Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected],
www.stadiodromia.gr
Οι έφηβοι, αλλά και τα παιδιά, αποτελούν την πιο ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού στη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Τα παιδιά εντυπωσιάζονται από τα video, τα χρώματα, αλλά και από την αποκλειστική τους χρήση από αυτά. Όταν βλέπουν τηλεόραση ή είναι σε κάποιο υπολογιστή αυτά που βλέπουν είναι σε κοινή θέα. Στο κινητό, όμως, είναι μόνοι χωρίς έλεγχο από κανένα. Είναι, λοιπόν, πιο ιδιωτικό.
Ένα από τα βασικά ερωτήματα των παιδιών και των εφήβων είναι πώς είναι ο κόσμος των μεγάλων και πώς θα μπορέσουν να ενταχθούν σ’ αυτόν. Η αγωνία των εφήβων είναι πολύ μεγάλη, για το αν θα καταφέρουν, τελικά, να ενταχθούν σ’ αυτόν.
Τι κάνουν με το κινητό τους; Βλέπουν σειρές, βλέπουν video στο you Tube, ακολουθούν τους influencers που θαυμάζουν και προσπαθούν να τους μοιάσουν. Φυσικά μιλάνε με μηνύματα συνεχώς μεταξύ τους. Πόσο χρόνο ξοδεύουν; Όλη τη μέρα. Οι επίσημες έρευνες λένε ότι ξοδεύουν γύρω στις δύο ώρες την ημέρα στο κινητό τους. Φοβάμαι ότι πολλές φορές ξεπερνούν τις 6 ώρες και κάποιες ακραίες περιπτώσεις φτάνουν ακόμη και τις 10 ώρες την ημέρα.
Πέρα από τα σωματικά προβλήματα που δημιουργεί η ίδια στάση τόσες ώρες, πέρα από το πρόβλημα στα μάτια, που δημιουργεί το μπλε φίλτρο της οθόνης, πόσοι, άραγε, χρησιμοποιούν το φίλτρο μπλε φωτός ή ρυθμίζουν το λευκό σε πιο θερμή κλίμακα, ώστε να μειώσουν το μπλε φως που βλάπτει τα μάτια; Πέρα από όλα αυτά υπάρχουν και άλλα προβλήματα.
Οι συνεχείς ειδοποιήσεις αποσπούν την προσοχή και κάνουν τη συγκέντρωση σε οτιδήποτε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Δεν είναι μόνο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι και όλες οι ιστοσελίδες, που μονίμως μας προτρέπουν να μας στέλνουν ειδοποιήσεις. Είναι όλες οι υπηρεσίες που μας προτρέπουν, συνεχώς, να εγκαταστήσουμε την εφαρμογή τους. Από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας μέχρι τη ΔΕΗ. Το πρόβλημα συγκέντρωσης που δημιουργούν οι συνεχείς ειδοποιήσεις σε ένα παιδί, μπορεί να του δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Δεν είναι τυχαίο που τα προβλήματα διάσπασης προσοχής στα παιδιά αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Οι συνεχείς ειδοποιήσεις κάνουν το κινητό το κέντρο του κόσμου μας.
Το περιεχόμενο που κοιτάζουν είναι τεράστιο ποσοτικά. Μια ζωή δεν φτάνει για να δεις όλο αυτό το περιεχόμενο, που ποιοτικά, πολλές φορές, είναι πολύ κάτω του μετρίου. Μια ιδέα παίρνουν, δεν προλαβαίνουν για κάτι περισσότερο, παρότι είναι όλη μέρα στο κινητό, διότι πρέπει να πάνε παρακάτω. Μένοντας συνεχώς στην επιφάνεια δεν γνωρίζουν πως να εμβαθύνουν σε κάτι, δεν κατανοούν ότι η σιωπή σου επιτρέπει να σκεφτείς.
Εμείς οι μεγαλύτεροι, που είμαστε ψηφιακοί μετανάστες, ζήσαμε, δηλαδή, στον αναλογικό κόσμο και μετά περάσαμε στον ψηφιακό, έχουμε περισσότερες δυνατότητες αντίστασης, διότι θυμόμαστε πώς ήταν η ζωή πριν. Απενεργοποίησα όλες τις ειδοποιήσεις στο κινητό μου και απλά ελέγχω, όταν εγώ το θέλω, τις ειδοποιήσεις. Έτσι κατάφερα να συγκεντρώνομαι και πάλι στην εργασία μου.
Ένα παιδί, όμως, δεν μπορεί και δεν θέλει να αντισταθεί. Προτιμά να αφεθεί και να χαθεί στον κόσμο του κινητού του. Το σχολείο του φαίνεται τόσο βαρετό και το διάβασμα ανυπόφορο. Η μάθηση απαιτεί συγκέντρωση και προσπάθεια και αυτό είναι πολύ κουραστικό. Το αναβάλλει συνεχώς.
