίση να ξυπνάει στους αναλυτές μνήμες από την… Ελλάδα του 2010. Τη Γερμανία να ετοιμάζεται γιαπρόωρες κάλπες, με τις βιομηχανίες της πληγωμένες και το AfD να κινεί τις εξελίξεις. Τις Βρυξέλλες με τη φον ντερ Λάιεν εμφανώς αποδυναμωμένη και σειρά επιτρόπων υπό αμφισβήτηση, να μένουν αδρανείς, έχοντας βάλει την έκθεση Ντράγκι στο συρτάρι. Τη Συρία να βυθίζεται εκ νέου σε εμφύλιο πόλεμο και τον Ερντογάν να κάνει παιχνίδι. Την εκεχειρία στον Λίβανο να παραβιάζεται συστηματικά. Τη Γάζα να είναι πια ένας σωρός από συντρίμμια. Τον πόλεμο στην Ουκρανία να κλιμακώνεται γιατί ο Μπάιντεν αποφάσισε να κάνει δώρο στον Ζελένσκι τη χρήση των ΑΤACMS σε ρωσικό έδαφος, λίγο πριν αναλάβει ο Τραμπ. Τον Τραμπ να επιλέγει για τα κρίσιμα πόστα φίλους και συμπεθέρους. Τον Πούτιν να υπογράφει νέο πυρηνικό δόγμα.
Και τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας να βάζει στον πάγο – έστω και για λίγες ώρες – τη δημοκρατία, για να επιβάλλει στρατιωτικό νόμο. Η εξέλιξη στη Νότια Κορέα ίσως ήταν και η μόνη ενθαρρυντική του τελευταίου έτους. Ένας εκλεγμένος ηγέτης παρανόησε και θέλησε να επιβάλλει δικτατορία επικαλούμενους «την βορειοκορεατική κομμουνιστική απειλή». Αλλά ήταν εκεί οι πολίτες και σύσσωμο το πολιτικό σώμα, να του βάλουν φρένο.
