Το 2017 ο Εμανουέλ Μακρόν στάθηκε ενώπιον των φοιτητών της Σορβόννης και παρουσίασε το όραμά του για μία Ευρώπη βαθύτερης ενοποίησης και μικρότερης εξάρτησης από άλλες μεγάλες δυνάμεις. Μία Ευρώπη πιο ισχυρή πολιτικά και πιο «αυτόνομη» ενεργειακά και αμυντικά. Όλα αυτά στον απόηχο μίας οδυνηρής και μακράς χρηματοπιστωτικής κρίσης, που εξελίχθηκε όχι απλά σε κρίση χρέους, αλλά σε μία βαθύτατη κοινωνικο-οικονομική κρίση, η οποία με τη σειρά της πυροδότησε πολιτικούς σεισμούς.
Η προσφυγική κρίση και η τρομαχτική άνοδος της ακροδεξιάς είχαν επίσης ήδη χτυπήσει την πόρτα μας, αλλά ακόμη δεν είχαμε έρθει αντιμέτωποι με την πανδημία και τα lockdown, τους πολέμους, την ενεργειακή κρίση και μία επίμονη κρίση κόστους ζωής.
Επτά χρόνια μετά από εκείνη την ομιλία λοιπόν ο Μακρόν στάθηκε και πάλι ενώπιον των φοιτητών και με φόντο τα παραπάνω δεδομένα, διεμήνυσε: «Η Ευρώπη μας είναι θνητή. Και μπορεί να πεθάνει».
Το περιβόητο «ευρωπαϊκό οικοδόμημα», που εδώ και δεκαετίες αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας – τόσο που να το εκλαμβάνουμε ως δεδομένο – δεν χτίστηκε εν μία νυκτί, δεν μένει ίδιο και απαράλλαχτο ούτε υπάρχει κάποια εγγύηση ότι θα είναι εκεί για πάντα. Όπως συμβαίνει με κάθε οικοδόμημα, αν δεν προστατέψεις τα θεμέλιά του, θα το δεις κάποια στιγμή να γκρεμίζεται. Αυτό ήταν το μήνυμα που ήθελε να στείλει ο Γάλλος πρόεδρος και δεν το έκανε με διάθεση υπερβολής ή μελοδραματισμού.
Η νέα «κανονικότητα» της ανασφάλειας
Όλοι αντιλαμβάνονται ότι σήμερα απειλείται η ασφάλεια της Ε.Ε. (πόλεμοι και επιστροφή της τρομοκρατίας είναι η νέα “κανονικότητα”). Ότι απειλείται η ευημερία της (η ανάπτυξή της είναι αναιμική μπροστά σε εκείνη των ΗΠΑ και της Κίνας, που προωθούν τεράστια προγράμματα επιδοτήσεων και προστατευτισμού). Και ότι απειλούνται, όπως σχολιάζει και ο Economist, πρωτίστως οι αξίες της.
Ο λαϊκισμός και η…woke ατζέντα
Σε ένα περιβάλλον αστάθειας, αβεβαιότητας και ανασφάλειας, ο υπέρμετρος εθνικισμός και ο ανέξοδος λαϊκισμός, δεν είναι δύσκολο να ανθίσουν. Ειδικά όταν τα κόμματα που τους εκπροσωπούν φαίνεται να αντιλαμβάνονται πολύ πιο άμεσα (και να εκμεταλλεύονται καταλλήλως) τις πραγματικές αγωνίες και δυσκολίες των απλών νοικοκυριών, την ώρα που οι mainstream πολιτικοί φορείς τσακώνονται εμμονικά γύρω από μία woke ατζέντα.
Ο Μακρόν έχει δίκαιο. Την Ευρώπη πρέπει όντως να τη βλέπουμε ως θνητή. Ας έχουμε λοιπόν κατά νου πως αν μείνουμε σε ύπνωση, οι κάλπες του Ιουνίου μπορεί να βγάλουν και τους επίδοξους εκτελεστές της.