Τα παιδιά και οι έφηβοι διαβάζουν το λιγότερο δυνατό. Φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις. Τις βλέπουμε στις Πανελλαδικές κάθε χρόνο. Υπάρχουν αριστούχοι. Η μεγάλη μάζα, όμως, είναι αδιάφοροι για τη μάθηση. Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και δεν μπορούν να αφιερώσουν πάνω από τρία λεπτά σε τίποτα, όπως κάνουν και στο Tik Tok. Δεν έχουν καμία φιλοδοξία και παραιτούνται από την προσπάθεια στην πρώτη δυσκολία. Στο δικό τους κόσμο είναι πολύ εύκολο να πλουτίσεις. Βλέπουν τους διάφορους σελέμπριτις και influencers να βγάζουν λεφτά, όντας αγράμματοι, και συμπεραίνουν ότι η μάθηση είναι κάτι που δεν είναι απαραίτητο για την επιτυχία. Όπως μου έλεγε ένας μαθητής στα 8 τους όλοι θέλουν να γίνουν αστροναύτες, στα 12 γιατροί και στα 16 επιχειρηματίες. Αυτό είναι το νέο πρότυπο, πολύ διαφορετικότερο από παλαιότερα.
Δεν ασχολούνται με το διάβασμα, διότι δεν το βρίσκουν χρήσιμο για το μέλλον τους. Ασχολούνται τόσο όσο απαιτούν οι γύρω τους και πάντα προσπαθούν να ξεφύγουν, όσο μπορούν. Αυτό, βέβαια, κάνουν όλες οι γενιές. Πάντα προσπαθούσαν να ξεφύγουν, απλά τώρα μπορούν να το πετύχουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, διότι, κάποιες φορές, έχουν και την κάλυψη των γονιών τους, αφού και αυτοί έχουν πεισθεί ότι η μόρφωση δεν φέρνει το χρήμα. Το αποτέλεσμα είναι παιδιά που στην πράξη είναι αναλφάβητα. Μου λένε καθηγητές ότι συναντούν παιδιά που συλλαβίζουν, διότι έχουν δυσκολία στην ανάγνωση. Δεν μπορούμε, φυσικά, να μιλάμε για κατανόηση κειμένου. Δεν μπορεί να υπάρξει σε κάποιον που συλλαβίζει.
Το πρόβλημα, που αγγίζει όλο τον πλανήτη, προβληματίζει σε πολλές χώρες, εκτός φυσικά από την Ελλάδα. Υπάρχουν σκέψεις για απαγόρευση των κινητών στα σχολεία, από φωνές που ακούγονται σε διάφορες χώρες. Στην Ελλάδα απαγορεύονται τα κινητά εκ του νόμου, όπως απαγορεύεται το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους, η οδήγηση χωρίς ζώνη ασφαλείας και πολλά άλλα πράγματα που, ενώ απαγορεύονται εκ του νόμου, δεν ισχύουν στην πράξη.
Καμία απαγόρευση δεν μπορεί να δράσει θετικά. Αντίθετα αυξάνει τη ζήτηση του απαγορευμένου. Η ποτοαπαγόρευση στην Αμερική είναι, νομίζω, πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αν η απαγόρευση συνοδεύεται, όπως στην Ελλάδα, με την απουσία οποιουδήποτε ελέγχου, τότε αγγίζει τα όρια της γελοιότητας. Νομίζω ότι πρέπει οι οικογένειες και οι εκπαιδευτικοί να προσεγγίσουν τα παιδιά και να τους εξηγήσουν τις καταστροφικές συνέπειες της συνεχούς χρήσης του κινητού. Πρέπει να μπει στη δημόσια συζήτηση αυτό το πρόβλημα που απειλεί να βάλει βόμβα στην κοινωνία μας, διότι οι αγράμματοι άνθρωποι δημιουργούν πολλά προβλήματα, όπως ότι εκλέγουν τύπους όπως ο Τραμπ. Είναι αδύνατο να απαλλαγούμε από τα κινητά μας. Είναι πολύ χρήσιμα εργαλεία. Το μέτρο πρέπει να βρούμε μικροί και μεγάλοι, ώστε να χρησιμοποιούμε τα κινητά μας, χωρίς να βλάπτουμε τον εαυτό μας. Το μέτρο είναι πιο δύσκολο για τους μικρότερους, αλλά είναι απαραίτητο και στους μεγάλους, καθώς και σ’ αυτούς το πρόβλημα είναι μεγάλο.
