Του Στράτου Στρατηγάκη
Mαθηματικού – ερευνητή
[email protected]
Πολλοί υποψήφιοι των εισαγωγικών εξετάσεων για την Ανώτατη Εκπαίδευση επιθυμούν να σπουδάσουν για να έχουν ένα πλεονέκτημα στην αγορά εργασίας. Πράγματι όλες οι στατιστικές, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, δείχνουν ότι οι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν μικρότερα ποσοστά ανεργίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι εργάζονται στο αντικείμενο που σπούδασαν.
Η αγωνία των υποψηφίων και των οικογενειών τους για αξιοπρεπή εργασία και σταδιοδρομία είναι απόλυτα σεβαστή, ειδικά τώρα που η ανεργία θερίζει στις ηλικίες τις μικρότερες των 30 και τις μεγαλύτερες των 55. Όταν, όμως, αυτή η αγωνία αποτελεί το μοναδικό κριτήριο επιλογής σπουδών, τότε μπορεί να οδηγηθούμε σε λάθος επιλογές.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα ενδεικτικά των λαθών που μπορεί να γίνουν. Υποψήφια ήθελε να σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία. Κάποιοι της έλεγαν ότι πρόκειται για σχολή ανεργίας. Καλύτερα θα ήταν να επιλέξει το τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά που το πτυχίο του δίνει και τα επαγγελματικά δικαιώματα του οικονομολόγου, συνεπώς, αποτελεί μία καλή λύση σπουδών και μάλιστα πρόκειται για οικονομική σχολή που δηλώνεται και από το 1ο πεδίο. Πράγματι πείστηκε η κοπέλα και δήλωσε τη σχολή. Την πρώτη μέρα των μαθημάτων ο καθηγητής που τους υποδέχθηκε τους είπε ότι δεν πρόκειται να βγουν οικονομολόγοι από αυτό το τμήμα. Παρακολουθώντας τα μαθήματα στο τμήμα διαπίστωσε ότι δεν την ενδιέφεραν καθόλου. Παράτησε τη σχολή μετά τους πρώτους δύο μήνες και με το 10% εισήχθη στο τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας, πραγματοποιώντας το όνειρό της.
Το λάθος εδώ ήταν ότι προέταξε τα επαγγελματικά δικαιώματα των σπουδών από τις ίδιες τις σπουδές. Από τη μία δεν της άρεσε το αντικείμενο σπουδών και από την άλλη τα επαγγελματικά δικαιώματα του τμήματος δεν αντιστοιχούσαν στις πραγματικές γνώσεις που έχει ο απόφοιτος του τμήματος. Αυτό φαίνεται εύκολα αν μελετήσει κάποιος τον οδηγό σπουδών του τμήματος. Θα διαπιστώσει ότι τα οικονομικά μαθήματα που παρέχει το τμήμα είναι λίγα με αποτέλεσμα να μην έχει πολλές γνώσεις οικονομικών ο απόφοιτος.
Μία άλλη υποψήφια όταν συγκέντρωσε 19.100 μόρια στο 1ο πεδίο στις εισαγωγικές εξετάσεις, σημειώνοντας πολύ μεγάλη επιτυχία, ένιωσε μια συνεχή και μεγάλη πίεση από τον περίγυρο να επιλέξει τη Νομική. Το επιχείρημα ήταν ότι το πτυχίο της Νομικής είναι πολύ «δυνατό» πτυχίο, με το οποίο μπορεί κάποιος να κάνει πάρα πολλά και διαφορετικά πράγματα, σε πολλά επαγγελματικά πεδία. Πράγματι το πτυχίο Νομικής μπορεί να σταθεί η αφορμή για μια ενδιαφέρουσα σταδιοδρομία. Όταν όμως αυτή η προοπτική αποτελεί το μόνο κριτήριο επιλογής οδηγούμαστε σε κρίσιμα λάθη. Το αποτέλεσμα ήταν και πάλι η εγκατάλειψη των σπουδών και η επιλογή των σπουδών ψυχολογίας με την κατηγορία του 10%, που ήταν το αρχικό όνειρο, αλλά είχε υποχωρήσει μπροστά στο ισχυρό επιχείρημα των επαγγελματικών προοπτικών των πτυχιούχων Νομικής, αλλά και του κύρους που έχει στην κοινωνία το πτυχίο της Νομικής.
