Νίκησε τα λιοντάρια ο στρατηγός Λάμπρος Δεκαβάλας, «ένας ήρως με παντούφλες», για να τον φάνε οι κοριοί.
Την είδα πάλι την ταινία -νομίζω στην ΕΡΤ3- ανήμερα της εθνικής γιορτής, με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη, κι ο κόμπος στον λαιμό δεν λέει να λυθεί.
Κωμωδία πικρή. Ναι, «η 28η Οκτωβρίου είναι πάντοτε μια ημέρα τιμής. Θυμόμαστε αυτούς που πριν από 84 χρόνια θυσίασαν τη ζωή τους για να μπορέσουμε εμείς να είμαστε ελεύθεροι». Σύμφωνοι, να φωτίσουμε τα ηρωικά, «τι σημαίνει να μάχεσαι ενταγμένος μέσα σε μιαν ομάδα, που έχει ορισμένα ιδανικά, και να μάχεσαι και συ γι’ αυτά», να λουστούμε στη λάμψη «που είναι ικανός ο Ελληνισμός ν’ αναδύσει όταν πιστεύει στο δίκιο του», να μεθύσουμε από δόξα, μα να μην κάνουμε την κότα, αποφεύγοντας τις σκληρές αλήθειες.
Δεν είναι μόνο οι Λάμπροι σε αυτήν την ιστορία, υπάρχουν κι οι Απόστολοι, που στην πλειονότητά τους συνέχισαν να κάνουν κουμάντο στη χώρα από διάφορα πόστα. Το θεατρικό γράφτηκε το 1947, μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό, και έντεκα χρόνια μετά διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο. Κι αν στην πλοκή, μέσω των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα, θα αποκαλυφθεί ένα σκοτεινό πλέγμα συμφερόντων, στην Ιστορία υπάρχουν ακόμη σφραγισμένα αρχεία, όπως το κατοχικό του υπουργείου Εσωτερικών, που θεωρείται το σημαντικότερο ως προς τη μελέτη της ένοπλης, οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας Ελλήνων με τις κατοχικές δυνάμεις.
Οι πιο πολλοί από τους «είναι φίλοι μας οι Γερμανοί», και μετά την απελευθέρωση, ήταν στη σκηνή. Λήθη δυνατή, βολική. Επί 20.000 μηνύσεων εναντίον δωσιλόγων σε Αθήνα και Πειραιά, εκδόθηκαν 16.700 απαλλακτικά βουλεύματα. Από τις 3.227 παραπομπές, οι 2.251 κατέληξαν σε αθώωση. Από τις 976 καταδίκες περίπου οι μισές ακυρώθηκαν. 243 έλαβαν χάρη ή μείωση ποινής, 312 καταδικάστηκαν σε ποινές μερικών μηνών έως πέντε ετών και δύο, που δεν ήταν καν ψηλά στην ιεραρχία, εκτελέστηκαν.
«Το σπαθί μου, Ειρήνη», δεν κόβει φέτες τη μνήμη.
