Από την έντυπη έκδοση
Του Δ. Η. Χατζηδημητρίου
[email protected]
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης Μαρτίου στη Ρώμη μπορεί να αποδειχθεί ιστορικό για την πορεία και το μέλλον της Ευρώπης.
Προορισμένο, όταν αποφασίστηκε η σύγκλησή του, να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία ανανέωσης των όρκων πίστης στο κοινό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης ακριβώς εξήντα χρόνια μετά την υπογραφή των ιδρυτικών συνθηκών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην ίδια πόλη, κινδυνεύει τώρα να περάσει στην Ιστορία ως η απαρχή της διάλυσης της Ε.Ε. και του τέλους της ευρωπαϊκής ιδέας, όπως την οραματίστηκαν σοφοί άνδρες πάνω στα ερείπια μιας καθημαγμένης από δύο σκληρούς εμφυλίους πολέμους Ευρώπης.
Στην ήπειρο αυτή δοκιμάστηκαν όλα τα πιθανά σχήματα συνύπαρξης που μπορούσε να επινοήσει ο ανθρώπινος νους πολιτικών ηγετών και ειδημόνων-διπλωματών: συνεργασία αυτοκρατοριών, ισορροπία δυνάμεων, περιφερειακές ενώσεις, τριγωνικές σχέσεις, μικρές ή μεγάλες «εγκάρδιες συμμαχίες»… Κοινός παρονομαστής τους η αποτυχία και η πρόκληση ανείπωτης φρίκης και δυστυχίας.
Και σήμερα, 60 χρόνια μετά τη Ρώμη του 1957, η Ευρώπη μοιάζει έτοιμη να επιβεβαιώσει το κοινότοπο, πως η Ιστορία ένα πράγμα διδάσκει, ότι δεν διδάσκει τίποτε. Στη Λευκή Βίβλο των πέντε σεναρίων, για το μέλλον της Ευρώπης, που παρουσίασε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τέσσερις ηγέτες μεγάλων χωρών, με ανύπαρκτη έως ελάχιστη πολιτική νομιμοποίηση στο εσωτερικό των χωρών τους, απάντησαν με μια πρόταση για την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων.
Δεν πρόκειται για μια νέα ιδέα.Έρχεται από το μακρινό 1974, όταν την πρωτοψιθύρισε ο τότε καγκελάριος Βίλι Μπραντ, λίγους μόνο μήνες μετά την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΟΚ, κι επανεμφανίστηκε στο ευρωπαϊκό προσκήνιο μετά τη γερμανική ενοποίηση, υπό διάφορα σχήματα, μιας Ευρώπης «ομόκεντρων κύκλων» ή «μεταβλητής γεωμετρίας».
Είναι αλήθεια πως η επιλογή της βιαστικής διεύρυνσης της Ε.Ε, όπως υπαγορεύτηκε από τις γεωπολιτικές συνθήκες που δημιούργησε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αποδείχθηκε εγχείρημα που ξεπερνούσε τις δεδομένες ενοποιητικές δυνατότητες της «παλαιάς Ευρώπης», καθώς απουσίαζαν τα ισχυρά, δημοκρατικά και υπερεθνικά όργανα, τα οποία, αντλώντας νομιμοποίηση από τους Ευρωπαίους πολίτες, θα μπορούσαν να προάγουν το κοινό συμφέρον, να υπερασπιστούν τη δημοκρατία και το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο και να εγκαθιδρύσουν μια ισχυρή Ένωση με πλανητικές φιλοδοξίες.
Με την πρότασή τους οι «4» άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου σε μια Ευρώπη που σαρώνεται από τους ανέμους της εθνικιστικής παράνοιας. Εάν αυτή είναι η απάντησή τους στην πρόκληση του Brexit, της εκλογής Τραμπ και της εκλαμβανόμενης ως απειλή για την ευρωπαϊκή ταυτότητα μεταναστευτικής κρίσης, τότε θα πρέπει να τους ειπωθεί ότι διαπράττουν ένα λάθος. Κι αυτό είναι χειρότερο από έγκλημα.