Κλασική έχει γίνει πια η περίπτωση των παιδαγωγικών σπουδών, που επέλεγαν μαζικά οι υποψήφιοι στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, με αποτέλεσμα το 2009 η βάση του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης να εκτοξευτεί στα 18.887 μόρια ξεπερνώντας τη βάση της Νομικής Θεσσαλονίκης, που διαμορφώθηκε στα 18.735 μόρια. Το επιχείρημα ήταν ότι με τη λήψη του πτυχίου ακολουθεί άμεσα μόνιμος διορισμός, αφού για μερικά χρόνια, με την ίδρυση των ολοήμερων δημοτικών σχολείων, οι δάσκαλοι που διορίζονταν ήταν περισσότεροι από τους εισακτέους στα παιδαγωγικά τμήματα. Οι υποψήφιοι που εισήχθησαν το 2009 πήραν το πτυχίο τους από το 2013 και μετά, χρονιά που σταμάτησαν τελείως οι διορισμοί στην εκπαίδευση. Είναι ακόμη αδιόριστοι και έχει πια σχηματιστεί μια μεγάλη δεξαμενή πτυχιούχων παιδαγωγικών που είναι άνεργοι. Αντιλαμβανόμαστε ότι όσοι επέλεξαν τα παιδαγωγικά με μοναδικό κριτήριο τον άμεσο διορισμό, είναι αδιόριστοι και με ένα πτυχίο που δεν τους ενδιαφέρει.
Πολλά ακόμη ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν, με σημαντικά λάθη να ταλαιπωρούν τους υποψηφίους. Το κοινό λάθος στις προηγούμενες περιπτώσεις είναι ότι οι συγκεκριμένοι υποψήφιοι εστίασαν στη χρήση, στην «εξαργύρωση» του πτυχίου ή των επαγγελματικών δικαιωμάτων που αυτό παρέχει και δεν ασχολήθηκαν καθόλου με το βασικό λόγο που πηγαίνουν στο Πανεπιστήμιο: να σπουδάσουν.
Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να μελετήσουν όλοι οι υποψήφιοι τον οδηγό σπουδών του τμήματος που επιλέγουν, γιατί πρέπει να μάθουν τι θα σπουδάσουν, ποια μαθήματα θα χρειαστεί να μελετήσουν και να διακριθούν σε αυτά, ώστε με τις γνώσεις που θα αποκτήσουν να μπορέσουν να σταδιοδρομήσουν με επιτυχία.
Ο κόσμος μας άλλαξε. Τα αντικειμενικά κριτήρια (πτυχία, μεταπτυχιακά κτλ) αποτελούσαν το βασικό κριτήριο για το διορισμό στο δημόσιο, αφού γινόταν προσπάθεια να υπάρχει διαφάνεια στους διορισμούς των πολλών, εξ ου και η δημιουργία του ΑΣΕΠ. Το δημόσιο, τώρα πια, συρρικνώνεται συνεχώς και θα συνεχιστεί η μείωση του δημόσιου τομέα και στο μέλλον. Ο μόνος δρόμος για σταδιοδρομία είναι ο ιδιωτικός τομέας, στον οποίο, αυτό που μετράει είναι τι μπορείς να κάνεις με τα πτυχία που έχεις και όχι ποια πτυχία έχεις και μόνο. Αν έχεις τα επαγγελματικά δικαιώματα του οικονομολόγου, αλλά δεν ξέρεις οικονομικά, όπως η κοπέλα του πρώτου παραδείγματος δεν έχεις καμία τύχη για αξιοπρεπή σταδιοδρομία στον τομέα της οικονομίας.
