Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ το 2024 αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχρονης πολιτικής σκηνής που μπορεί να αναλυθεί μέσω της Πλατωνικής σκέψης.
Η φράση του Πλάτωνα «Όμοιος ομοίω αεί πελάζει» «Όμοιοι προσελκύουν πάντα ομοίους» αποτυπώνει με ακριβή τρόπο τη δυναμική των πολιτικών συμμαχιών και εξουσιαστικών σχέσεων, αλλά και τις κοινωνικές ανισότητες που αναπαράγονται μέσα από αυτές.
Η στρατηγική του Τραμπ, που κατάφερε να δημιουργήσει ισχυρές συμμαχίες με ανθρώπους που μοιράζονταν την ίδια απογοήτευση για το σύστημα, βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς οι πολιτικές και οι συμμαχίες ενισχύουν τις εξουσιαστικές σχέσεις και τη διάρθρωση της
Η ξεχασμένη Αμερική
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ήδη από την προεκλογική του εκστρατεία, κατάφερε να απευθυνθεί σε εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που αισθάνονταν ξεχασμένες από την παραδοσιακή πολιτική ελίτ. Ειδικότερα, κέρδισε την υποστήριξη λευκών εργατών και μεσαίων τάξεων που ένιωθαν αδικημένοι από τις κλασικές πολιτικές και από την οικονομική ανισότητα που εντάθηκε τα τελευταία χρόνια. Αν και ο ίδιος προερχόταν από τον κόσμο της οικονομικής ελίτ, κατάφερε να δημιουργήσει έναν ισχυρό πολιτικό λόγο που απευθυνόταν στους «απογοητευμένους» και «παραγκωνισμένους», επισημαίνοντας τα κοινά σημεία διαφωνίας με την πολιτική κατεστημένη.
Αυτό το μοτίβο, που αναγνωρίζει το μοίρασμα κοινών συμφερόντων και αισθημάτων αδικίας, μπορεί να ερμηνευτεί μέσω της Πλατωνικής σκέψης. Ο Πλάτων υποστήριζε ότι οι άνθρωποι με παρόμοιες αξίες και συμφέροντα τείνουν να συνεργάζονται, με την έννοια ότι οι «ομοίοι» προσελκύουν ο ένας τον άλλον, δημιουργώντας ισχυρές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες. Η φράση του «όμοιοι προσελκύουν πάντα ομοίους» μπορεί να εξηγήσει τη δυναμική του Τραμπ στο να δημιουργήσει έναν μεγάλο εκλογικό σώμα υποστηρικτών, παρά τη διαφορά κοινωνικής και οικονομικής θέσης που υπήρχε ανάμεσα σε αυτόν και τα άτομα που τον στήριξαν.
Συμμαχία των ισχυρών
Η οικονομική διάσταση των πολιτικών του Τραμπ, ιδιαίτερα με τις φορολογικές ελαφρύνσεις και την προώθηση συμφερόντων των μεγάλων εταιρειών, μπορεί επίσης να αναλυθεί μέσα από την Πλατωνική σκέψη. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ προερχόταν από την οικονομική ελίτ, χρησιμοποιώντας την εξουσία του και την εικόνα του «εκτός του συστήματος», πρότεινε πολιτικές που ευνοούσαν την ενίσχυση των ισχυρών και την ενδυνάμωση της οικονομικής ανισότητας. Οι φορολογικές περικοπές για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους πλούσιους, σε συνδυασμό με τις μειώσεις κοινωνικών προγραμμάτων και προστασιών για την εργατική τάξη, δημιούργησαν έναν φαύλο κύκλο ανισότητας.
Η φράση του Πλάτωνα αναδεικνύει το γεγονός ότι οι ισχυροί και οι προνομιούχοι συμμαχούν για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους και να ενδυναμώσουν τη θέση τους, αφήνοντας πίσω τους τους πιο αδύναμους. Η εφαρμογή αυτών των πολιτικών διεύρυνε την ήδη υπάρχουσα οικονομική ανισότητα και ενίσχυσε τις κοινωνικές διαφορές, δημιουργώντας νέες στρατηγικές συμμαχιών που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των πλουσίων εις βάρος των φτωχότερων τάξεων.
Η εκλογή του Τραμπ και οι πολιτικές του, ενισχύοντας τη συμμαχία των ισχυρών, μπορούν να ερμηνευτούν ως μια σύγχρονη εκδοχή της Πλατωνικής σκέψης για την αναπαραγωγή των εξουσιαστικών σχέσεων. Ο Πλάτων πίστευε ότι οι εξουσιαστικές σχέσεις ενδυναμώνονται και αναπαράγονται μέσω των συμμαχιών που δημιουργούνται ανάμεσα σε εκείνους που μοιράζονται κοινά συμφέροντα. Στην περίπτωση του Τραμπ, αυτό το φαινόμενο έγινε εμφανές μέσω των πολιτικών του, που εξυπηρετούσαν τους ισχυρούς και τους πλούσιους, ενώ οι πιο αδύναμοι και ευάλωτοι τομείς της κοινωνίας συνέχισαν να παραμένουν εκτός του πολιτικού και οικονομικού παιχνιδιού.
Ωστόσο, το βασικό ερώτημα είναι αν αυτή η δυναμική της αναπαραγωγής ανισοτήτων είναι αναπόφευκτη ή αν μπορεί να υπάρξει ένας άλλος δρόμος. Εδώ, η Πλατωνική σκέψη προσφέρει χρήσιμα εργαλεία και για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης. Ο Πλάτων ανέλυσε την ανάγκη για μια κοινωνία που βασίζεται στην αρετή και τη δικαιοσύνη, όπου οι διαφορετικές τάξεις συνεργάζονται για το κοινό καλό. Οραματίστηκε μια κοινωνία στην οποία η εξουσία ασκείται από τους «φιλοσόφους-βασιλείς», άτομα που διαθέτουν σοφία και αρετή, για να οδηγήσουν τους άλλους προς το δίκαιο και το ευγενές.
Η σκέψη του Πλάτωνα μπορεί να μας δώσει χρήσιμες κατευθύνσεις για τη δημιουργία ενός κόσμου που θα βασίζεται στην αρετή, τη δικαιοσύνη και τη βιωσιμότητα, περιορίζοντας τις ανισότητες και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.
*Ιδρυτής SYMBEEOSIS, Ιδρυτής APIVITA
